Ohmen legea: berrikuspenen arteko aldeak

Non <math>I</math> eroaletik zirkulatzen duen korrontea den, [[Ampere]]tan (A) neurturik. <math>V</math> berriz, bi puntuen arteko tentsioa da eta [[Volt|Voltetan]] (V) neurtzen da. <math>R</math> azkenik, eroaleak duen erresistentzia elektrikoa da eta [[Ohm|Ohme]]tan (Ω) neurtzen da. Ohmen legeak dio, ekuazio honetan R [[Konstante (matematika)|konstante]] bat dela. Izan ere, ez dauka inolako menpekotasunik intentsitatea edo tentsioarekiko, eroalearen ezaugarri fisiko bat baita.

Ohmen legeak, ia material eroale elektriko ororen portaera zehaztasun handiarekin deskribatzea lortzen du. Hala ere, badaude zenbait material eroale Ohmen legea jarraitzen ez dutenak. Horiei material [[eroale ez ohmiko]]ak deritze. Legeak izena [[Georg Simon Ohm|George Ohm]] fisikari alemaniarrari zor zaio, 1827. urtean, [[zirkuitu elektriko]] sinpleetan ematengertatzen ziren korronte eta tentsioak deskribatu zituenbaitzituen. Horretarako, gaur egun ezagutzen dugun formula baino formula konplexuago bat erabili zuen. [[Fisika]]n, Ohmen legearen kontzeptua arlo elektrikoa ez den beste hainbat esparrutan erabili izan da. Legearen forma bektoriala esaterako, [[elektromagnetismo]]an eta zientzia materialean erabiltzen da.

Ohmek bere erresistentziari buruzko lana 1825. eta 1826. urteen artean burutu zuen eta 1827. urtean argitaratu zuen “Die galvanische Kette, Mathischisch Bearbeitet” (Matematikoki aztertutako zirkuitu galvanikoa) izeneko liburuan. Ohm, beroaren kondukzioari buruzko Fourier-en lanean oinarritu zen bere lanaren azalpen teorikoa gauzatzeko. Arlo esperimentalean, berriz, hasieran pila voltaikoak erabiltzen zituen. Hala ere, gero [[termopare]] bat erabiltzen zuen, tentsio iturri egonkorrago bat eskaintzen zuelako. Korronteak neurtzeko, galvanometro bat erabiltzen zuen eta termoparearen terminalen arteko tentsioa ezagutzeko, horien loturaren tenperaturarekiko proportzionala zela zekien. Ondoren, luzera, diametro eta material ezberdineko kableak gehitu zituen zirkuitua osatzeko. Hainbat saiakuntzensaiakuntzaren ondoren, bere datuak ekuazio baten bitartez modelatu zituen.

Ohm-en legea da seguruenik elektrizitatearen fisikaren deskribapen kuantitatiboaren lege garrantzitsuena. Nahiz eta gaur egun ia nabaritzat jo, liburua argitaratzerakoan, garaiko kritikoakkritikoek areriotasunez erreakzionatu zuten Ohm-ek gaiari egindako tratamenduari. Hain txarto ikusia izan zen non irakaskuntza-ministro alemaniarrak esan zuen halako heresiak predikatzen zituen irakaslea ez zela duina zientzia irakasteko. Kritika hauekhoriek eragin zuten, 1840. urtera arte Ohm-en lana guztiz onartua ez izatea. Hala ere, Ohm-ek zientziari emandako ekarpenengatik onarpennolabaiteko batonarpena izan zuen hil baino askoz arinago.

1850eko hamarkadan, Ohm-en legea oso onartua zegoen eta beraz, beste aukera batzuk ezeztatu ziren. Barlow-en legea esaterako. 1897. urtean, J.J. Thomson-ek elektroia aurkitu zuen eta berehala konturatu zen hauhori zela korronte elektrikoa garraiatzen zuen partikula. 1900. urtean, eroapen elektrikoaren lehenengo modeloa proposatu zen, Paul Drude-ren modeloa. HonekinHorrekin, Ohm-en legeari azalpen zientifiko bat eman zitzaion.

1920-ko hamarkadan, praktikan erresistentzia batean zehar doan korronte batek fluktuazio estatistiko batzuk dituela aurkitu zen, nahiz eta tentsio eta erresistentzia konstanteak izan. Fluktuazio hauekhoriek tenperaturaren araberakoak dira eta gaur egun Johnson-Nyquist-en zarata moduan ezagutzen dira. Hala ere, Ohm-en legealegeak onargarria izaten jarraitzen du batezbesteko korrontea kalkulatzeko material erresistibo puruetan.

Denboran zehar, Ohm-en legea hainbat eskala desberdinetan frogatua izan da. Izan ere, XX. mendearen hasieran, uste zen Ohm-en legeak utzhuts egingo zuela maila atomikoan, baina zenbait esperimentuk kontrakoa frogatu zuten. 2012. urtean, ikertzaileek frogatu zuten, Ohm-en legea egokia dela lau atomoko zabalera eta atomo bateko altuera duen siliziozko kableetan.

[[Zirkuitu elektrikoen analisi]]an, elkartrukatruka daitezkeen Ohmen legearen hiru adierazpen baliokide erabiltzen dira:

[[Ekuazio|Ekuazioen]] elkartrukagarritasunatrukagarritasuna triangelu batekin irudika daiteke, non <math>V</math> ([[Tentsio (elektrizitatea)|tentsioa]]) goian jartzen den, <math>I</math> [[intentsitate elektriko]]a ezkerrean, eta <math>R</math> [[erresistentzia elektriko]]a eskuinean. Ezker eta eskuineko atalak banatzen dituen lerro bertikalak biderketa adierazten du, eta goiko eta beheko aldeak banatzen dituen lerro horizontalak zatiketa adierazten du.

Ohmen legea elementu erresistiboak bakarrik dituen [[zirkuitu elektriko|zirkuitu]]etan erabiltzen da —[[kapazitantzia]] edo [[induktantzia]]rik gabeko zirkuituetan—. [[Korronte zuzen]]eko zirkuituetan erabil daiteke; [[korronte alterno]]ko zirkuituetan ere erabil daiteke, baina kapazitantziarik eta induktantziarik ez dagoen kasuan soilik.

Korronte alternoa (CA) dugun zirkuitu baten, Z aldagaia maiztasunaren aldagaiarekiko (s) asko aldatzen da, eta beraz, baita tentsioa eta korrontea ere. Korronte alterno sinusoidal bat dagoenean, s parametroa, sinusoidalaren moduan idatz daiteke.