Gizaki: berrikuspenen arteko aldeak

== Biologia ==

{{sakontzeko|Giza biologia}}

[[Fitxategi:Skeleton diagram.svg|thumbnail|200px|left|Giza [[hezurdura]] baten diagrama bat.]]

Giza gorputza motak oso aldakorrak dira. Nahiz eta gorputzaren tamaina oso determinaturik dagoen [[gene]]engatik [[dieta]] eta [[ariketa fisiko]]ak ere asko eragiten dute honen garapenean. Gizakiaren batez besteko altuera 1,5-1,8 metro artekoa da baina oso aldakorra da lekurik leku.<ref>de Beer H. ''Observations on the history of Dutch physical stature from the late-Middle Ages to the present.'' Econ Hum Biol, vol 2, 1. 45-55 or. 2004. PMID 15463992</ref><ref>"Pygmy." Britannica Concise Encyclopedia. Encyclopædia Britannica, Inc., 2006.</ref> Gizakiak guztiz gai dira bi hanken gainean ibiltzeko eta modu horretan [[esku]]ak libre uzten dira, objektuak manipulatzea baimenduz. Beste primateek bezala aurrez-aurre jar daitekeen erpurua dute.

Egunero behar den [[lo]] kopurua 7-8 ordu artekoa da pertsona nagusi batean eta 9-10 artean ume batean. Zaharrak direnek 6-7 ordu inguruan egiten dituzte egunean. Jendarte modernoetan oso ohikoa da hau baino gutxiago lo egitea eta honek egoera txarrak sortu ahal ditu, nekea, agresibitatea eta bestelako gaixotasunak kasu.

 

Gizakiak espezie [[eukarioto|eukariota]] bat dira. [[Zelula]] [[diploide]] bakoitzak 23 [[kromosoma]] pare ditu, horietako bakoitza gurasoen batetik jasota. 22 pare [[autosoma]]k dira eta beste pare bat [[sexu ugalketa|sexuaren]] determinaziorako. Uste da 20.000 eta 25.000 gene artean dituela. Beste ugaztun batzuetan gertatzen den bezala gizakiek [[XY sexu-determinazio sistema]] dute, non [[emakume]]ek XX kromosoma parea duten eta [[gizon]]ek XY. X kromosoma handiagoa da eta informazio gehiago du Yk baino. Honegatik X kromosoman agertzen diren gaixotasun genetiko batzuek eragin handiagoa dute gizonengan emakumeengan baino, [[hemofilia]] kasu.

 

=== Hortzeri formula ===