Altza: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robota: Aldaketa kosmetikoak |
|||
11. lerroa:
|altuera=93
}}
'''Altza''' [[Donostia]]ko [[auzo]]rik [[ekialde]]koena da gaur egun, baina ez du inoiz galdu bere herri izaera.
Gaur egungo Donostian Altzak duen itxura eta herri zenekoa ez dira inola ere berdinak. Altzako muga historikoek gaur egun Donostiako auzotzat ditugun [[Bidebieta]], [[Martutene]] (Sarrueta), [[Intxaurrondo]] eta [[Ulia]]ko bertako zati bat ere biltzen zituzten.
Altzaren lehen aipamena agiri historikoetan [[1141]]. urtekoa da eta bertan herri gisa ageri da. Egun, Donostiako auzoa da, [[1940]]az geroztik, baina autonomia osoa izan du bere historiako bi epetan. Horietako lehena [[1821]]etik [[1823]]a bitarte doan denbora tarte laburra da. Bigarrena, luzeagoa, [[1879]]tik [[1940]]ra ([[1910]]etik hiribildu izendapenarekin, gainera).
[[1390]]ean altzatarrek eliza eraikitzeko baimena eskatu zioten [[Iruñea|Iruñeko]] apezpikuari eta San Martziali eskainitako parrokia sortu zuten.
[[1940]]az ondorengo bilakaerak eraikuntzen eta biztanleen masifikazioa izan du oinarri. [[1960ko hamarkada|1960ko]] eta [[1970eko hamarkada|1970eko]] hamarkadetan [[Espainia]]tik lanera etorritako jende uholdearen bizitoki bilakatu zen Altza, eta gaur egun ia 25.000 biztanle ditu, antzinako Altzako udalerriaren barneko beste auzoak zenbatu gabe. Gaur egun, Altza osatzen dituen zonaldeak Alde Zaharra, Auditz-Akular, Bista eder, Erroteta, Garbera, Harria, Herrera, Jolastokieta, Larratxo, Lauaizeta, Molinao, Nerekan, Oleta, Santa Barbara eta Txingurri dira.
36. lerroa:
XIV. mendean azaltzen zaizkigu Altzako oinetxeak sortuko dituzten abizenak: Arriaga, Artzak, Arnaobidao, Berra, Casares, Casanao, Larrerdi, Sius, Merkader, Carbuera (edo Garbera), Larratxao, Parada, Miraballes, Aduritz, Estibaos, Txipres eta Zapirain. Abizen horietako askok gaskoi jatorria dute, Altzako aurreneko biztanleen jatorriaren adierazgarri (Artzak, Arnaobidao, Casanao, Carbuera, Aduritz, Estibaos).
Aipatu abizenetako batzuk gaur egun galduak dira, baina garai batean Donostiako eta Gipuzkoako dokumentazioan behin eta berriro azaltzen ziren (Arnaobidao, Casanao, Sius edo Estibaos). Besteak, egun Euskal Herrian oso zabalduta daude (Arriaga, Artzak, Berra, Aduritz, Casares edo Zapirain). XVI. mendetik aurrera, horietako batzuk armarri heraldikoak hartzen hasi ziren.
{| class="wikitable" align="center"
48. lerroa:
! Parada
|-
|[[Fitxategi:Arnaobidao armarria.jpg|thumb|
|[[Fitxategi:Arriaga armarria.jpg|thumb|
|[[Fitxategi:Arzak armarria.jpg|thumb|
|[[Fitxategi:Berra armarria.jpg|thumb|
|[[Fitxategi:Casares armarria.jpg|thumb|
|[[Fitxategi:Larratxao armarria.jpg|thumb|
|[[Fitxategi:Miravalles armarria.jpg|thumb|
|[[Fitxategi:Parada armarria.jpg|thumb|
|}
65. lerroa:
Altzako armarriak zuhaitz bat irudikatzen du.
[[Fitxategi:Altza armarria.gif|thumb|
== Biztanleriaren bilakaera ==
144. lerroa:
== Auzuneak ==
* [[Fitxategi:Alta Herrera Trintxerpetik.jpg|thumb|440x440px|Altza eta Herrera Trintxerpetik]][[Altza gaina]]
* [[Arria]]
* [[Auditz Akular]]
158. lerroa:
[[Fitxategi:Larratxo, Auditz-Akular, autobia eta Lau Haizetako parkea.JPG|thumb|
194. lerroa:
{{Atari|Donostia|Donostia}}
* {{es}} [http://www.altzatv.com AltzaTv internet telebista]
* [http://www.altza.net Altzako Historia Mintegia] (AHM) Altzako iragana eta egungo errealitatearen ikerketa eta ezaguera bultzatu nahi duen elkartea.
* [http://altza.info/doku Altza tokiko Bilduma]. Argazkiak (5.909), dokumentuak (3.255), artikuluak (336), mapak (160), ikud-entzunekoak (103) eta hemeroteka (3.313).
* [http://www.blogak.com/bizarrain "Altzan eta euskaraz" - BizarraIn Kultur Taldearen bloga]
* [http://www.argia.com/argia-astekaria/2162/hizkuntza-normalizazioa/osoa Altzako euskararen egoerari buruzko artikulua Argia astekarian (2008-12-07)]
* [http://www.altza.net/altza-herria/images/her_2.gif Altzaren kokapen geografikoa]
| |||