Ahari (mitologia): berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
t Robota: Aldaketa kosmetikoak |
||
1. lerroa:
[[Fitxategi:Ahari Ahari taldekoa.JPG|thumb|350 px| [[Ahari Kultur Talde]]ko '''Ahari''' pertsonaia [[Euskal Ihauteria]]n.]]
[[Fitxategi:Aari irudia Berlin.jpg|thumb|300 px|
'''Ahari''' [[Araba]]ko [[Okina]]ko [[haitzulo|leize]] ospetsuan bizi zen [[jeinu|ireluetako]] bat zen, [[ahari]]aren itxura hartzen zuena.
Oro har, Leizetan bizi ziren irelu-ahariak, [[Mari]]ren laguntzaileak ziren. Jainkosak aharien gorputza burukotzat erabiltzen du lo egiteko. Baita beraien adarrak ere harikailtzat iruteko.
13. lerroa:
* '''Aharia''' ([[aitzineuskara]]z ''*han-'' + [[latin]]etiko ''ARIES''<ref>[[Joseba Lakarra]] ([[2002]]). ''65 etimologías del protovasco''. </ref> ⇒ ''*(h)anari''<ref>[[Koldo Mitxelena]] ([[1976]]). ''Fonética histórica vasca''. [[Donostia]]: Gipuzkoako Aldundia.</ref>).
* Ardi.
* Abelxuriak.
Behiak abelgorriak ziren bezala, eta zaldiak abel-beltzak, ardiak artzaintzako zenbait tokietan abelxuriak deitzen zituzten.
35. lerroa:
== Sinismenak ardi eta ahariei buruz ==
[[Fitxategi:Twilight cloud Lorraine 2006-07-11.jpg|thumb|360 px|Ekaitz hodeiei "ahari buruak" deitu izan zaie herri askotan, eta jendeak Mariren zerbitzariak diren irelu hauen irudia ikusten zuen haietan, ekaitza ekartzen]]
* [[Mari]]k oso gustuko oparitzat hartzen du [[ahari]] bat berari eskaintzea.
* Euskal Herriko zenbait lekuetan, ekaitza ekartzen duten hodei mokorro zuri handiei ''ahari buruak'' deitzen diete, irelu hau [[ekaitz]]ekin lotuz.
* Batzuetan Marik ahari bat erabiltzen du bere gainean ibiltzeko, zaldia balitz.
Bertakoek sinisten zutenez, ahariren bizilekua den Okinako leizetik sortzen omen ziren eskualdeko uztak eta baratzak suntsitzen zituzten ekaitz eta txingor-hodeiak.
* Garai batean Nafarroako, Aragoiko eta Kataluniako Pirinioetako artzainek "Martak" izenarekin deitzen zituzten haien artaldetako ardi beltzak. Abere hauek, ustez, indar magiko handiak zituzten, eta garestiago saltzen ziren azoketan.
{{Sakontzeko|Martak}}
* XVIII.en mendearen erdialdean Kolera edo sukar-beltzaren izurrite batek zigortu zuen Goierriko herriak.
56. lerroa:
* [[Jose Migel Barandiaran|Jose Miguel Barandiaran]], ''Dictionnaire Illustré de Mythologie Basque'', traduit et annoté par Michel Duvert, Donostia, Argitaletxea: Elkar, 1994. ISBN 2-913156-36-3
* Enciclopedia General Ilustrada del Pais Vasco, Historia General de Euskal Herria. Argitaletxea, Auñamendi, Zarautz 1978.
* Pequeño diccionario de mitologia vasca y pirenaica. Egilea Olivier de Marliave. Argitaletxea, Alejandria, Bartzelona 1995.
* Euskal Pentsamendu Magikoa, Luburu II. Egilea Juan Garmendia Larrañaga. Argitaletxea Elkar, Donostia 1994
| |||