Habana: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Euskaltzaindiaren webguneko esteka berriak
t Robota: Aldaketa kosmetikoak
140. lerroa:
[[Habana Zaharra|Habanako zaharrak (''Habana vieja'')]] jatorrizko kale estuak ditu. Gune zahar horren inguruan, [[XVIII. mendea]]n hiria mendebalde eta hegoalderantz garatu zen eta kanalaren beste urbazterrean, [[Regla]] herria hazten hasi zen. [[XIX. mendea]]n, hiria arras zabaldu zen mendebalderantz eta hegoalderantz, [[La Vivora]], [[Luyano]] eta beste auzo berri batzuk sortu baitziren.
 
[[XX. mendea|XX. mendeko]] lehen hamarkadetan, aldaketa esanguratsuak izan zituen, nagusiki [[Ameriketako Estatu Batuak|Estatu Batuetako]] goi klaseen aisialdi leku bilakatu baitzen. Hotel, gune komertzial eta luxuzko auzoekin batera, [[txabola auzo|txabola gune]] handiak ere sortu ziren. [[1970]]. urtetik, Habana hiriaren kanpoaldean nekazaritza sustatu zen, 30.000 hektareako ''Cordón de la Habana'' lekuko; alor horietan, [[kafe|kafea]]a, [[fruitu tropikal]]ak, [[barazki]]ak eta abar lantzen dira. Hori guztia bultzatzeko, Kubako gobernuak ureztatze sarea eraiki zuen.
 
=== Barrutiak ===
Hiria 15 udalerritan<ref name=territorios>http://www.one.cu/aec2009/datos/01TERRITORIO.pdf Population by Province and Municipality</ref> (''municipio'') banaturik dago eta haietako bakoitza, 105 auzotan<ref>{{erreferentzia|izenburua=Oficial Stadistics for the city of Havana|url=http://www.one.cu/publicaciones/provincias_masinf/la%20habana.htm|egilea=Oficina Nacional de Estadisticas de Cuba (ONE)}}</ref> (''consejo popular''). Hona udalerrien zerrenda:
 
[[Fitxategi:Havana Municipalities.png|400px|righteskuinera]]
# '''Playa''': Santa Fé, Siboney, Cubanacán, Ampliación Almendares, Miramar, Sierra, Ceiba, Buena Vista.
# '''Plaza de la Revolución''': El Carmelo, Vedado-Malecón, Rampa, Príncipe, Plaza, Nuevo Vedado-Puentes Grandes, Colón-Nuevo Vedado, [[El Vedado]].
164. lerroa:
== Historia ==
=== Hiriaren lehen urratsak ===
[[1514]]. urtean, [[Diego de Velazquez|Diego de VelázquezVelázquezen]]en aginduz, San Cristóbal de la Habana herria sortu zen irlako hego kostaldean, [[Batabano]]tik gertu, baina haren kokalekua ez zen bizileku egokia; horrez gain, oso arriskutsua zen itsas nabigaziorako. Arrazoi horiek zirela eta, [[1518]]. urtean berrogei eta hamar kolono iparraldera mugitu ziren, gaur egun [[Almendares]] ibaiaren uhubiaren ondoan. Hurrengo urtean, berriro kokalekuz aldatu eta gaur egungo tokira joan ziren, badiaren babespean.
 
Indiako flotak Habanan gelditzen ziren, bidaian hasteko eguraldi onaren zain; beraz, bertan denbora luzea eman behar zuten eta garraiatzen zituzten bitxiek eta merkantziek jende anitz erakartzen zuten. Biztanleak gehiago zirenez, kultiboak emendatuz joan ziren, batez ere esklabo beltzak erabiltzen zituzten lan gogorretarako. Haietan [[Tabako|tabakoatabako]]a nagusitu zen, eskari handia baitzegoen. Hiria garatuz joan zen eta bestelako industriak sortu ziren, hala nola, ontzitegiak eta ontziak konpontzeko industriak.
 
=== Habana hiriburu ===
189. lerroa:
 
== Ondasun nagusiak ==
Habanak interes historiko eta turistiko handia du, bere eraikin militarrak eta kolonialak direla besteak beste.
 
=== Eraikin militarrak ===
Habanako hiriaren garapena bere kaiaren garapenari oso lotura egon da, [[XVI. mendea|XVI]] eta [[XVII. mendea|XVII. mendeetan]], harresi eta gotorlekuak eraiki ziren [[pirateria|piratetatik]] babesteko.
 
