Kandela (unitatea): berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Paragrafo labur bat gehitu dut. |
t Bibliografia atalean hiztegi entziklopedikoaren datuak jarri. |
||
4. lerroa:
Argi-intentsitatea neurtzeko, hainbat unitate erabili dira historian zehar, desberdinak guztiak, harik eta 1937an Argiztapeneko Nazioarteko Batzordeak ([[CEI, Commision Internationale de l'Éclairage|CEI, ''Commision Internationale de l'Éclairage'']]) unitate berri bat onartu zuen arte. Geroago, 1948an, Pisu eta Neurrien 9. Konferentzia Nagusiak unitate horri ''kandela'' izena eman zion, eta sinboloa ere erabaki zuen: <math>\text {cd}</math>.
Ondoren, 1967an eginiko 13. Konferentzia Nagusiak 1948ko definizioa hobetu zuen. Hala ere, 1979an,16. Konferentzia Nagusian [[Radiometría|erradiometria]]<nowiki/>ren aurrerapenak zirela eta, gaur egun indarrean dagoen definizio berria onartu zen.
17 ⟶ 19 lerroa:
=== Azalpena ===
Definiziorako aukeratutako frekuentzia hori hurbil dago [[espektro ikusgai|''espektro ikusgai'']]<nowiki/>ko [[argi berde|''argi berde'']]<nowiki/>aren frekuentziatik, zehazki [[uhin-luzera]] <math>555 \text { nm}</math>-koa izanik. [[Begi|Giza begi]]<nowiki/>ek maiztasun horretan dute sentikortasunik handiena, behin argitasunera egokitzen direnean. Horregatik aukeratu zen balio hori definiziorako. Bestelako maiztasunetan energia-intentsitate handiagoa behar da argi-intentsitate berbera lortzeko, giza begien erantzunari dagokionez. Matematikoki honelaxe adierazten da argi-intentsitatearen balioa:
<nowiki/><nowiki/><nowiki/><math display="block">I_\text {v} (\lambda) = \text {683,002 lm/W· } \overline {y}(\lambda)I_{\text {e}} (\lambda),</math>non <math>I_\text {v} (\lambda)</math> argi-intentsitatea den, <math>I_{\text {e}} (\lambda),</math> erradiaturiko argi-intentsitatea eta <math>\overline {y}(\lambda)</math> argitasun-funtzio fototopikoa den. Uhin-luzera bat baino gehiego badago, integratu egin beharko da espektroko uhin-luzeratarako. Ikus daitekeenez, argiaren formula horretan ''argitasun-funtzio fotopikoa'' deritzon ponderazio-faktorea duena. Eta argi arruntak uhin-luzera desberdinetako osagaiak dituenez, kontuan eduki behar da hori, guztien integrazioa eginez argi-intentsitate totala kalkulatzeko.
=== Adibideak ===
38 ⟶ 39 lerroa:
Izatez, giza begiak era desberdineko sentikortasuna du egunez eta gauez. Horregatik bereizi egiten dira ongi argituriko baldintzetan duen portaera (luminantzia <math>18-10^8 \text {cd/m}^2</math>bitartekoa denean, eguneko argia adibidez) eta hori baino argitasun txikiagoko baldintzetan duenean (gauez). Lehenengo kasuan ''kurba fotopikoa'' dugu, eta bigarrenean ''kurba eskotopikoa''. Alboko irudian ikus daitekeenez, kurba fotopikoaren sentikortasun-balio maximoa <math>555 \text { nm}</math>-ko uhin-luzerari dagokio (balioa <math>1</math> da); uhin-luzera hori da, hain zuzen, kandelaren definiziorako erabiltzen
dena. Bestalde, uhin-luzera txikiagotu ahala, sentikortasuna geroago eta txikiagoa da, kolore morearen mugan nulua izan arte. Uhin-luzera handiagotzean ere sentikortasuna geroago eta txikiagoa da, kolore gorriaren mugan nulua izan arte.
== Kandelarekin erlazionaturiko magnitudeak eta unitateak ==
136 ⟶ 137 lerroa:
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|1}}
== Bibliografia ==
* ''Zientzia eta Teknologiaren Hiztegi Entziklopedikoa'', Elhuyar, Donostia (2009). ISBN: 978-84-92457-00-7
== Ikus gainera ==
| |||