Hermann Hesse: berrikuspenen arteko aldeak

'''Hermann Hesse''', {{NAF|ˈhɛr.man ˈhɛ.sə}}, ([[Calw]], [[Baden-Württemberg]], [[Alemania]], [[1877]]ko [[uztailaren 2]]a - [[Collina d'Oro]], [[Ticino]], [[Suitza]], [[1962]]ko [[abuztuaren 9]]a ) [[Alemania]]n jaiotako poeta, idazle eta margolaria izan zen, [[suitza]]r nazionalitatea ere eduki zuena. [[Thomas Mann|Thomas Mannekin]]ekin batera, Hesse alemaniar literaturaren berritzaile nagusien artean dago. [[1946]]an [[Literaturako Nobel Saria]] jaso zuen. <ref>{{Erreferentzia|izena=Marchamalo,|abizena=Jesús.|izenburua=44 escritores de la literatura universal|argitaletxea=Ediciones Siruela|data=2009|url=https://www.worldcat.org/oclc/548597200|isbn=8498413281|pmc=548597200|sartze-data=2018-11-04}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Hermann Hesse - Peter Camenzind|url=https://www.armiarma.eus/unibertsala/hesse/|aldizkaria=www.armiarma.eus|sartze-data=2018-11-08}}</ref>

[[1877|1877an,]] [[Alemania|Alemaniako]]ko Cawl herrian jaio zen, protestante erlijioko familia elizkoi batean, gurasoak Indian misiolariak izandakoak ziren. <ref>{{Erreferentzia|izena=Hesse, Hermann (|abizena=1877-1962)|izenburua=Siddhartha|argitaletxea=Erein|data=L.G. 2014|url=https://www.worldcat.org/oclc/920312878|isbn=9788497469012|pmc=920312878|sartze-data=2018-11-04}} Hitzaurrea testu osoan: [https://www.erein.eus/liburua/siddhartha]</ref> <ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Diccionario de los escritores del mundo|argitaletxea=Everest|data=[1988]|url=https://www.worldcat.org/oclc/20077851|isbn=8424115414|pmc=20077851|sartze-data=2018-11-04}}</ref> Aitak horrela nahi zuelako, apaizgaitegi batean egin zituen ikasketak. Oso ikasle ona izan zen, baina elizako arauak ez zituen atsegin. Munduak ezarritako betebeharrak bete nahiaren eta bere buruarekin ados bizi izan nahiaren arteko borroka izan zen pere pentsamenduaren aztergai eta idazgai nagusia, bere lehen eleberrian azaltzen den bezala: ''[[Peter Camenzind]]'' ([[1904]])<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Lur entziklopedia tematikoa. Literatura unibertsala|argitaletxea=Lur|data=[1999]|url=https://www.worldcat.org/oclc/863164923|isbn=8470993844|pmc=863164923|sartze-data=2018-11-04}} Online: [http://www.euskara.euskadi.eus/r59-luredir/eu/contenidos/articulo/c1703/eu_d1703086/1703086.html]</ref>

Apaizgaitegia utzi ondoren, hainbat lanbidetan aritu zen, eta kazetari moduan hasi zen azkenean. Garai hartan, bere bigarren eleberria argitaratu zuen: ''Unterm Rad'' ([[1906]], ''Gurpilaren azpian''), gizarte arauei aurre egin behar dion idazle baten patuari buruzkoa. Ondoren, ''Gertrud'' ([[1910]]) eta ''Rosshalde'' ([[1914]]) argitaratu ziren. <ref name=":0" />

Hiru aldiz ezkondu zen: 1904an María Bernouille-rekin, 1924an Ruth Wenger-rekin eta 1931an Ninon Dolbin-ekin. Lehenengo ezkontzatik hiru seme-alaba jaio ziren. Bärbel Reetz idazleak Herman Hesseren emazteei buruz idatzi zuen liburuan jasotzen du pertsona zaila zela senideekiko harremanetarako, eta hiru emakume horiek idazlearen obran izandako garrantzia ere azpimarratu zuen.<ref>{{Erreferentzia|izena=Reetz, Bärbel,|abizena=1942-|izenburua=Las mujeres de Hermann Hesse|argitaletxea=Circe|data=2013|url=https://www.worldcat.org/oclc/885440827|edizioa=1. Aufl|isbn=9788477652960|pmc=885440827|sartze-data=2018-11-08}}</ref>

[[1911|1911n]]n[[India|,]] Sri-Lanka eta Indonesiara bidaiatu zuen, arrazoi hauengatik: bere ezkonbizitza krisian zen, eta krisian ziren, halaber, Europako kultura eta politika. Bidaiak eragin handia izan zuen bere pentsamenduan. <ref>{{Erreferentzia|izenburua=Siddhartha|hizkuntza=en|url=https://issuu.com/erein/docs/siddhartha|aldizkaria=Issuu|sartze-data=2018-11-08}}</ref>

[[Lehen Mundu Gerra|Lehen Mundu Gerran]]n, [[Suitza|Suitzara]]ra joan zen, eta [[Militarismo|militarismoarenmilitarismo]]aren, [[Nazionalismo|nazionalismoarennazionalismo]]aren eta [[Gerra|gerrarengerra]]ren aurka egin zuen. [[1923|1923an]]an, Suitzako herritartasuna hartu zuen eta [[Ticino|Ticinon]]n jarri zen bizitzen. Bertan, [[Nazionalsozialismo|nazismoaren]] aurka borrokatuko zuen, hainbat lan idatzi zituen eta nazioarteko korrespondentzia mantendu zuen. <ref name=":1" /><ref name=":0" />

Idazlearen ospea ''Demian'' (1919) eleberriarekin zabaldu zen mundu osoan. Eleberrian nabarmena da Hesseren identifikazioa bere lagun [[Carl Gustav Jung|Carl Jung-en]] psikoanalisi aldaera berriarekin. Bere bi hurrengo eleberriekin ere izugarrizko arrakasta izan zuen: ''Siddhartha'' (1922), Budaren lehen urteei buruzko parabola bat, eta ''Der Steppenwolf'' (1927, ''[[Estepako otsoa]]''), bere kontraesanek erotzeraino daramaten artista bati buruzko lekukotasun urragarria. Azkeneko eleberria, ''Das Glasperlenspiel'' (1943), idatzi zuen zailena eta luzeena da, bizitza kontenplatiboaren eta egunerokotasunaren arteko gatazken beste azterketa bat. 1946an Literaturako Nobel saria irabazi zuen.<ref name=":0" />

* [[1898]] - ''Romantische Lieder''

* [[1908]] - ''Freunde''

* [[1910]] - ''Gertrud''

* [[1919]] - ''Klein und Wagner''

* [[1920]] - ''Blick ins Chaos''

* [[1920]] - ''Wanderung: Aufzeichnungen''

* [[1930]] - ''Narziss und Goldmund''

* [[1932]] - ''Die Morgenlandfahrt''

* [[1937]] - ''Gedenkblätter''

* [[1942]] - ''Stufen''

* [[1943]] - ''[[Das Glasperlenspiel]]''

* [[1946]] - ''Krieg und Frieden''

* [[Siddhartha]]. 2014. Erein argitaletxea. Itzultzaileak: David Lindemann eta Irati Trebiño<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=NorDaNor {{!}} EIZIE|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=eu|url=http://nordanor.eus/nor?id=1741|aldizkaria=nordanor.eus|sartze-data=2018-11-12}}</ref>.