Gotorlekuak ondorengoak dira:
210. lerroa:
* Posta etxea (egun, Justizia sailaren egoitza)
* [[Habanako katedrala|Katedrala]]: izen bereko plazan dago eta Kubako barrokoaren adibiderik onenetakoa da.
* [[San Frantzisko Asiskoaren komentua (Habana)|San Frantzisko komentua]]: Habana zaharrean dago eta Barrokoaren beste adibide bat da.
* Apaizgaitegia
 
1950. urtetik aurrera, aldaketa politikoekin bat, beste eraikuntza korronte bat ageri zenez, eraikuntza multzo handiak eta miresgarriak eraiki ziren.
217. lerroa:
=== Bestelakoak ===
 
* [[Malecón (Habana)|Malekoia]]: itsas ondoko pasealeku luzea eta ederra. Habanako hainbat auzo lotzen ditu.
* Plaza zaharra. 1559an sortu zen eta Habanako zaharrenetako bat da eta azpimarragarriak dira bere eraikin kolonialak.
* Parke zentrala: [[Habana Zaharra|Habana zaharrean]] dagoen enparantza ezaguna, [[Habanako Kapitolioa|Kapitolioa]] eta beste eraikuntza garrantzitsu dituena.
* Obispo kalea: Habana zaharreko kale ezagunenetako bat. Denda eta zuzeneko musika duten taberna asko daude bertan.
* [[El Vedado|Vedadoko]] 23 kalea: Oso ezaguna da bertan dauden ministerioak, hotelak eta aisialdirako lokalengatik. Malekoiarekin biltzen da.
* Kolon hilerria: Ameriketako kanposantu famatuena da. Oso ezaguna da dituen eskulturengatik.
* [[Habanako txinatar auzoa]]: Latinoamerikako handiena izan zen.
 
== Iruditegia ==
269. lerroa:
* {{banderaikur|Errusia}} [[San Petersburgo]] ([[Fitxategi:Flag_of_Saint_Petersburg_Russia.svg|link=https://eu.wikipedia.org/wiki/Fitxategi:Flag_of_Saint_Petersburg_Russia.svg|20x20px]] [[San Petersburgo]]) ([[Errusia]])
* {{banderaikur|Brasil}} [[São Paulo]] ([[Fitxategi:Bandeira_do_estado_de_São_Paulo.svg|link=https://eu.wikipedia.org/wiki/Fitxategi:Bandeira_do_estado_de_S%C3%A3o_Paulo.svg|20x20px|borda]] [[São Paulo (estatua)|São Paulo]]) (Brasil)
* {{banderaikur|Espainia}} [[Sevilla]] (Espainia)
|
* {{banderaikur|Portugal}} [[Sintra]] ([[Portugal]])
* {{banderaikur|Peru}} [[Sullana]] (Peru)
* {{banderaikur|Mexiko}} [[Tijuana]] ({{banderaikur|Kalifornia Beherea}} [[Kalifornia Beherea]]) ([[Mexiko]])
277. lerroa:
* {{banderaikur|Namibia}} [[Windhoek]] ([[Namibia]])
|}
Habana [[Iberoamerikako Hiriburu Hirien Batasuna|Iberoamerikako Hiriburu Hirien Batasunaren]]ren ([[Gaztelania|gaztelaniazgaztelania]]z: ''Unión de Ciudades Capitales Iberoamericanas - UCCI'') ([[Portuges|portugesezportuges]]ez: ''União de Cidades Capitais Ibero-americanas'') partaide da, 1982ko urriaren 12tik, jarraian agertzen diren hiriekin senidetarsun erlazioak hasiz:<ref>{{Cite web|url=http://ciudadesiberoamericanas.org/quienes-somos/ciudades-miembro/|izenburua=Unión de Ciudades Capitales Iberoamericanas|sartze-data=2018-07-27|egunkaria=|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=es|formatua=}}</ref>
{| class="wikitable"
|
292. lerroa:
* {{banderaikur|Peru}} [[Lima]] ([[Peru]])
* {{banderaikur|Portugal}} [[Lisboa]] ([[Portugal]])
* {{banderaikur|Espainia}} [[Madril]] ([[Espainia]])<ref>{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20120616185024/http://www.madrid.es/portales/munimadrid/es/Inicio/Ayuntamiento/Madrid-Global/Ciudades-Hermanadas/Mapa-Mundi-de-las-ciudades-hermanadas?vgnextfmt=especial1&vgnextoid=4e84399a03003110VgnVCM2000000c205a0aRCRD&vgnextchannel=4e98823d3a37a010VgnVCM100000d90ca8c0RCRD&idContenido=208ac435a6b5b010VgnVCM100000d90ca8c0RCRD|izenburua=Portal web del Ayuntamiento de Madrid|sartze-data=2018-07-19|egunkaria=|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=es|formatua=}}</ref>
|
* {{banderaikur|Nikaragua}} [[Managua]] ([[Nikaragua]])
327. lerroa:
 
== Ikusi, baita ere ==
* [[Habana Zaharra]]
 
[[Kategoria:Kubako probintziak]]