Wikipedia

Destruktore: berrikuspenen arteko aldeak

Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
Irakasleak ikasleari egindako zuzenketak I
Irakaslearen zuzenketak ikasleari II
30. lerroa:
 
Armada frantsesak bere lehen destruktorea [[1898]]<nowiki/>an eraiki zuen. [[Ameriketako Estatu Batuak|Ameriketako Estatu Batuek]] bere lehengo destruktorea, [[USS Bainbridge|USS ''Bainbridge'']], [[1902]]<nowiki/>an izendatu zuten eta [[1906]]<nowiki/>an 16 destruktore zeuden [[US Navy]]-ren zerbitzuetara.
 
 
== Lehen Mundu Gerraren aurreko periodoa ==
 
[[Fitxategi:Troll (1910).jpg|thumb|292x292px|[[Draug klasea|Draug klaseko]] destruktorea. ''Troll'' izenekoa (1910).]]
 
XX. mendean destruktoreen diseinua asko aldatu zen hainbat aspektuetan. Lehenengoa, [[Lurrun-turbina|lurrun-turbinen]] sarrera izan zen. [[1897]]<nowiki/>ko ontzi-aldizkarian ''[[Turbinia]]'' izeneko lurrun-turbinez propultsatutako itsasontzi baten erakustaldi bat argitaratu zen. Ondorioz, Royal Navy-ak lurrun-turbinez propultsatutako destruktore bat diseinatzea agindu zuen. [[1899]]<nowiki/>an proiektu honen bidez bi itsasontzi eraiki ziren, ''[[HMS Viper]]'' ontzia eta [[HMS Cobra|''HMS Cobra'']]. Ontzi horiek lurrun-turbinez ekipatutako lehenengo [[Gerraontzi|gerraontziak]] izan ziren, eta Viper itsasontzia 36 [[Korapilo (abiadura unitatea)|korapiloko]] abiadurara heltzen zen. [[1910]]<nowiki/>ean itsas armada guztiek lurrun-turbinak erabiltzen zituzten beraien itsasontzi azkarrenetan. Bigarren garapena, dortoka-oskola itxura zeukan [[branka]]<nowiki/>ko bizkarra ordezkatzea izan zen, brankako gaztelu garai batez. Horrek, itsasontziak itsasoan portaera hobea izatea eragiten zuen.
 
 
 
Britainiarrek [[fuel olio]] bidezko propultsioarekin probatu zuten [[1905]]<nowiki/>ean, baina geroago ikatz-galdaretara bueltatu zuten denboraldi baterako. Estatu Batuetako armadak ere egin zuen proba fuel olioarekin.
 
Nahiz eta destruktore mota asko egon, guztiokguztiek patroi berbera hartu zuten. [[Krosko|Kroskoa]] luzea eta estua zen, sakonera gutxikoa. [[Branka]], brankako gaztelu baten gainean zegoen, oskola itxura zeukan estalki batekin babestuta, eta horren barruan tripulazioaren ostatuak zeuden. Tripulazio-eremuaren ondoren makina -gela zegoen. Kubierta printzipalanagusia tiro azkarreko kanoiez eta torpedoak jaurtitzeko hodiekin ekipatzen zen.▼
 
[[1890]]<nowiki/>tiketik [[1914]]<nowiki/>ra destruktoreak asko handitu ziren. Hasierako ontziak 300 t-koakoak ziren eta [[Lehen Mundu Gerra]] hasi aurretik 1000 t-ko ontzi batzuk eraiki ziren. Nahiz eta ontzien tamaina handitu, guztietan ahalik eta motor handienak sartzea saiatzen zen, ondorioz, estrukturak ahulegiak ziren. Kasu batzuetan, kroskoa soilik 3,17 mm-koa zen.▼
 
▲Nahiz eta destruktore mota asko egon, guztiok patroi berbera hartu zuten. [[Krosko|Kroskoa]] luzea eta estua zen, sakonera gutxikoa. [[Branka]], brankako gaztelu baten gainean zegoen, oskola itxura zeukan estalki batekin babestuta, eta horren barruan tripulazioaren ostatuak zeuden. Tripulazio-eremuaren ondoren makina gela zegoen. Kubierta printzipala tiro azkarreko kanoiez eta torpedoak jaurtitzeko hodiekin ekipatzen zen.
 
▲[[1890]]<nowiki/>tik [[1914]]<nowiki/>ra destruktoreak asko handitu ziren. Hasierako ontziak 300 t-koa ziren eta [[Lehen Mundu Gerra]] hasi aurretik 1000 t-ko ontzi batzuk eraiki ziren. Nahiz eta ontzien tamaina handitu, guztietan ahalik eta motor handienak sartzea saiatzen zen, ondorioz, estrukturak ahulegiak ziren. Kasu batzuetan, kroskoa soilik 3,17 mm-koa zen.
 
