Belgika: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
157. lerroa:
[[Fitxategi:Belgium_demography.svg|thumb|Belgikako biztanle kopuruaren bilakaera, 1948az geroztik]]
=== Biztanleria ===
2018aren hasieran 11.358.357 biztanle zituen.<ref name="zenbatespen"></ref> [[Biztanleriaren dentsitatea|Dentsitatea]] Europako handienetakoa da, 370 biztanle kilometro koadroko. Dentsitate hori ez da berdina alde guztietan: iparraldeko probintziek askoz handiagoa dute [[Ardenak|Ardenetakoek]] baino. Biztanle gehienak, %&nbsp;98, hirietan bizi dira. Adineka, honela dago banaturik biztanleria: 0-14 urte bitartekoak %&nbsp;17,2 dira, 15-24 urte bitartekoak %&nbsp;11,2, 25-54 urte bitartekoak %&nbsp;39,8, 55-64 urte bitartekoak %&nbsp;13 eta 65 urtetik gorakoak %&nbsp;18,8. Bizi itxaropena oso garaia da, 81,2 urtekoa; 78,6 urtekoa gizonezkoena eta 83,9 urtekoa emakumezkoena (2018ko zenbatespenak).<ref name="cia"></ref>
 
=== Banaketa etnikoa ===
Bi gizatalde nagusi daude Belgikan: [[flandriar]]rak (jatorriz [[antzinako germaniarrak|germaniarrak]], %&nbsp;55) eta [[valoniar]]rak (jatorriz latinoak, %&nbsp;44); eta askoz txikiagoa den beste bat, [[aleman]]ak (%&nbsp;0,7). Biztanle2011n aktiboenbiztanleen %&nbsp;7 (250.000 pertsona inguru)25 etorkinak edo etorkinen ondorengoak diraziren: [[italiar]]rak (%&nbsp;4,1), [[espainiarmarokoar]]rak (%&nbsp;3,7), [[marokoarfrantzia]]rak eta(%&nbsp;2, gutxiago4), [[turkiar]]rak eta(%&nbsp;2), [[Afrikaherbeheretar]]korak (%&nbsp;2), eta beste herrialde batzuetakoak (%&nbsp;12.8).<ref name="cia"></ref>
 
=== Hizkuntzak ===
Horren antzeko sailkapen bat egin daiteke hizkuntzan: flandriarrek [[nederlandera]]) hitz egiten dute, eta valoniarrek [[frantses]]a. Nederlandera Belgikako iparraldeko erdian erabiltzen da ([[Flandria]]), eta frantsesa, berriz, hegoaldeko erdian ([[Valonia]]). Aleman hiztunak (%&nbsp;0,7) ekialdean bizi dira. Biztanleen %&nbsp;9 elebidunak dira. Hiriburua, [[Brusela]], gizatalde guztien elkargunea da, eta beraz nederlandera eta frantsesa, biak dira ofizialak han.
 
=== Erlijioa ===
Independentzia aldarrikatu zutenetik, [[katolizismo]]ak, [[librepentsamenduLibrepentsamendu]]ak eta [[masoneria|frankmazoneriak]] ahuldua izanda ere, [[katolizismo]]ak eragin handia izan du Belgikako gizarte eta politikan eraginindependentzia handiaadierazi izan duzutenetik. [[Belgikako konstituzioa|Belgikako konstituzio]] laikoak [[kontzientzia-askatasun]]a babesten du eta, gobernuek horren alde egin dute. 2001ean2015eko egindakoEurobarometroaren inkestaarabera batenegindako zenbatespenaren arabera,<ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2004/35444.htm Internationalbelgikarren Religious%&nbsp;60 Freedomkristaua Report 2004 at the US Department of State]</ref> belgikarrenda (%47a&nbsp;52 katolikoa eta, %3&nbsp;2,5a1 musulmanaprotestantea, da.%&nbsp;1,6 Valoniaortodoxoa, baino%&nbsp;4,1 erlijiosoagoabeste denkristau Flandriansineste egindakobatekoa), ikerketa%&nbsp;5,2 bateanmusulmana, flandriarren %55a&nbsp;17,1 erlijiosoa zirelaagnostikoa eta %36ak jainko bat Lurra sortu zuela uste&nbsp;14,9 zutenateoa.<ref>{{erreferentzia |egileaizena= Vereniging|abizena= voor|url=https://zacat.gesis.org/webview/index.jsp?headers=http%3A%2F%2F193.175.238.79%3A80%2Fobj%2FfVariable%2FZA6595_V11&previousmode=table&stubs=http%3A%2F%2F193.175.238.79%3A80%2Fobj%2FfVariable%2FZA6595_V294&study=http%3A%2F%2F193.175.238.79%3A80%2Fobj%2FfStudy%2FZA6595&V294slice=1&mode=table&v=2&weights=http%3A%2F%2F193.175.238.79%3A80%2Fobj%2FfVariable%2FZA6595_V499&V294subset=1+-+12&analysismode=table&gs=7&V11slice=AT&top=yes Promotie| enizenburua=Eurobarometer Communicatie437: |aldizkaria=Discrimination Knack|in the EU in 2015 |sartze-data= 20052019-1101-2227 |orrialdeaargitaletxea=14European Commission, zacat.gesis.org}}</ref>
 
=== Osasuna ===
2012an, belgikarren [[bizi itxaropen]]a 79,65 urtekoa zen.<ref name=CIA>{{erreferentzia | url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/be.html | izenburua=Belgium | aldizkaria=[[The World Factbook]] | egilea= [[CIA]] | urtea=2013}}</ref> 1960ko hamarkadatik aurrera, urtero bi hilabetetan hazi da bizi itxaropena, europar bataz-bestekoaren antzera. Belgikako heriotza-kausa nagusiak gaitz kardiobaskularrak, [[neoplasia]]k, [[arnas aparatu]]aren gaitzak eta naturalak ez diren kausak (istripu eta suizidioak) dira. Naturalak ez diren kausak eta [[minbizi]]a nagusiak dira 24 urte baino gehiegoko emakumeen eta 44 urte baino gehiagoko gizonen artean.<ref name=Corens2007>{{erreferentzia |aldizkaria=Health Systems in Transition |liburukia=9 |urtea=2007 |izenburua=Belgium, health system review |abizena=Corens |izena= Dirk |argitaletxea=European Observatory on Health Systems and Policies |url=http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0007/96442/E90059.pdf |alea=2}}</ref>
 
Osasun-sistema [[gizarte-segurantza]]k eta [[zerga|zergek]] ordaintzen dute. Osasun-aseguruak derrigorrezkoak dira. Mediku eta ospitale gehienak sektore pribatuan aritzen dira eta gaixoak bere lana ordaindu behar izaten du. Gero aseguru-etxeek diru-itzultzea egiten dute.<ref name=Corens2007/> Gobernu federalak, hiru eskualdeek eta hiru komunitateek osasun-sistema ikuskatu eta finantzatu egiten dute. Hau da, sei osasun-ministerio daude, Flandriako eskualdekoa eta komunitatekoa bat egin zutelako.<ref name=Corens2007/>