Equidae: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
t Robota: Aldaketa kosmetikoak |
||
15. lerroa:
== Sorrera ==
[[Fitxategi:Hyracotherium Eohippus hharder.jpg|thumb|px 340|Hyracotherium Eohippus hharder †]]
[[Fitxategi:Extinct horses.jpg|thumb|
Zaldiaren sorrera duela 50 milioi urte kokatzen da. [[Eozeno]]an bazegoen zaldiaren [[arbaso]]a izan zen [[erbi]]aren tamainiko animalia, Hyracotherium izenekoa. [[Baso]]etan bizi omen zen, [[hosto]]ak janez. Lau [[behatz]] zituen aurreko hanketan eta hiru atzekoetan. [[Hagin (argipena)|Hagin]] eta [[haginaurreko]] tuberkulatuak zituen, zementurik gabeak.
22. lerroa:
Paleoterioen laugarren behatza oso xumea zen. Animali hauek [[Oligozeno]]an desagertu omen ziren, duela 36 milioi urte.
Bitartean beraien kide amerikarra, [[Eohippus]]-a (Ameriketako [[Hyracotherium]]-a), [[Eozeno]]aren bigarren erdialde osoan zehar bizirik irauteko gai izan zen beste kontinentean. Horretarako basotik Ameriketako larre handietara irteteko gai izan zen.
Oligozenoan Eohippus-a [[Mesohippus]]-a bilakatu zen. Mesohippusa [[txakur]] baten tamainakoa zen, hiru behatz zeuzkan eta [[belardi]]etako bizimodura egokitu zen. Abere hori [[Merychippus]]-a bilakatu zen [[Miozeno]]an. Merychippus hau 120 zentimetro garaiera zuen [[soingurutze]]ra ([[poni]] bat bezalakoa), eta zementodun haginak zituen; haren ondorioz ziurtatu daiteke abere hori bereziki belarrez elikatzen zela.
Miozeno ertainean Merychippusak [[Anchiterium]]-a eboluzionatu zuen. Azken honek [[Eurasia]]ra migratu zuen. Animali hark soilik hirugarren hirugarren behatzaren gainean zebilen, eta beste biak nahiko atrofiaturik zeuzkan.
32. lerroa:
Bere aldetik, Pliohippusak, Ameriketan zein Eurasian iraun egin zuen eta espezie hau izan zen eboluzioaren bidez [[Equus fossilis]]-a bilakatu zen. Abere hauek benetako zaldiak ziren jada. Zaldi hark behatz bakarra zuen jada, eta bere garaiera 160 zentimetrokoa zen. Belaze handietan trostan ibiltzeko moldaturik zegoen. Espeziea, hala ere, [[Kuaternario|Laugarren aroaren]] hasieran desagertu zen Ameriketatik.
Equus generoko lehendabiziko espezie haren bilakaeraren bidez beste espezie guztiak sortuz joan ziren [[Pleistozeno]]an zehar: Zebra ezberdinak [[Afrika]]n, astoak [[Ekialde Hurbila|Ekiade Hurbilean]], zein Europan eta [[hemion]]ak Asian. Bere aldetik aurreneko zaldiak Eurasiako erdialdeko [[ordoki|ordeka]] zabaletan kokatu zen.
[[Fitxategi:Paleotherium.jpg|thumb|px 300|
== Taxonomia ==
43. lerroa:
* [[Onagro|Equus hemionus]], [[Asia]]ko basa astoa.
* [[Mendi-zebra|Equus zebra]], [[Afrika]]ko mendiko zebra.
* [[Zebra arrunt|Equus quagga]], Afrikako zebra arrunta.
* [[Grevy zebra|Equus grevyi]], Grevyiren zebra, munduko basazaldirik handiena.
| |||