Alemaniak torpedo-ontziak eraikitzen jarraitu zuen Lehen Mundu Gerraren amaiera arte, nahiz eta destruktoreekin asko ez bereizi bere torpedo-ontziak.
 
=== Bizitza lehen destruktoreetan ===
Lehenengo suntsitzaileak, leku deserosoak eta bizi-kalitate oso txikikoak ziren. ''Havock''-eko klaseko ontzietan, tripulatzaile batek ezin zuen gainerakoak asaldatzea saihestu, ofizialaketa ofizialek oheen ordez aulki kuxinetan lo egiten zutelarikzuten. Lehenengo destruktore klasea, lehen mailako ofizialentzako kabina bereiziekin eta kapitainarentzako berogailuarekin, 1902ko [[River]] klasea izan zen.
 
=== Lehenengo destruktoreak. Taktikak eta lehenengo liskarrak ===
Destruktoreen lehenengo asmoa ontzi handiak torpedo-ontzien aurka babestea zen, baina bere abiadurari esker azkenean asmo askotarako ontzietanontzi bilakatu ziren. Sir [[Baldwin Walker]] almiranteordeak ondorengo zereginak ezarri zituen Royal Navy-ko destruktoreentzat:{{refn|group=|Brett, Bernard: "History of World Sea Power", Deans International (Londres) 1985. ISBN 0-603-03723-2}}
 
* Flotaren aurreratzea defendatzea torpedo-ontzien aurka.
60 ⟶ 57 lerroa:
* Etsai-flotak erasotzea.
 
Destruktoreen lehenengo garaipen inportantea borrokan, [[Port Arthur bataila|Port Arthur batailan]] gertatu zen, [[Errusia-Japonia Gerra|Errusia-Japonia Gerraren]] hasieran, [[1904]]<nowiki/>an. Bertan, Japoniako hiru destruktoreek errusiar itsasontziak, portuan zeuden bitartean, eraso zituzten. Ondorioz, errusiar bi korazatuakkorazatu errusiarrak nahiko suntsituta geratu ziren.
 
 
== Lehen Mundu Gerra ==
Lehen Mundu Gerran destruktoreek eraso eta patruila akzio asko egin zituzten. Itsasoko gerraren lehenengo tiroa [[HMS Lance|HMS ''Lance'']] destruktoreak egin zuen, 1915eko abuztuaren 5an5ean, ''[[Königin Luise]]'' izeneko minatzailearen aurka. Britainiarren lehenengo baja ''[[HMS Amphion]]'' izeneko gurutzaontzi arina izan zen, ''[[Königin Luise]]'' ontziak jarritako mina bat harrapatzean.
 
[[Gallipoliko gudua|Gallipoliko guduan]] eta [[Heligoland-eko badiako guduan]] eginkizun inportanteak egin zituzten, hala nola, tropak garraiatzea, esploratzea eta beste itsasontziak laguntzea. [[Jutlandiako guduan]] britainiar 80 destruktoredestruktorek eta Alemaniako 60 torpedo-ontziontzik parte hartu zuten. [[Fitxategi:USS Beale (DD-40) at Key West.jpg|thumb|285x285px|[[U.S. Navy]]-ko ''[[Paulding]]'' klaseko destruktorea. [[USS Beale (DD-40)|USS ''Beale'' (DD-40)]] Key West portuan, Florida (AEB). ]]Gerra hasierak, destruktoreentzako etsai arriskutsu berri bat ekarri zuen; [[Itsaspeko|Itsaspekoa]] edo [[U-Boot]]. Itsaspekoak ur azpian kamuflatu ahal ziren eta bertatik torpedoak jaurti, beraz, abantaila handiak zeuzkaten. Aldiz, hasierako destruktoreek aukera zeukaten soilik, itsaspekoa murgildu aurretik suntsitzeko edo abordatzeko. Halaber, itsaspekoentzako, destruktoreak torpedoen bidez suntsitzea sailazaila egiten zitzaien, azkenekoek zingo txikia zutelako.▼
 
Itsaspekoak erasotzeko beharra,beharrak destruktoreen garapena ekarri zuen. Denbora gutxitan, branka indartuekin, [[ur-azpiko kargekin]] eta itsaspekoak bilatzeko [[Hidrofono|hidrofonoekin]] ekipatu zituzten. Alemaniar itsaspeko baten lehenengo baja ''[[U-19]]'' izenekoarena izan zen, [[1914]]<nowiki/>ko urriaren 29an, [[HMS Badger|''HMS Badger'']] izeneko destruktoreak eraso zionean. Hilabete bat geroago, ''[[HMS Garry]]'' ontziak ''[[U-18]]'' itsaspekoa hondoratu zuen. Ur-azpiko kargen bidezko lehenengo hondoratzea 1916ko abenduaren 4an izan zen, [[HMS Llewellyn|''HMS Llewellyn'']] ontziak ''[[UC-19]]''{{refn|group=|U-Boats Destroyed, Paul Kemp (1997), ISBN 1-85409-515-3}} itsaspekoa hondoratu zuenean.▼
 
