18:43, 7 urtarrila 2019ko berrikusketa aldatu Assar (eztabaida \| ekarpenak) 25.308 edits →‎Historia ← Aurreko ezberdintasuna		18:49, 7 urtarrila 2019ko berrikusketa aldatu desegin Assar (eztabaida \| ekarpenak) 25.308 edits t →‎Euskara erromatarren garaian Hurrengo ezberdintasuna →
60. lerroa: === Euskara erromatarren garaian === [[Fitxategi:Baskoiak.png\|right\|thumb\|300px\|Euskal Herriko tribu protohistorikoen mugak.]] [[Antzinako Erroma\|Erromatarrak]] iritsi zirenean, ~~euskararen~~euskal hiztunen multzoa [[~~Ebro~~Demanda mendilerroa\|Demanda mendilerrotik]] ~~ibaitik~~ [[Garona]] ibairaino eta [[Pirinioak\|Pirinioetan]] [[Katalunia]]ko lurretaraino zabaltzen zen. K.Kristo o.ondorengo ~~lehenengo~~lehen milurtekoan eremu horrek atzerakada ~~itzela~~handia izan zuen [[Pirinioak\|Pirinioetan]] eta iparraldean, batez ere [[Erromatar Inperioa]]ren eraginez. Erromatarrek [[latin]]a ekarri zuten berekin, ~~hizkuntza hura~~eta beren menpeko lurralde guztietara zabaldu ~~baitzuten~~zuten. Orain arte, euskaraz ezagutzen diren lehen hitz idatziak, [[Akitania]]ko lurretan (Ipar Euskal Herria barne), [[Soria]]n, [[Errioxako Autonomia Erkidegoa\|Errioxan]], [[Zaragoza]]n eta [[Huesca]]n aurkitu dira. Pertsona izenak edo jainko-jainkosen izenak dira, eta hilarrietan idatzi zituzten, K. o. [[I. mendea\|I. mendetik]] [[III. mendea\|III. mendera]]. Nafarroako [[Lerga\|Lerga herrian]] erromatarren garaiko hilarri bat topatu zuten, euskal pertsona izenekin, [[I. mendea\|I. mendekoa]].<ref>Ikus argazkia, azalpena eta honen irakurketa, Alicia M. Canto doktoreak hemen egina: "La Tierra del Toro: Ensayo de identificación de ciudades vasconas", ''Archivo Español de Arqueología'' 70 zk., 1997, 31-70 orr., 35 orr., 9 nota y 6. irudia [http://web.archive.org/20050122175459/es.geocities.com/los_vascones/vascones_tierra_toro.htm edición digital]. Hilarrian hau aipatzen da:''Narhunges, Abissunhari filius'' eta bere balizko lehengusua ''Umme, Sahar(i) f(ilius)''</ref> Bestalde, [[toponimia]]ri begiratuta ere, euskararen bidez azaldu diren toponimoak daude aipatutako eremu osoan. 79. lerroa: * Karistiarrak gaur egungo [[Bizkaia]]n eta Arabako mendebaldean bizi ziren. Herri euskalduna bide zen. ~~Gaur~~Aurrekoez ~~egungo~~gain, ~~Euskal~~Pirinioen ~~Herriko mugetatik at,~~hegoaldean euskaldunak ziren~~, iparraldeko akitaniarrez gainera, ekialdeko~~ [[iakatar]]rak. Iakatarrak egungo [[Huesca]]n eta [[Lleidako probintzia\|Lleidako]] iparraldean bizi ziren, eta Iaca —egungo [[Jaka]]— zuten hiriburu. Ekialderago, baliteke [[andosinoak]] ere euskal hizkuntzaren batez mintzo izatea. Andosinoak gaur egungo [[Andorra]]ren inguruan bizi ziren, eta oraingoz hipotesi onartuena da haien [[etnonimo]]ak «handi» euskal hitzarekin zerikusia duela.<ref>Francisco Beltrán Lloris: [http://publicacions.iec.cat/repository/pdf/00000127%5C00000032.pdf «Los andosinos ¿una antigua etnia pirenaica?»], ''Recull de conferències 2008 : 2225 anys des dels andosins ; 3rs Debats de recerca'', Societat Andorrana de Ciències, 2010. 69-82. orrialdeak.</ref> [[Fitxategi:Novempopulania1.png\|thumb\|right\|300px\|Akitaniar tribuak.]] Pirinioen iparraldean, berriz, [[~~akitaniar\|~~Akitaniar (antzinako herria)\|akitaniar]] tribuek euskararekin lotutako hizkuntza zuten. [[Estrabon]] geografoaren esanetan, akitaniarrak ez zetozen bat galiar arrazako herriekin, ez gorpuzkeran ez mintzaturiko hizkuntzan, eta iberiarren tankera zuten. [[Euskaldun]]ek elkarrekintza anitz izan zituzten erromatarrekin, eta euskarak bai [[latin]]etik, bai haren ondorengo [[hizkuntza erromantzeak\|erromantzeetatik]] mailegu ugari hartu zituen, apurka-apurka bere sistema fonetikora egokituta. Hizkuntzaren egitura sintaktikoak, berriz, nortasun propioarekin dirau, eraginak gorabehera.

Euskara: berrikuspenen arteko aldeak