Behistungo inskripzioa: berrikuspenen arteko aldeak

 

== Inskripzioa ==

Inskripzioko testua, [[Persia]]ko [[Dario I.a]]ren adierazpen bat da, hiru hizkuntza eta idazkera ezberdinetan idatzia: bi bata bestearen ondoko hizkuntza ([[antzinako persiera]] eta [[elamitera]], eta [[babiloniera]] euren gainetik. Dariok, [[Akemenestar Inperioa|Persiar Inperioa]] [[K. a. 520ko hamarkada|K. a. 521etik]] [[K. a. 486]] arte gobernatu zuen. [[K. a. 510eko hamarkada|K. a. 515]]. urteko uneren batean, inskripzio hau sortzea agindu zuen, [[Gaumata]] usurpatzailearen aurrean bere igoeraren istorioa deskribatzen zuena, baita ondoren izan zituen garaile irten zen gerrak eta matxinada desagerrarazi izana ere, honela, gaur egungo Bisistun herritik gertu dagoen amildegi batean inskribatuak izateko, Zagros Mendietan, [[Iran]]en, Kermanshahko lautadatik altxatzen diren tokian.

 

 

== Antzinako historian ==

 

Inskripzioari buruz ezagutzen den lehen erreferentzia historikoa, [[Ktesias|Ktesias Knidokoa]] egile greziarraren bidez da, inskripzioaren existentziaren berri, [[K. a. 400]]ean izan zuena. [[Kornelio Tazito|Publio Kornelio Tazitok]], aldi berean, aipatzen du, eta amildegiaren oinarrian zeuden monumentu osagarri batzuen deskribapena ematen du, non iturburu bat zegoen. Horietatik berreskuratu ahal izan dena, Tazitoren deskribapenarekin bat dator. [[Diodoro Sikulo]]k ere idazten du "Bagistanon"ari buruz, eta [[Babiloniar Inperioa|Babiloniako]] Semiramis edo [[Sammu-ramat]] erreginak inskribatua izan zela dio.

Uste denez, Dariok, inskripzioa heltzerik ez zegoen toki batean nahi izan zuen, aldaketetatik salbu izateko. Irakurgaitasuna, bigarren maila batean geratu zen. Testua, ia ez dago irakurtzerik lurretik. Persiar erregeak ez zuen amildegiaren hondoan ur igerileku bat eraiki izanari buruzko arrazoirik, honek, tokian giza trafikoa gehitu zuelarik. Honek, kalte handiak eragin dizkie irudi batzuei. Monumentuak, [[Bigarren Mundu Gerra]]n ere jasan zituen kalteren batzuk, soldaduek, tiraketa praktikarako erabiltzen baitzuten.

 

{{erref zer}}