Kandela (unitatea): berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Artikulua osatzen hasi naiz. |
Artikulua osatzen ari naiz |
||
1. lerroa:
{{HezkuntzaPrograma|Fisika eta Kimika}}
Fisikan, '''kandela''' deritzo ''[[Argi-intentsitate|argi-intentsitatea]]'' neurtzeko nazioarteko [[Nazioarteko Unitate Sistema|SI sistema]]<nowiki/>ko unitateari. Sistema horretako zazpi ''[[oinarrizko unitate]]''etako bat da. Kandela izena latineko ''candela'' hitzetik eratorria da, euskarazko ''kandela'' hitza bezala.
Argi-intentsitatea neurtzeko, hainbat unitate erabili dira historian zehar, desberdinak guztiak, harik eta1937an Argiztapeneko Nazioarteko Batzordeak (CEI, ''Commision Internationale de l'Éclairage'') unitate berri bat onartu zuen arte. Geroago,1948an, Pisu eta Neurrien 9. Konferentzia Nagusiak unitate horri ''kandela'' izena eman zion, eta sinboloa ere erabaki zuen: <math>\text {cd}</math>
25. lerroa:
* <math>25 \text { W}</math>-eko bonbilla fluoreszente batek argi hori norabide guztietan (hau da <math>4\pi</math> estereoradianetan) modu berean igortzen badu, <math>135 \text { cd}</math> balio duen argi-intentsitatea izango du.
<br />
== Kandelarekin erlazionaturiko magnitudeak eta unitateak ==
{| class="wikitable"
|+
'''SI sistemako magnitude fotometrikoak'''
! colspan="2" |Magnitude fisikoa
! colspan="2" |Unitatea
!Dimension
! rowspan="2" |Oharra
|-
!Izena
!Sinboloa
!Izena
!sinboloa
!<small>sinboloa</small>
|-
|Argi-intentsitate
|<math>I_\text {v}</math>
|kandela
|<math>\text {cd}</math>
<math>\text {lm/sr}</math>
|<math>\text {J}</math>
|Angelu solidoaren unitate bakoitzeko argi-fluxuaren baliokidea da.
|-
|Argi-fluxu
|<math>\phi_\text {v}</math>
|lumen
|<math>\text {lm}</math>
<math>\text {cd·sr}</math>
|<math>\text {J}</math>
|Argi-iturri batek denbora-unitateko igortzen duen argi-kantitatea
|-
|Argi-energia
|<math>Q_\text {v}</math>
|lumen (bider) segundo
|<math>\text {lm·s}</math>
|<math>\text {T·J}</math>
|Unitate honi '''''talbot''''' ere esaten zaio
|-
|Luminantzia
|<math>L_\text {v}</math>
|kandela zati metro karratu
|<math>\text {cd/m}^2 </math>
|<math>\text{L}^{-2}\text {·J}</math>
|Angelu solidoaren unitateko argi-iturriak igorritako argi-fluxua. ''Kandela zati metro karratu'' unitateari '''''nit''''' ere esaten zaio.
The candela per square metre is sometimes called the ''nit''.
|-
|Argiztapen, iluminazio, iluminantzia
|<math>E_\text {v}</math>
|lux
lumen zati metro karratu
|<math>\text {lx}</math><math>\text {lumen/m}^2</math>
|<math>\text {L}^{-2} \text {·J}</math>
|Gainazal batean erasotzen duten argi-fluxua
|-
|Argi-emitantzia, argi-exitantzia
|<math>M_\text {v}</math>
|lux
|<math>\text {lx}</math>
|<math>\text {L}^{-2} \text {·J}</math>
|Gainazal batetik emitituriko argi-fluxua
|-
|Argi-esposizio, esposizio
|<math>H_\text{v}</math>
|lux second
|<math>\text {lx·s}</math>
|<math>\text {L}^{-2} \text {·T·J}</math>
|Iluminantziaren integral denborala
|-
|Luminous energy density
|''ω''<sub>v</sub>
|lumen second per cubic metre
|lm⋅s⋅m<sup>−3</sup>
|'''L'''<sup>−3</sup>⋅'''T'''⋅'''J'''
|
|-
|Luminous efficacy
|''η''
|lumen per watt
|lm/W
|'''M'''<sup>−1</sup>⋅'''L'''<sup>−2</sup>⋅'''T'''<sup>3</sup>⋅'''J'''
|Ratio of luminous flux to radiant flux or power consumption, depending on context
|-
|Luminous efficiency, luminous coefficient
|''V''
|
|
|'''1'''
|Luminous efficacy normalized by the maximum possible efficacy
|-
| colspan="9" |See also: SI '''·''' Photometry '''·''' Radiometry
|}
<br />
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|1}}
| |||