Antzinako Erroma: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
No edit summary |
||
2. lerroa:
[[Fitxategi:Forum Romanum panorama 2.jpg|thumb|400px|[[Erromatar foroa|Erromako Foroa]] hiriko bihotz politikoa izan zen.]]
9 ⟶ 10 lerroa:
Antzinako Erromako zibilizazioak ekarpen asko egin dizkie gaur egungo gobernu, lege, politika, ingeniaritza, arte, literatura, arkitektura, teknologia, gerra, erlijio, hizkuntza eta gizarteari.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Antzinako Erroma {{!}} Infogunea|url=http://info.ikasgune.com/eu/antzinako-erroma|aldizkaria=info.ikasgune.com|sartze-data=2019-01-08}}</ref> Erromak bere indar militarrak profesionalizatu eta zabaldu zituen eta ''[[res publica]]'' izeneko gobernu sistema asmatu zuen, gaur egungo errepublika modernoen oinarri izan dena. Lorpen eta garapen izugarriak egin zituzten teknologia eta arkitekturan, besteak beste ura banatzeko [[akueduktu]] sistema osoa eta errepide sarea eraiki zuten eta baita monumentu, jauregi eta erabilera publikoko zerbitzu asko ere.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Antzinako Erroma: egitura politikoa {{!}} Infogunea|url=http://info.ikasgune.com/eu/erromako-errepublikaren-egitura-politikoa|aldizkaria=info.ikasgune.com|sartze-data=2019-01-08}}</ref>
Errepublika aroaren amaierarako Erromak Mediterraneo eta hurrunagoko lurrak konkistatu zituen: [[Ozeano Atlantikoa|Atlantikotik]] [[Arabia Petraea|Arabiaraino]] eta [[Rhin|Rhinetik]] Iparraldeko Afrikaraino zabaltzen zen. Errepublikaren amaiera eta [[Zesar Augusto|Zesar Augustoren]] diktadurarekin Erromatar Inperioa jaio zen. K. a. 92. urtean [[Erromatar-Pertsiar gerrak]] jasi ziren [[Partiar Inperioa|Partiar Inperioaen]] aurkako lehen gerrarekin. 721 urtez luzatu zen gerra garaia, eta inoizko gatazkarik luzeena bilakatu zen, bi aldeentzako ondorio iraunkor eta nabarmenak eraginez. [[Trajano|Trajanoren]] agindupean inperioak bere hedadura handiena lortu zuen. Inperioaren aroan ohitura eta tradizio errepublikarren gainbehera hasi zen eta gerra zibilak enperadore berri baten altsamenduaren ohiko aurrekari bilakatu ziren.<ref>{{Erreferentzia|izena=Guglielmo|abizena=Ferrero|izenburua=The Greatness and Decline of Rome|argitaletxea=G.P. Putnam's Sons|hizkuntza=en|data=1909|url=https://books.google.es/books/about/The_Greatness_and_Decline_of_Rome.html?id=_TsTAAAAYAAJ&redir_esc=y|sartze-data=2019-01-14}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Andrew|abizena=Hadfield|izenburua=Shakespeare and Republicanism|argitaletxea=Cambridge University Press|hizkuntza=en|abizena2=Hadfield|izena2=Professor of English Andrew|data=2005-07-21|url=https://books.google.es/books/about/Shakespeare_and_Republicanism.html?id=Ssm3UQYmsYIC&redir_esc=y|isbn=9780521816076|sartze-data=2019-01-14}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Christopher B.|abizena=Gray|izenburua=The Philosophy of Law: An Encyclopedia|argitaletxea=Taylor & Francis|hizkuntza=en|data=1999|url=https://books.google.es/books/about/The_Philosophy_of_Law.html?id=symGBDPyd5YC&redir_esc=y|isbn=9780815313441|sartze-data=2019-01-14}}</ref>
V. mendean, barne estabilitate faltagatik eta migrazio mugimendu indartsuen ondorioz, [[Mendebaldeko Erromatar Inperioa]] zatitu egin zen, [[Barbaro|barbaroen]] esku geratuz. Inperioaren ekialdeko beste erdiak beste 1000 urte inguruz iraun zuen, [[1453|1453 urtera]] arte. Garai hartan bertako biztanleentzat inolako aldaketarik suposatu ez zuen arren, historialari modernoek [[Bizantziar Inperioa]] bezala izendatzen dute garai honetako inperioa, lehenago izan zenarekin ezberdinduz.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Byzantine Empire|url=https://www.ancient.eu/Byzantine_Empire/|aldizkaria=Ancient History Encyclopedia|sartze-data=2019-01-14}}</ref><br />
== Historia ==
| |||