Habsburgo: berrikuspenen arteko aldeak

[[XIV. mendea]]n [[Karintia]], [[Tirol]], [[Friburgo]], [[Trieste]] eta [[Vorarlberg]] beretu zituzten. Hala eta guztiz ere, XIII. mendetik [[XV. mendea|XV. mendera]] bitartean, suitzar menditarrekin egindako gerren ondorioz, jatorrizko lurraldea galdu eta Austriara joan ziren bizitzera, eta harrezkero izen horrez ezagutu zituzten. Ondorengo partiketek, bestalde, luza gabe ahuldu zuten familiaren aginpidea, harik eta [[Frederiko III.a Germaniako Erromatar Inperio Santukoa|Frederiko III.a]] enperadoreak ([[1440]]-[[1493]]) [[Habsburgotar monarkia|habsburgotarren lurraldeak]] bere mendean bildu zituen arte. Hala, [[1741]]-[[1745]] bitarteko salbuespena aparte utzita, alemaniarrek beti haien artetik hautatu izan zuten enperadorea, [[Germaniako Erromatar Inperio Santua|Inperio Santua]] 1806an desagertu zen arte.

Ezkontzen bidez, habsburgotarrek gero eta lurralde handiagoak eskuratu zituzten (''Bella gerant alii; tu, felix Austria, nube'': «Bestek egin beza gerra; zuk, zorioneko Austria horrek, ezkontza egizu»). Hala, [[1477]]an [[Maximiliano I.a Germaniako Erromatar Inperio Santukoa|Maximiliano I.a]] eta Maria Burgundiakoa ezkondu zirenean, [[Herbehereak]] eta [[Franche-Comté|Frankoen Konderria]] habsburgotarren esku gelditu ziren. [[1496]]an [[Filipe I.a Gaztelakoa|Filipe Ederra]] [[Joana Gaztelakoa|Joana Eroarekin]] ezkondu zen, hura baitzen [[Aragoiko Erresuma|Aragoiko]] eta [[Gaztelako Erresuma|Gaztelako]] oinordekoa, eta, hala Espainia eta [[Napoliko Erresuma|Napoli]] ere berengana bildu zituzten habsburgotarrek ([[1506]]-[[1516]]). [[Fernando I.a Germaniako Erromatar Inperio Santukoa|Fernando I.ak]] Ana Jagellonekin ezkondurik [[Bohemiako Erresuma|Bohemia]] eta [[Hungaria]]ko zati bat beretu zituzten ([[1526]]).

[[Karlos Habsburgokoa|Karlos V.arekin]] bere goren mailara iritsi zen Habsburgo etxea, baina haren abdikazioaren ondorioz bi adar sortu ziren: [[Filipe II.a Espainiakoa|Filipe II.a]] premuak [[Iberiar penintsula]]ko erregetzarekin batean, [[Indiak]], Herbehereak, Frankoen Konderria, Milanerria, Napoli eta Sizilia bereganatu zituen; bigarren adarra, berriz, [[Fernando I.a Germaniako Erromatar Inperio Santukoa|Fernando]], Karlosen anaia buru zuela, enperadore egin zen, [[Alsazia]], [[Suabia (eskualde historikoa)|Suabiako]] eta Austriako dukerriak, Bohemia eta Hungariako zati bat beretu baitzituen.

[[1700]]ean, lehen adarra ahitu zenean, Vienako habsburgotarrek Herbehereak, Milanaldea, Napoli eta Sizilia berreskuratu zituzten; bai eta Hungaria osoa ere ([[1699]]), turkiarren aurka borrokatu ondoren. [[1736]]an Habsburgo-Lorrena dinastia berria sortu zen, [[Maria Teresa I.a Austriakoa|Maria Teresa]] artxidukesa [[Lorrena leinua|Lorrenako]] [[Frantzisko I.a Germaniako Erromatar Inperio Santukoa|Frantzisko dukearekin]] ezkondurik.