Jože Plečnik: berrikuspenen arteko aldeak

 

'''Jože Plečnik''' ([[Ljubljana]], [[Eslobenia]], [[1872]] [[urtarrilaren 23]] -- [[Ljubljana]], [[1957]] [[urtarrilaren 7]]) eslobeniar arkitekto famatua izan zen, Ljubljana hiriko hainbat eraikin eta espazio publiko garrantzitsu proiektatu zituena.

1894tik 1897ra Plečnik-ek [[Otto Wagner]] [[Viena]]ko arkitekto ezagunarekin ikasi zuen, eta berekin lan egin zuen 1900 arte. Garai hontan Vienako [[Sezession]] mugimenduarekin bat egin zuen, [[arkitektura]] historikoan agertzen diren apaindura motiboak ukatzen zituena, ornamentazio organiko berri baten alde eginez. 1900tik 1910era Vienan egin zuen lan, Langer etxea (1900) eta Zacherl apartamentu eraikina (1903-05) direlarik obra aipagarriak. Obra goiztiar hauek Wagnerrengan tipikoak den antolamendu arrazionala agertzen da, eta Sezession mugimenduko motibo organikoekin apainduak daude. Espiritu Santuaren eliza (Viena, 1910-13) aipagarria da in-situ hormigoia erabiltzen duelako bai egitura bai kanpo azala gauzatzeko, eta baita ere bere klasizismoaren abstrakzio bat den lengoaiagatik.

 

 

1911n Plečnik [[Praga]]ra joan zen, arte eta artisautza eskolan irakatsi zuelarik. Arkitektura klasikoaren printzipioetan eta arte herrikoiaren uztarketa proposatzen zuen bere irakasgaietan, eta 1920ko [[kubismo]] Txekiarra definituko zuten arkitekto belaunaldian influentzia garrantzitsua izan zuen. 1920an Pragako gazteluaren berritze lanetan hasi zen, [[Txekia]]ko hiriburua menperatzen duen [[Erdi Aro]]ko eraikin ikusgarria. 1920tik 1934era Plečnik-ek hainbat proiektu burutu zituen gazteluan, besteak beste lorategi eta patioen berriztatzeak, monumentu eta eskultura berrien kokatzea eta barne espazio berrien gauzatzea, horien artean “Plečnik aretoa” (1930), koloma [[doriko]] abstraktuen hiru lerro dituena.

 

 

 

[[Bigarren Mundu Gerra]]ren ostean [[Jugoslaviako Errepublika Federal Sozialista|Jugoslavia]]ko erregimen [[komunismo|komunista]] berriak mesfidantzaz ikusi zituen Plečnik-en arkitektura klasikoaren berrirakurketa eta bere [[katolizismo]] militantea. Bere irakasle funtzioak gutxitu ziren eta gero eta enkargu gutxiago izan zituen, nahiz eta zenbait monumentu txiki, iturriren bat, eta elizen berritzeak egin zituen 1950 hamarkadan. 1957 urtean hil zen eta estatu hileta egin zen bere omenez berak proiektaturiko Žale hilerrian.