Bioespeleologia: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robota: Aldaketa kosmetikoak |
|||
12. lerroa:
Bioespeleologia kontzeptua (''biospeologia'' bezala ere aipatua) Armand Viré-k asmatua da : 1894tik troglobioen ikerketan ari zen, eta lehen lurpeko laborategia ezarri zuen 1896 eta 1910 artean, [[Paris]]<nowiki/>eko [[Jardin-des-Plantes|Jardin des Plantes]] azpiko [[Katakonba|katakonbetan]].<ref>''Un grand précurseur de la spéléologie lotoise Armand Viré'' (écrit avec le soutien de <abbr>M<sup>lle</sup></abbr> Geneviève Viré) - Extrait du ''bulletin n°4 du Comité Départemental de Spéléologie du Lot'' - Marcel Abad, 1978, <abbr>p.</abbr> 52-58</ref>
Zientzia gisa, berriz, bioespeleologia
== Ingurugiro kategoriak ==
25. lerroa:
===== Hipogeoa =====
Hipogeoak dira "benetako" lurpeko inguruneak. Lurrazalarekin kontaktoa mantendu dezakete haize korrontearen edo animalien migrazioaren bidez, edo ia guztiz isolatuta egon daitezke. Ingurune hipogeo sakonetan [[ekosistema]] autonomoak gara daitezke, energia iturri nagusitzat, eguzkiaren ordez, bakterio [[
== Ezaugarriak ==
32. lerroa:
* Iluntasuna : hauxe da munduko haitzulo guztiek amankomunean duten baldintza bakarra ; behin sarreratik metro batzuetara, iluntasuna absolutua da.
* Higrometria : orokorren lurpeko eremuetan [[hezetasun]]<nowiki/>a lurrazalean baino handiagoa da (%40tik %60ra eskuarki). Bere balorea aldatzen da urtaroaren, zonaren, sakoneraren, haize korronteraren, [[meteorologia]]<nowiki/>ren edo ur korronteen arabera.
* Tenperatura: lehen metroetatik barrura sartuta, koba barruko tenperatura oso egonkorra izaten da. Bere balioa kanpoko urte osoaren bataz besteko tenperatura izaten da (adibidez: [[Euskal Herria|Euskal Herriko]] kostaldean 13
== Sailkapena ==
39. lerroa:
Beste sailkapen desberdinak ere egin daitezke:
* Ezaugarri [[Anatomia|anatomikoen]] arabera:
* Ekosistemen arabera: sarrera guneak (René Jeannelen “asoziazio parietala”), [[gorotz]] multzoak, harri-bloke edo [[buztin]] multzoak, [[espeleotema]]<nowiki/>z estalitako hormak, lurpeko ur korronteak, geruza freatikoa...
* Lurpean bizitzeko gaitasunaren arabera: praktikoena eta erabiliena (trogloxenoak, troglofiloak, troglobioak).
47. lerroa:
===== Troglofiloak =====
Animali hauek haien senide epigeoen antz handia dute, eta baldintza egokietan, lurrazalean ere bizitza ziklo osoa burutu dezakete. Baina aldakortasun genetikoaren eraginez lurpeko bizitzarako ere ongi egokitu dira, “preadaptazio” izeneko fenomenoa burutuz. Egokitzapen honen ondorioz, animali batzuen portaera (ez morfologia) asko aldatu da haien lurrazaleko senideen aldean; adibide bezala ''Oxychillus'' [[barraskilo]]<nowiki/>ak har daitezke. Lurrazaleko ''Oxychillus''ek [[Hibernazio|hibernatu]] egiten dute, baina lurpekoek urte osoko aktibitatea dute; lurrazalekoak detritifagoak dira eta lurpekoak [[haragijale]]<nowiki/>ak, eta digestio zukuaren ezaugarri desberdinak dituzte. Egokitzeko gaitasun hori gabe, Oxychillusen artean ezingo zen espezie kabernikola bat
===== Troglobioak =====
| |||