Errotazio sinkrono: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary
No edit summary
1. lerroa:
[[Fitxategi:Pluto-Charon System.gif|thumb|Plutonek eta Karontek aurpegi berdinabera erakusten diote beti elkarri.]]
[[Astronomia|Astronomian]], gorputz baten [[Translazio|traslazio]] eta [[errotazio]] periodoen balioak bat egiten dutenean, '''errotazio sinkronoa''' gertatzen dela esaten da. Honen eraginez, gorputz horrek beti aurpegi berdina erakusten dio orbitatzen duen gorputzari.
 
Efektu honen adibiderik esanguratsuena [[Ilargia|Ilargiarena]] da; izan ere, [[Lurra|Lurretik]] beti aurpegi berdina ikusten da, ez da [[Ilargiaren alde ezkutua|Ilargiaren aurpegi izkutuaezkutua]] inoiz ikusten. Sinkronia hau modu naturalean ematenjazotzen da, marea giltzadura deritzon prozesuaren eraginez. Izan ere, Ilargiak ez ezik, gainerako planeten [[Satelite natural|satelite]] askok ere errotazio sinkronoa aurkezten dute euren planetekiko.
 
[[Fitxategi:Tidal locking of the Moon with the Earth.gif|thumb|Ezkerraldean ikusten da errotazio sinkronoaren efektua dela eta, Ilargiak aurpegi berdinabera erakusten duela zentroarekiko. Eskuinaldean, ostera, Ilargiak errotaziorik ez balu ikusiko litzatekeen mugimendua.]]
 
=== Errotazio sinkronoa duten gorputz batzuk ===
34. lerroa:
 
=== Ilargia ===
Ilargiaren kasuan, bai traslazio bai errotazio periodoek 4 aste baino zerbait gutxiagoko iraupen bera dute. Hori dela eta, berdin dio Ilargira Lurretik noiz begiratzen dugun, beti aurpegi berdinabera ikusiko dugu. Lurretik ikus ezin dezakegun Ilargiaren zatiari ''Ilargiaren aurpegi ezkutua'' deritzo. Lehendabiziz 1959. urtean Luna 3 sonda sobietarrak aurpegi ezkutua behatu zuen.
 
Nahiz eta traslazio eta errotazio periodoak bat etorri, Lurretik Ilargiaren gainazalaren %59a ikustea posible da, librazio eta paralelazio fenomenoei esker. Librazioak orbita eszentrikoa dela eta Ilargiaren abiaduraren aldaketen eraginez sortzen dira. Honek gainazalaren 6º inguru gehiago behatzea ahalbidetzen digu. Bestalde, paralelazioa efektu geometriko bat da: Lurraren gainazaletik baliteke behatzailea Lurraren eta Ilargiaren zentroak lotzen dituen lerrotik distantzia nahikora egotea, eta horri esker, Ilargiaren gainazalaren beste 1º inguru arte ere behatzea posible da.