Krokodilo: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
´LL Etiketak: Ordezkatuta blanking Ikusizko edizioa |
212.55.25.240 (eztabaida) wikilariaren 6536906 berrikuspena desegin da Etiketa: Desegin |
||
8. lerroa:
* [[Tomistominae]]
}}
'''Krokodiloak''' Crocodylidae familiako [[narrasti]]ak dira. Eguneroko hizkuntzan, [[Crocodilia]] ordena osoko espezieak izendatzeko ere erabiltzen da, [[kaiman]]ak eta [[aligatore|aligatorrak]] barne. Eta batzuetan [[Crocodylomorpha]] goiordena osokoak izendatzeko, historiaurreko espezieak barne.
Crocodylidae familiako espezieak narrasti urtar handiak dira, [[tropiko]]etan bizi direnak Afrikan, Asian, Ameriketan eta Australian. Batez ere [[ur geza]]ko ingurunetan bizi dira, hala nola ibai, aintzira eta hezeguneetan, eta batzuetan [[ur gazikara]]ko inguruetan.
Lehen aldiz [[Eozeno]]an agertu ziren, duela 55 miloi urte inguru<ref name=kambara>Buchanan, L.A. 2009. "Kambara taraina sp. nov. (Crocodylia, Crocodyloidea), a new Eocene mekosuchine from Queensland, Australia, and a revision of the genus". Journal of Vertebrate Paleontology 29 (2): 473–486.</ref>.
== Izena ==
''Krokodilo'' hitza [[antzinako greziera]]tik dator, {{lang|grc|κροκόδιλος}} (''krokodilos''), ''"[[musker]]''", batez ere Niloko krokodiloa izendatzeko esapidean erabilia: ''krokódilos ho potamós'', ''"(Nilo) ibaiko muskerra"''.
== Elikadura ==
Oro har [[ornodun]]ez elikatzen dira, hala nola [[arrain]]ez, [[narrasti]]z eta [[ugaztun]]ez, eta espeziearen arabera batzuetan [[ornogabe]]ez, hala nola [[molusku]]z eta [[krustazeo|oskoldunez]].
== Ezaugarriak ==
[[Fitxategi:Crocadiles.jpg|thumb|250px|left|Krokodilo taldea]]
Krokodiloak narrastien taldekoak dira, [[musker]]ren oso antzekoak, bere tamaina handikoak. Bizkarrean, lepotik isatseraino, plakaz osatutako geruza daukate, handiagoak diren harrapariak usatzeko. Indar handia dute, gorputzaren pisua hiru aldiz arrastatu baitezakete. Krokodiloen tamaina txikietan 1,5 metro luze eta handiek 7,5 metro izan ahal daitezke.
Australian eta Asian dauden krokodiloak munduko handienak dira eta Amerikan eta Afrikan dauden krokodiloak txikienak.
=== Ugalketa ===
Krokodiloak [[sexu ugalketa|ugalketa sexuala]] dute. Ugaldu baino lehenago, hostoekin eta lurrarekin [[habia]] egiten dute uretatik hurbil eta ugaldu ondoren arrautzak jartzen dituzte bertan. Ez dituzte arrautzak berotzen, baina bai zaintzen. Arrautzak hostoen beroarekin berotzen dira eta horrela kumea jaioko dela ziurtatzen da. Emeak ez dira kumeetatik urrun egoten, [[suge]] eta bestelako arrautza-jaleetatik babesteko.
== Krokodiloak eta gizakia ==
[[Fitxategi:Crocodile wallets.jpg|thumb|Krokodilo larruzko diru-zorroak, [[Bangkok]]eko krokodilo bizitegi batean]]
Krokodiloen azala bere gorputzetik zatirik garestiena da, [[bota]]k, diru-zorroak eta [[Australia]]n oso ezagunak eta erabiliak diren kapelak egiteko. Azalaren prezioa aldakorra da kolorearen arabera, azala geroz eta ilunagoa eta berdeagoa izan geroz eta garestiagoa izan daiteke{{erref behar}}, hori baita krokodilo heldu baten kolorea.
== Taxonomia ==
Crocodylidae familia bi azpifamiliatan banatua dago, horietako bat desagertua, eta hainbat generotan azpibanatua, horietako batzuk desagertuak ere:
* [[Mekosuchinae]] azpifamilia [[Espezieen iraungipen|†]]
* [[Crocodylinae]] azpifamilia
:''[[Euthecodon]]'' generoa [[Espezieen iraungipen|†]]
:''[[Voay]]'' generoa [[Espezieen iraungipen|†]]
:''[[Osteolaemus]]'' generoa
::''[[Osteolaemus tetraspis]]''
:''[[Crocodylus]]'' generoa
::''[[Krokodilo muturzorrotz|Crocodylus acutus]] ''
::''[[Mecistops cataphractus|Crocodylus cataphractus]] ''
::''[[Orinokotar krokodilo|Crocodylus intermedius]] ''
::''[[Crocodylus johnstoni]]''
::''[[Crocodylus mindorensis]]''
::''[[Crocodylus moreletii]] ''
::''[[Nilotar krokodilo|Crocodylus niloticus]]''
::''[[Crocodylus novaeguineae]]''
::''[[Zingira-krokodilo|Crocodylus palustris]]''
::''[[Itsas krokodilo|Crocodylus porosus]] ''
::''[[Crocodylus rhombifer]]
::''[[Crocodylus siamensis]]''
== Erreferentziak ==
{{erref zer}}
== Ikus, gainera ==
{{commonskat}}
* [[Aligatore]]
* ''[[Krokodiloa ohe azpian]]''
=== Antzinako Egipto ===
* [[Sobek]] - krokodilo jainkoa
* [[Krokodilopolis]]
{{TaxoiDatubaseak}}
[[Kategoria:Crocodylidae| ]]
| |||