Wikipedia

Bigarren Mundu Gerra: berrikuspenen arteko aldeak

Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin
Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin
68. lerroa:
Mundu gerra berri bat ekiditeko, [[Nazioen Liga]] sortu zen [[Parisko Bake Biltzarra (1919)|1919ko Parisko Bake Biltzarrean]]. Erakunde honen helburu nagusiak segurtasun kolektiboaren bidez gatazka armatuak ekiditea, desarmatze militar eta nabala eta nazioarteko gatazkak ekiditeko [[negoziazio]]a eta [[Arbitraje (zuzenbidea)|arbitraje]]a ezartzea ziren<ref>{{Erreferentzia|izena=Goldstein,|abizena=Erik.|izenburua=The First World War Peace Settlements, 1919-1925.|argitaletxea=Taylor and Francis|data=2013|url=https://www.worldcat.org/oclc/870591151|isbn=9781317883678|pmc=870591151|sartze-data=2019-01-08}}</ref>.
 
[[Lehen Mundu GerraGerraren ostean sentimendu [[bakezale]]rena osteanorokortu zen arren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=The Columbia history of twentieth-century French thought|argitaletxea=Columbia University Press|data=2006|url=https://www.worldcat.org/oclc/61458354|isbn=0231107919|pmc=61458354|sartze-data=2019-01-08}}</ref>, [[irredentismo]]a eta [[errebantxismo]]an oinarritutako [[nazionalismo]]ak ugaritu ziren Europako hainbat herrialdetan. Sentimendu hau bereziki garrantzitsua izan zen Alemanian. [[Versaillesko Ituna|Versaillesko Itunean]], herrialde garaileek zigor ekonomiko eta politiko larriak ezarri zituzten herrialde garaituen gainean. Alemanian, jende askoren ustez bidegabekeriak eta umilgarriak izan ziren. [[WeimarkoItun Errepublika]]kohorren agintariakondorioz, zigorAlemaniak horiekbere arrazoizkolurraldearen egoerara%13 eramateninguru saiatugaldu zirenzuen arren,eta [[1929koAlemaniar kraxaInperioa|1929koitsasoz-haraindiko krakaklurralde guztiak]], eraginespresuki zuendebekatu krisialdiazitzaion zelabeste mediolurralde batzuk anexionatzea, ahaleginkalte-ordainak horiekezarri guztiakzitzaizkion alferrikakoaketa herrialdeak izan zirenzezakeen armadaren tamaina mugatu zen.<ref>{{Erreferentzia|izena=Kantowicz, Edward|abizena=R.|izenburua=The rage of nations|argitaletxea=Eerdmans|data=1999|url=https://www.worldcat.org/oclc/39464791|isbn=0802844553|pmc=39464791|sartze-data=2019-01-08}}</ref>.
 
[[Weimarko Errepublika]]ko agintariak zigor horiek arrazoizko egoerara eramaten saiatu ziren arren, [[1929ko kraxa|1929ko krakak]] eragin zuen krisialdia zela medio, ahalegin horiek guztiak alferrikakoak izan ziren.
 
Zilegitasun txikiko errepublika horretan, krisialdi ekonomikoan itota, jende askok sistemaren kontrako alderdietara jo zuen. Arrakastatsuena [[Adolf Hitler]]ren [[nazionalsozialismo|alderdi nazia]] ([[Alemaniako Langile Alderdi Nazionalsozialista|NSDAP]]) izan zen. Hitlerrek [[1933]]ko [[urtarrilaren 30]]ean hartu zuen boterea Alemanian. ''[[Mein Kampf]]'' (''Nire borroka'') liburuan adierazi zuen bezala, bere helburua Versaillesko Ituna iraultzeaz gain, Alemaniarako etorkizun loriatsua eta oparoa lortzea zen. Horretarako, Alemaniaren inguruko lurraldeak (''[[Lebensraum]]'' - Bizitzeko tokia) konkistatu eta alemaniar bihurtu nahi zituen.
"https://eu.wikipedia.org/wiki/Bigarren_Mundu_Gerra"(e)tik eskuratuta