Arkitektura gotikoa: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t 85.86.109.223 wikilariaren aldaketak ezabatuz, TheklanBot wikilariaren azken bertsiora itzularazi da.
Etiketa: lehengoratzea
tNo edit summary
10. lerroa:
 
== Jatorria ==
Arkitektura gotikoa, XII. mendeko [[arkitektura erromaniko]]aren ondoren sortzen den arren, printzipio kontrajarriak dituzte. Europako arkitekturak izan duen haustura estilistiko nabarienetakoa da hau. Iraultza honen gakoen artean, [[Agustin Hiponakoa|San Agustinek]] babesten zuen "[[Platon]]en idealismoak" duen atzerakada dago, eta San [[Tomas Akinokoa|San Tomas Akinokoak]]k berreskuratzen duen [[Aristoteles]]en filosofia gailendu izana dago, zentzumenetan oinarritzen den filosofiaren ideia berreskuratuz alegia. Zentzumenak beharrezkoak dira beraz, ezagutzaren benetako iturri.
 
Neurria eta argiaren azterketa funtsezkoa dugu. ''Ecclesia'' gotikoek, guztiz harmoniatsu, orekatu eta neurridunak izan behar zuten, lehen aipatutako egia unibertsala edo errealitate metafisikoa kontenplatu ahal izateko. Neurriaren kontzeptu horretan, [[Agustin Hiponakoa|San Agustinen]] filosofia ezinbestekoa izan zen. [[Agustin HiponakoakHiponakoa]]k, musikan aplikatzen ziren printzipio matematikoak, artean ere aplikagarriak zirela esan zuen; musika eta artea ahizpak omen ziren, biak zenbakietatik jaiotzen baitziren. Honek eragina izan zuen [[XII. mendea|XII. mendeko]] Frantzian: honetan bi korronte nagusi sortu ziren. Bata, [[ChartresChartresko katedrala]]ko katedralarenren Eskolako talde platonikoek osatu zuten, Thierry Chartreskoa aitzindaria izanik; bigarrena, [[Cîteauxko abadia|Cîteauxeko]] eta Clairvauxeko[[Clairvauxko abadia|Clairvauxko monasterioetan]] sortutako mugimendu zistertarrak[[zistertar]]rak osatu zuen, San Bernardoren eskutik. Bi korronte hauek funtsezkoan izan ziren Gotikoaren sorrerarako.
 
* Lehenengo mugimenduak sekulako garrantzia eman zion [[geometria]]ri. Korronte honen pentsalariak [[mundu]]a printzipio geometrikoen bidez azaltzen saiatu ziren. Honekin batera, ''kosmos''aren sorrera musikari egotzi zioten (''kosmos''a, obra sinfoniko bat bezala sortu izan zen). Honek garaiko arkitekturan sekulako eragina izan zuen. Eraikuntzetan proportzio geometriko perfektuak gauzatzen saiatu ziren. Erdi Aroko arkitektoa geometra bat zen; [[Jainko]]a munduaren maisu edo arkitektoa izan zen bezala, horrela ikusten zuen bere burua arkitekto gotiko batek katedral bat egiterakoan (neurri jainkotiarrak hartzen zituen eredutzat: [[Noeren Kutxa]], [[Moisesen Tabernakulua]], [[Jerusalemgo tenplua|Salomonen Tenplua]] eta abar).
 
* Bigarren mugimendu [[zistertar]]ra, mugimendu espirituala izan zen. [[Bernardo ClairvauxekoakClairvauxkoa]]k zorrotz kritikatu zuen [[kluniklunitar]]tar ordena, bere oparotasun edo gehiegikeriagatik. [[San Bernardo]]k aszetismoa eta austeritatea bultzatu zuen. Honek ere islatu zen artean: elementu arkitektonikoen nagusigoa bideratu zen, elementu figuratiboen gainetik (klunitar irudi neurrigabe eta arraroak baztertuz).
 
[[V. mendea|V. mendeko]] Pseudo-Aeropagita izeneko teologo siriarraren pentsamendua ezinbestekoa izan zen [[argi]]aren kontzeptu gotikorako. Erdi Aroan, edertasuna, proportzioa eta argiaren bidez ulertu zuten. Argiaren estetikak (fenomeno naturalen artean, nobleena) eta argiaren metafisikak (Jainkoaren manifestazioa zen argia), bat egin zuten [[XII. mendea|XII]]. eta [[XIII. mendea|XIII. mendetan]]. Argiak, metafisika eta teologiaren ateak ireki ahal zituen.
24. lerroa:
Gotikoa eraikitzeko tekniken bilakaeraren, eta hiriko kultura baten garapenaren emaitza izan zen. Garai haietan (XII.-XIII. mendeak), [[Europa]] osoan izandako loraldi ekonomiko eta sozialaren ondorioz, hiri berriak sortzeari ekin zitzaion (Euskal Herrian [[Gasteiz]], [[Donostia]] eta abar). Hiriko kultura horren irudikapen nagusia [[katedral gotiko|katedrala]] zen, aldi berean izaera erlijiosoko eraikina eta hiriaren oparotasunaren ikurra zena.
 
Estilo hau [[Saint-Denisko basilika]]n sortu zen, [[Paris]]tik gertu. Bertako abadea Saint-Denisko [[Suger]] zen garai haietan. Bertako elizak duen [[fatxada]] berak diseinatu zuen jaiotzen ari zen gotikoaren arauen arabera. Baina guztiz gotikoa izan zen lehen eraiketaeraketa, eliza horretako koroa izan zen, 1144.ean urtean. Estilo hau azkar hedatu zen [[Frantzia]]ren iparraldean eta [[Ingalaterra]]n, ondoren batez ere Frantzia osoan zehar, [[Germaniako Erromatar Inperio Saindua]]n, eta [[Gaztelako Erresuma]]n. Italian ez zuen onarpen handirik izan, berandu sartu zen, eta oso eremu txikian. [[Nafarroako Erresuma]]n ere eragina izan zuen gotikoak.
 
== Arkitekturaren ezaugarriak ==
[[Fitxategi:Deba elizako portalea.JPG|thumb|left|250px|Santa Maria Erregerena elizako atari gotiko polikromatua, [[Deba]]]]
MentalidadeMentalitate aldaketarekin, artean eta beraz arkitekturan, oreka simetrikoa, erregulartasuna eta geometrismo erromanikoa baztertzen dira. Arkitektoek jada ez dute mugatuko beren sormena forma erregularretara - zirkuluak eta karratuak batez ere -
 
Arkitektura gotikoaren ezaugarri nagusien artean bertikaltasuna eta hormaren desmaterializazioaren ideia nabarmentzen dira, eraikuntzaren ia barrualde osoan argia sartzea ahalbidetzen zuena. Horretarako [[Arku (arkitektura)#Bi zentrotako arkuak|arku zorrotzaren]] asmakizuna funtsezko baliabidea izan zen. Bultzadak [[Arku (arkitektura)|arku]] eta [[nerbio-sistema|nerbioen]] bidez banatu eta horiek eraikuntzaren kanpoko [[hormabular]]rera [[ostiko-arku]]en bidez transmititzen zirenez, ez zen beharrezkoa horma lodiak eraikitzea.
42. lerroa:
 
[[Kategoria:Arkitektura gotikoa]]
 
[[de:Gotik#Baukunst]]