Indukzioaren arazoa: berrikuspenen arteko aldeak

Orokorrean [[Platon]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Platón|hizkuntza=es|data=2018-03-17|url=https://es.wikipedia.org/w/index.php?title=Plat%C3%B3n&oldid=106291832|sartze-data=2018-03-20|encyclopedia=Wikipedia, la enciclopedia libre}}</ref>ek ezagutzaren inguruan emandako definiziotik kontsideratu egiten da “benetako eta justifikatutako sinesmen” gisa, non [[justifikazio]]<nowiki/>ak<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Teoría de la justificación|hizkuntza=es|data=2017-12-16|url=https://es.wikipedia.org/w/index.php?title=Teor%C3%ADa_de_la_justificaci%C3%B3n&oldid=104200841|sartze-data=2018-03-20|encyclopedia=Wikipedia, la enciclopedia libre}}</ref> oinarrizko ezaugarriak diren “sinesmen” horiek baliogarritzat hartzeko, hau da, ezagutza legitimotzat hartu ahal izateko<ref>{{Erreferentzia|izena=Vickers,|abizena=John|izenburua=The Problem of Induction|hizkuntza=en|url=http://plato.stanford.edu/archives/sum2009/entries/induction-problem/|aldizkaria=plato.stanford.edu|sartze-data=2018-03-20}}</ref>.

[[Aristoteles]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Aristóteles|hizkuntza=es|data=2018-03-05|url=https://es.wikipedia.org/w/index.php?title=Arist%C3%B3teles&oldid=106010781|sartze-data=2018-03-20|encyclopedia=Wikipedia, la enciclopedia libre}}</ref>ek azaltzen zuen moduan, [[arrazoimen]]era<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Razonamiento|hizkuntza=es|data=2017-12-05|url=https://es.wikipedia.org/w/index.php?title=Razonamiento&oldid=103936014|sartze-data=2018-03-20|encyclopedia=Wikipedia, la enciclopedia libre}}</ref> iritsi ahal izateko bi bide daude: alde batetik [[Arrazoibide deduktibo|dedukzioa]] ez- anpliatiboa dena eta egia bermatu egin behar duena premisetatik ondorioetara pasatzerakoan. Premisak egiazkoak badira, ondorioak egiazkoak izango dira. Bestalde, indukzioa izango genuke, anpliatiboa dena (hortaz, munduari buruz gehiago dakigu) baina ez du egiarik bermatzen. Hau da, premisak egiazkoak izan daitezke baina ondorioa faltsua suertatu. Aristotelesek behaketa fasean metodo induktibora jo egingo du orokorpen bat lortzearren baina behin hau lortuta, kasu partikularrak ikertu ahal izateko, metodo deduktiboa erabiliko du. Modernitatearen garaian indukzioa alde batera utzi egingo da Descartesen eskutik, Indukzioaren ahuleziak gaineratuz, orokorpena bai da indukzioaren azpian badagoena.

[[René Descartes|Descartes]]<nowiki/>en<ref>{{Erreferentzia|izenburua=René Descartes|hizkuntza=es|data=2018-03-20|url=https://es.wikipedia.org/w/index.php?title=Ren%C3%A9_Descartes&oldid=106365039|sartze-data=2018-03-20|encyclopedia=Wikipedia, la enciclopedia libre}}</ref> aburuz, deduzkioa ziurra da “ezagutza ziurra izan bahar bai da”. Bere ustez, zientzia premisa metafisiko ziurretan planteatu egin behar da; adibidez, kausa- efektu. Premisak elkar lotuak egon behar dira, hortaz, ezagutza premisa [[Metafisika|metafisiko]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Metafisika|hizkuntza=eu|data=2017-10-26|url=https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Metafisika&oldid=6034303|sartze-data=2018-03-20|encyclopedia=Wikipedia, entziklopedia askea.}}</ref> zalantzagabekoetan oinarritzea zuen asmotzat. Hau honela izanik, ez zituen distantziaz egindako ekintzak kontsideratzen.

Humek bai egunerokotasunean eta bai mundu zientifikoan, etengabean indukziora jo egiten dela onartu egingo du baina animali ohitura bat dela baieztatzen eta azpimarratu egiten zuen.

Descartesek bere teorizazioan planteatutako [[dualismo]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Dualismo|hizkuntza=eu|data=2017-11-08|url=https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Dualismo&oldid=6050054|sartze-data=2018-03-20|encyclopedia=Wikipedia, entziklopedia askea.}}</ref>arekin ez zetorren inola ez ere bat Humek, bere ustez (Descartesen ustez), animaliek ez baitutelako ez adimen ez borondaterik (kontuan izanik bi ezaugarri hauek, adimena eta borondatea, Descartesen teorian zentralak direla). Hortaz, Humek planteamendu kartesianoari kontra egingo dio esanez indukzioa ezin dela arrazionalki defenditu. Hau da, indukzioan “sinesteak” ez dela arrazoizkoa prozesu zirkulartzat ulertu egiten baitu Humek: indukzioa justifikatzeko “natura erregular” bat suposatu behar da baina natura erregular hura arrazionalki justifikatzeko indukzioa behar da. Hortaz, indukzioa prozesu guztiz zirkularra da). Hortaz, Humeren planteamendua Descartesen planteamenduaren kontra eginik, tentsioa sortu egiten da (Hume VS Descartes; Indukzioa VS dedukzioa).

Izan ere, kontuan hartu beharra dago naturaltasuna erregular gisa ezin dela justifikatu eta hortaz, arrazionaltasunaren ikuspegi hertsi bat zalantzapean ipintzen du Humek (ikuspegi kartesianoa) Indukzioaren arazoa Induktibismo edo enprirismoaren korrontearen jarraitzaileek aurre egin behar dioten arazoari deritzo; alegia, enuntziatu singular edo partikularretatik, orokorretara pasatzearen justifikazioa. Hau da, kasu konkretu batetik lege izatera pasatzea. Hortaz, induktibistek arazoak izango dute [[hipotesi]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Hipotesi|hizkuntza=eu|data=2018-01-27|url=https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Hipotesi&oldid=6119273|sartze-data=2018-03-20|encyclopedia=Wikipedia, entziklopedia askea.}}</ref> orokor baten duintasuna ezartzerakoan, honek esperientzia edo ebidentzia enpirikotik hasten denean.

Adibide gisa, duina izango litzake esatea orain arte ikusi ditudan beltxarga guztiak zuriak izan diren heinean, hemendik aurrera ikusiko ditudan guztiak halakoak izango dira baita ere.

Adibidearen erantzunak premisak deuseztatzera eramango gintuzke, induzkioak ez duelako kasu partikularren ziurtasunik ematen. Hau da, ez du beltxarga beltz baten existentzia ezezten.

Induktibista edo enpiristek duten beste arazo batzuk badira, hala nola, aurreiritzietan erortzea edota estereotipoen orokorpena egitea. Hala ere, beste arazo ezagun bat bada, zientifikoaren lana behaketarekin batera hasten dela kontsideratzearen mugaketa, induktibistek ulertzen baitute errealitate kasuask aztertzen eta horien arteko berdintasunak ezarriz soilik, heldu daitekela hipotesietara. Hau da, hipotesirik gabeko behaketa puru eta aurreiritzirik barik planteatzearen alde egiten dute, bide batez, posible ez den gauza izanik. Hortaz, honi induktibismo sineskorra edo inozoa deritzo behaketa espektatibek eta aurretiko ezagutzek kondizionatu egiten baitute.