Bizantziar Inperioa: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Euskaltzaindiaren webguneko esteka berriak |
t Robota: Aldaketa kosmetikoak |
||
32. lerroa:
== Historia ==
[[Fitxategi:Byzantine Empire animated.gif|thumb|
=== Ekialdeko Erromatar Inperioa ===
[[Fitxategi:Justinian.jpg|thumb|
[[Arkadio]] izan zen ekialdeko lehen enperadorea. Haren agintaldian (395-408) [[bisigodo]]ek inbaditu zuten inperioa, [[Alariko I.a|Alariko]] buru zutela (395). Erlijio gatazkek ez zuten amairik izan lehen urte horietan, ezta [[Teodosio II.a]] eta [[Martziano]] enperadoreen garaietan ere (408-457). [[Teodosioren Kodea]]k agindu eta Teodosio II.ak ekialdean eta [[Valentiniano III.a]]k mendebalean berretsia zuten Inperioaren batasuna, kolokan zegoen [[Atila]]ren eta [[barbaro]] herrien erasoak zirela eta. 476. urtean, Mendebaldeko Inperioa, erabat hautsirik, [[godo]]en eskuetan geratu zen, eta [[Zenon I.a]] zen Ekialdeko Inperioan nagusi (474-491). Hala eta guztiz ere, [[Danubio]]tik behera zetozen eslaviarren aurka borrokatu behar izan zuen ekialdeko Inperioak ([[Anastasio I.a]], 491-518).
41. lerroa:
=== Heraklidearren garaia ===
[[Fitxategi:Byzantiumby650AD.JPG|thumb|
[[Justino II.a]]ren erreinaldiaren ondoren (565-578), [[lombardiar|lonbardiarrek]] Italiako alde handi bat hartu zuten (568), eta [[Leovigildo]]k [[Hispania]]ko hiri batzuk konkistatu zituen (572). [[Avaro]]en, [[persiera|persiarren]] eta [[eslaviar]]ren inbasioek ahuldua zeukaten inperio hura indartu zen zerbait [[Heraklio I.a]]k persiarrak [[Siria]]tik (611-628) eta [[Palestina]]tik (630) egotzi zituenean (610-641). [[Arabiar]]rei, ordea, ezin izan zien aurre egin.
51. lerroa:
Inperioa [[heleniar]]tu eta ekialdeko kutsuz hornitu zuten heraklideen aldia, [[Justiniano II.a]]ren garaian amaitu zen (685-695, 705-711). 695. eta 705. urteen bitartean, [[Leontzio]]k eta [[Tiberio III.a]]k Justiniano II.a agintetik kendu zuten, eta [[Iparraldeko Afrika]]ko probintzia galdu zuen Bizantziok. Horren ondoren, matxinada ugari egin zituen armadak. [[Leon III.a Isauriarra|Leon III.ak]] (717-741) inperioa berriz antolatu zuen, eta arabiarren erasoei eutsi zien. Ondoko enperadoreek jarraitu egin zuten antolaketa lana, baina bizirik zirauten erlijio gatazkek Erromako eta Inperioko elizen banaketa ekarri zuten, Ravenako exarkerria galdu ondoren (751). Orduan, Erromako [[Eztebe II.a]] aita santuak (754-756), frankoen babespean jarrita, [[Aita Santuen Lurraldea|Elizaren Estatuak]] sortu zituen.
[[Arabiar]]ren eta, batez ere, [[bulgariar]]ren aurkako gerrek ez zituzten erlijio borroka eta esetsaldiak bigarren mailan utzi. [[Bizantzioko eztabaida ikonoklasta|Ikonoklastak]] berriz ere nagusi izan ziren [[Leon V.a Armeniarra|Leon V.a]] (813-820), [[Mikel II.a]] ''Totela'' (820-829) eta [[Teofilo]] (829-842) enperadoreen garaian. Kanpoaldean, Bizantziok [[Kreta]] (826) eta arabiarrek konkistaturiko [[Sizilia]] (829) galdu zituen. Barealdi baten ondoren, kristau ortodoxia berriz ere indartu zen [[Teodora]] erregeordearen erreinaldian (842-856), baina [[Mikel III.a]] ''Hordia''ren garaian (842-867) [[Zirilo eta Metodio|Zirilok eta
=== Mazedoniar dinastia ===
62. lerroa:
=== Komnenotarren dinastia (1081-1185) ===
[[Komnenotar]]rak militarren eta probintzietako aristokraten arteko lotura izan ziren; lurraldeari eustea izan zuten helburu. [[Alexios I.a Komneno|Alexo I.
[[Fitxategi:The Byzantine Empire, c.1180.PNG|thumb|
==== Artea eta kultura ====
| |||