Himenoforo: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary
No edit summary
1. lerroa:
[[Fitxategi:Boletus edulis EtgHollande 041031 091.jpg|thumb|''Boletus edulis'' espeziearen fruitu-gorputza, zeinetan himenoforo poroduna bereizten den. ]]
'''Himenoforoa''', adiera zabalean, [[Basidiomizeto|basidiomikoto]] eta [[Askomizete|askomikoto]] onddoen fruitu gorputzaren parte den eta [[himenio]] deituriko ehun-geruza eusten duen egitura mamitsuariegiturari deritzo<ref>{{Erreferentzia|izenburua=hymenophore|url=http://www.mushroomthejournal.com/greatlakesdata/Terms/hymen291.html#hymen291|aldizkaria=www.mushroomthejournal.com|sartze-data=2019-01-27}}</ref>. Himenioa eratzen duten zelulak [[basidio]] edobilakatzen dira basidiomikotoetan, eta [[asko]] bilakatzenaskosporen dira, etakasuan. hauekMeiosporozistehauek meisporak garatuko dituzte [[meiosi]] deituriko prozesuaren bidez. Meiospora hauei [[basidiospora]] edo [[askospora]] deritze. Espeziearen arabera, himenioa osatzen duten zelula guztiak basidio edo askoetan bilakatu daitezke. Bestalde, beste espezie batzuetan, zelula batzuk egitura antzuak garatu ditzakete, eta egitura hauei [[zistidio]] (basidiomikotoetan) edo [[parafisi]] (askomikotoetan) deritze.
 
Formaren arabera, orriduna, poroideaporoiduna edo tubularra, hidnoidea, leuna edota dedaliformealeuna izan daiteke. Ezaugarri hau taxonomia sailkapenerako erabilia izan da XX.mendera arte<ref>{{Erreferentzia|izena=Giuseppe|abizena=Mazza|izenburua=Fungi|hizkuntza=en-US|data=2004-07-03|url=https://www.monaconatureencyclopedia.com/fungi/?lang=en|aldizkaria=Monaco Nature Encyclopedia|sartze-data=2019-01-27}}</ref>, baina basidiomaren forma garapenarenerlazio eboluzioarekinebolutiboarekin bat ez datorrenez, ezin dugu ahaidetasun erlazioak ezartzeko erabili.
 
Himenoforoaren kolorearen arabera, onddoak bi talde handitan sailkatu ohi dira ; alde batetik, kolore argia, eta bestetik, iluna dutenak. Himenoforoaren kolorea asko aldatzen da onddoaren adinaren arabera. Hori dela eta, erreferentziazko liburuetan beti agertzen da aldaketa honen deskripzioa. Identifikazio garaian zehaztasun handiagoz ibiltzearren, espora-hautsarenjalkinaren kolorea erabiltzen da<ref>{{Erreferentzia|izena=Ndong, Hugues Eyi, 1973-|abizena=Verfasser.|izenburua=Champignons comestibles des forêts denses d'Afrique centrale : taxonomie et identification|url=http://worldcat.org/oclc/952771716|pmc=952771716|sartze-data=2019-01-27}}</ref>, eta hau beti ez dator bat himenoforoaren kolorearekin.
 
== Himenoforo motak ==
11. lerroa:
 
==== Leuna ====
Himenoforo leunak ezazalera dumugatu azalerasamarra garaturikdu, eta beraz, eredurik sinpleena da. Himenoforo mota hau gehienbat askomikotoetan ikus daiteke, [[apotezio]]<nowiki/>en gaineko aldean, zehazki. Basidiomikotoei dagokienez, [[Cantharellaceae]] [[Familia (biologia)|familiako]] espezie batzuek aurkezten dute, ''Craterellus cornucopioides'' espezieak esaterako edota kortizioideek aurkezten dute.
 
 
==== Orriduna ====
Onddo agarikoideetan, pileaoren azpikaldean, aurkitzen den himenoforoaren oinarrizko forma da. Kasu honetan, orriak [[estipe]]<nowiki/>raino edo labur geratu daitezke. Azkenengo kasuan, orriak askeak direla esaten da. Bestalde, orriak estiperaino heldu eta bertatik jaitsi daitezke. Ezaugarri honek basidiomaren konsistentziarekin erlazioa du. ''[[Amanita]]'' generoan, adibidez, laminak ez dira estipera heltzen, hau da, askeak dira eta ondorioz estipea eta pileoa errazki banatu daitezke. ''[[Marasmius oreades|Marasmius]]'' generoan aldiz, tarteko gauza bat gertatzen da, non, lamina guztiak erdiko puntu batera heltzen diren, estiparen goiko aldean eraztun bat sortuz. Beste batzuetan, jangarriak eta toxikoak diren espezieak bereizteko balio dute. ''[[Entoloma lividum]]'' espeziea, esate baterako, perretxiko mortalatoxikoa da, bere laminak larrosak dira eta ez dira estipera heltzen. ''[[Clitocybe nebularis]]'' itxura eta usain aldetik antzekoa da, baina honek laminak dekurrenteak ditu, hau da, laminek estiperantz jotzen dute.
<nowiki/>[[Fitxategi:Hydnum repandum - Lindsey 3b.jpg|thumb|''Hydnum repandum'' espeziearen karpoforoaren irudi makroskopikoa, non himenoforo horzduna nabarmentzen den. ]]
 
==== Hidnoidea ====
21 ⟶ 22 lerroa:
 
==== Poroduna ====
[[Fitxategi:Daedalea quercina.jpg|thumb|Formitopsidaceae familiako ''Daedalea quercina'' espeziearen basidiokarpoa, non himenoforo dedaliformea nabarmentzen den. ]]
Hodiez osatuta dagoen himenoforoa da, eta pileoaren azpian kokatzen da. Hodien tamainua ezaugarri garrantzitsua da onddoen identifikaziorako, eta poro kopurua milimetroko neurtzen da. Beste ezaugarri garrantzitsua hodien forma da. Orriak erregularrak, esferikoak edo angularrak izan daitezke.
Hodiez osatuta dagoen himenoforoa da, eta pileoaren azpian kokatzen da gehienetan. Hodien tamainua ezaugarri garrantzitsua da onddoen identifikaziorako, eta poro kopurua milimetroko neurtzen da. Beste ezaugarri garrantzitsua hodien forma da. Orriak erregularrak, esferikoak edo angularrak izan daitezke. Himenoforo eredu honen barnean himenoforo dedaliformea dugu, zeinak laberinto itxura hartzen duen eta himenoforo poroduna osatzen duten hodien norantzaren aldaketatik sortzen den. Kasu batzuetan, hodien norantza hain da ezberdina, non himenoforoaren itxura leuna dela pentsatzen den. Himenoforo dedaliformea ohikoa da [[Coriolaceae]] eta [[Formitopsidaceae]]. Azken familia honetan, esaterako, ''[[Daedalea quercina]]'' espeziea dugu. <br />
 
==== Dedaliformea ====
Laberinto itxura hartzen duen himenoforoa da, eta himenoforo poroduna osatzen duten hodien norantzaren aldaketatik sortzen da. Kasu batzuetan, hodien norantza hain da ezberdina, non himenoforoaren itxura leuna dela pentsatzen den. Himenoforo dedaliformea ohikoa da [[Formitopsidaceae]] eta [[Coriolaceae]] familiatan.
<br />
 
== Erreferentziak ==