Irlanda: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
→Erreferentziak: zuz |
No edit summary |
||
54. lerroa:
'''Irlanda''' edo '''Irlanda uhartea'''<ref>{{Web erref|izena=19 or.|izenburua=159. araua: Europako toponimia fisikoa|url=https://www.euskaltzaindia.eus/dok/arauak/Araua_0159.pdf|argitaletxea=Euskaltzaindia|sartze-data=2010-12-29}}</ref> ([[ingeles]]ez ''Ireland''<ref>'''Ireland''' ({{ahoskera|En-us-Ireland.ogg}}) izen irlandarraren ahoskera euskaldun batentzako "Airland" edo "Eirland" izango litzateke).</ref>, [[irlandako gaelera|irlanderaz]] ''Éire''<ref>'''Eire''' ({{ahoskera|Eire pronunciation.ogg}}) izen irlandarraren ahoskera euskaldun batentzako "Eire/a" izango litzateke).</ref>, [[eskoziera]]z ''Airlann'' eta [[latin]]ez ''[[Hibernia]]'') [[Europa]] osoko hirugarren uharterik handiena da eta munduko hogeigarrena. [[Europa|Europar kontinentearen]] ipar-mendebaldean kokatzen da eta milaka uharte eta uhartetxoz inguratuta dago. Irlandak [[Britainiar uharteak|Britainiar uharteetako]] zati da, gehiago zehaztuz, Britainiar uharteetako bi [[uharte]] nagusietako txikiena da. [[Britainia Handia]] uharte handiaren mendebaldean dago Politikari dagokionez, Irlandako estatu subiranoak ([[Irlandako Errepublika]] deritzana<ref>[http://www.irishstatutebook.ie:80/1948/en/act/pub/0022/sec0002.html#zza22y1948s2. Irlandako Errepublikaren 1948ko Agiria. 1948. 2. Atala. Irlandako Gobernua. 2008ko urriaren 23a.]</ref>) uharteko bost seirenetan agintzen du eta gainontzeko ipar-ekialdeko seirena ([[Ipar Irlanda]]ko) [[Erresuma Batua]]ren zatia da eta haren agindupean dago.
Irlandako lehendabiziko bizilekuak K. a. 8.000 urte ingurukoak dira. K. a 200. urtean, [[Zelta|zelten]] emigrazioak eta eraginak uharte osoa menperatu zuten. Erlatiboki maila txikiagokoak ziren [[Erdi Aroa|erdi aroko]] [[bikingo]]en eta [[Normandiar|normandarren]] kokalekuek ondorengo 1600. urte inguruko Ingelesen nagusitasunari bidea eman zioten. Ingeles [[Protestantismo|protestanteek]] [[Katolizismo|irlandar katolikoen]] gehiengoaren gainetik gobernatu zuten, baita erabat alboratu ere. Uharteko ipar-ekialdean,
[[2006]]. urtean, uharteko populazioa gutxi gorabehera 6 milioikoa zen: haietako 4,5 milioi [[Irlandako Errepublika]]n bizi ziren<ref>[http://www.cso.ie Populazioa. 2006. Central Statistics Office (Ireland) CSO. 2008ko urriaren 13a.]</ref> eta gainontzeko 1,75 milioiak, [[Ipar Irlanda]]n<ref>[http://www.breakingnews.ie/ireland/mhcwkfmhsnkf/rss2/ Migrazioak Ipar Irlandako populazioa 1.75 milioetara bultzarazten du. 2007ko uztaila. Breaking News. Demography and Methodology Branch, NISRA. 2008ko urriaren 23a.]</ref>. Horrek 1960. hamarkadan gertatu zen irlandar historiako populazio mailarik baxuenaren hazkuntza ekarri zuen; halere, XIX. mende erdialdean [[Irlandako Gosete Handia|Gosete Handia]] gertatu aurretik, uhartean osoan bizi ziren 8 miloi biztanleko kopurutik oso urruti dago<ref>[http://lcweb2.loc.gov/learn/features/immig/irish2.html Irlandar-Katolikoen Inmigrazioa Ameriketara. Library of Congress. 2008ko urriaren 25a.]</ref>.
| |||