Euskal Herriko historiaurreko zeramika: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robota: Birzuzenketak konpontzen |
t Robota: Aldaketa kosmetikoak |
||
1. lerroa:
Zeramika [[historiaurre|aurrehistoria]] garaitik egiten den [[eskulangintza|artisautzatariko]] bat dugu.
Lehen euskal zeramika [[neolito]]an [[K. a. 3. milurtekoa]]n, eman zen beste kulturetan pasatu zen bezala eta [[abeltzaintza]] eta [[nekazaritza]]tik lotutako produktuak gordetzeko beharretik sortu zen.[[Iberiar penintsula]]n baino pixkat beranduago eman zen zihurrenik kaikuak bezelako [[zur|egurrezko]] ontziak erabiltzeko ohitura zegoelako.
Lehengaia ingurunetako [[buztin]]a izaten zen, hasieran landugabea eta denborakin prozesu ezberdinetatik pasatzen zuten emaitza hobeak lortzearren.
== Leizetako zeramika ==
10. lerroa:
[[Haitzulo|Leizeak]] etxebizitza zein ehorzketarako erabiltzen ziren eta forma eta tamaina ugari zituztelarik. Bertan zeramika ontziak toki ezberdinetan aurkitu dira, barrualdean, erdialdean zein sarreran.
Lehen garaietako zeramika akatsez betea zen ([[lehengai]] eta [[teknologia|teknika]] primitiboengatik) eta honek itxura lakarra ematen dio.
Erabilitako [[buztin]]a landugabea izaten zen orokorrean zikinkeri eta ezpurutasun ugariekin, nahiz eta batzuetan eta denborakin batez ere, buztin finagoak erabili.
[[Teknologia|Teknikari]] dagokionez, pastillajea izeneko teknika zen ohikoa ([[buztin]] zatiak gehituz ontzien paretei), gutxi batzan [[landare]] fibra egindako saskiak molde bezela erabiltzen zirelarik.
Tipologiari dagokionez, aniztasuna haundia dago aurkitutako ontzietan. Gehienak globo edo oboide formakoak eta tamaina ezberdinetakoak dira.
Denborarekin eta formak konplexuagoak diren heinean lepoa gehituko zaie ontziei.
Hormetan zein oinaldean zuloak dituzten ontzi asko aurkitu dira garai hauetakoak. [[Esne]]a eta bestelako edarien azalpenarekin lotzen dira, irazkin itxurako ontzi hauek.
25. lerroa:
[[Fitxategi:Vaso Campaniforme Ciempozuelos.jpg|thumb|200px| Ontzi kanpaiforme baten kopia, Museo Arqueológico Nacional (Madrid)]]
[[Euskal Herria]]n [[trikuharri]]ak oso ugariak izan ziren eta hilobiraketak egiteko erabili ziren.
[[Euskara|Euskal]] lurraldeetan aurkitu izan direnen gehiengoa, %70a, 700-1200 metroko altueran kokatuak eta irregularki banatuta daude.
Forma eta egiturak orokorrean sinpleak izanagatik badira konplexuagoak ere, irekiak, itxiak, [[laukizuzen]]ak, [[poligonala]]k, kamara soilik edo korredorearekin,...
Tamainari dagokionez, zonalde altuetan, jende gutxi bizi den herrixken inguruan kokatuta daudenak, txikiak dira [[biztanleria|populazio]] haundiagoa daukaten komunitateekin alderatuz (non 2 metrotako altuera izatera iristen diren). Orokorrean, kamararen luzeera zabaleraren bikoitza izan zitekeen. Megalitoen barruan hileta altxorrak aurkitu dira eta hauen artean zeramikako ontziak.
32. lerroa:
Ontziak eskuz egiten ziren pastillajez eta aurkitutako lanetan ikusten den bezala torno antzeko sistema bat erabiliz.
Formari dagokionez, bi garai bereizi behar dira. Lehenengoa, aurrekanpaiforme bezela ezagutzen da eta arraultz formakoak, irekiak eta oinarri hemisferikoa eta itxia eta oinarri lauak dira ugarienak.
Bigarrena kanpaiformea bere izenak esaten duen bezela kanpai formakoak izateagatik nabarmentzen dira. Azken hauek [[buztin]] landuagoa eta dekorazio ezpezifiko bat erabiltzen zuten. K.a.tik [[2.milurtekoan]] hasi ziren eta bere desagerketa ontzigintza aurreratuago bat azaldu zenenan eman zen.
47. lerroa:
800.urtea inguruan iritxi ziren [[zelta]]k [[penintsula]]ra [[Europa]] erdialdetik. Prduan bertan zegoen herri iberoarekin elkartzean [[zeltibero]] izenez ezagutzen diren tribuak sortu ziren. Ez dago argi Euskal-Herrian izan zuten eragina, baina hegoaldean zenbait arrastro aurkitu izan dira, nahiz eta eragin hau etzen haundiegia izan eta beti azpimarratu behar da lehenagoko kulturak zeltiberikoa irentsi zuela.
Araban aurkitutako ontziak inportatu egin zirela pentsatzen da baina ezin daiteke ez zirela bertan egindakoak.
Teknikoki ordurarte egiten zirenak Euskal-Herrian baino hobeak ziren. ------ tetik hartutako eraginagatik ziurrenik. Buztinak nahiko fiank ziren eta egosketa ere ezagutzen zena baino hobea zen. Torno azkarra erabili zuten eta forma aldetik bariedade haundia zegoen.
Apainketari dagokionez kolorearen erabilera nabarmena da bai motibo geomitrikoetan zein figuratiboetan (fitomorfo, zoomorfo zein antropomorfoak).
| |||