▲[[Gallipoliko gudua|Gallipoliko guduan]] eta [[Heligoland-eko badiako guduan]] eginkizun inportanteak egin zituzten, hala nola, tropak garraiatzea, esploratzea eta beste itsasontziak laguntzea. [[Jutlandiako guduan]] britainiar 80 destruktore eta Alemaniako 60 torpedo-ontzi parte hartu zuten. [[Fitxategi:USS Beale (DD-40) at Key West.jpg|thumb|285x285px|[[U.S. Navy]]-ko ''[[Paulding]]'' klaseko destruktorea. [[USS Beale (DD-40)|USS ''Beale'' (DD-40)]] Key West portuan, Florida (AEB). ]]Gerra hasierak, destruktoreentzako etsai arriskutsu berri bat ekarri zuen; [[Itsaspeko|Itsaspekoa]] edo [[U-Boot]]. Itsaspekoak ur azpian kamuflatu ahal ziren eta bertatik torpedoak jaurti, beraz, abantaila handiak zeuzkaten. Aldiz, hasierako destruktoreek aukera zeukaten soilik, itsaspekoa murgildu aurretik suntsitzeko edo abordatzeko. Halaber, itsaspekoentzako, destruktoreak torpedoen bidez suntsitzea saila egiten zitzaien, azkenekoek zingo txikia zutelako.
 
▲Itsaspekoak erasotzeko beharra, destruktoreen garapena ekarri zuen. Denbora gutxitan, branka indartuekin, [[ur-azpiko kargekin]] eta itsaspekoak bilatzeko [[Hidrofono|hidrofonoekin]] ekipatu zituzten. Alemaniar itsaspeko baten lehenengo baja ''[[U-19]]'' izenekoarena izan zen, [[1914]]<nowiki/>ko urriaren 29an, [[HMS Badger|''HMS Badger'']] izeneko destruktoreak eraso zionean. Hilabete bat geroago, ''[[HMS Garry]]'' ontziak ''[[U-18]]'' itsaspekoa hondoratu zuen. Ur-azpiko kargen bidezko lehenengo hondoratzea 1916ko abenduaren 4an izan zen, [[HMS Llewellyn|''HMS Llewellyn'']] ontziak ''[[UC-19]]''{{refn|group=|U-Boats Destroyed, Paul Kemp (1997), ISBN 1-85409-515-3}} itsaspekoa hondoratu zuenean.
 
Itsaspekoen mehatxuak zirela eta, aliatuen destruktoreen parte handi batek,bat ia gerra osoaosoan zehar itsaspekoen aurkako patruila -lanak egiten egon zirenzen. Honako lanak nahiko arriskutsuak ziren, izan ere, gerran galdutako britainiar 67 destruktoreetatik, 18 kolisioeitalken ezkerondorioz izan ziren eta beste 12 hondoratu egin ziren.
 
Gerraren amaieran, garapen teknologiko handienak zituzten destruktoreek,destruktoreak britaniar [[W-klasea|W-klasekoak]] ziren.
 
== Gerrarte periodoa ==
77. lerroa:
1920ko hamarkadan eraikitako destruktoreen estandarra 'V' eta 'W' klasekoa izan zen.
 
Hurrengo garapen inportantea 1923an diseinatutako ''[[Fubuki]]'' klaseko destruktoreetan eman zen. Destruktore berriak kanoi antiaereoekin eta helmen handiko torpedoekin ekipatu zituzten. Hurrengo klasekoak, hau da, ''[[Hatsuharu]]'' klasekoak, bere armamentua gainegituraren alboan gordetzen zuten, kanoiak eta torpedo hodiak gehienez 15 minututan gehienezminutuan kargatzeko.
 
Beste nazio batzuek antzeko ontziak eraiki zituzten. Estatu Batuek ''[[Porter]]'' izeneko klasea atera zuten, geroago ''[[Mahan]]'' eta, azkenik, 1931an, ''[[Gridley]]'' klasea. Azken klase honetako destruktoreetan, torpedoak jaurtitzeko hodien kopurua handitu zuten, 12tik 16ra.
 
Italiar itsas armadak, ''[[Condottieri klasea|Condottieri]]'' klaseko gurutzaontzi arinak eraikitzen hasi zen, eta honek,horrek frantsesek ohiz kanpoko destruktoreen ''[[Chacal]]'' klasea diseinatzea eragin zuen. Klase honetakohorretako destruktoreekdestruktoreak 2000 t-ko desplazamenduetara heltzen zutenziren. 1930 aldera antzeko hiru klase egin zituzten.
[[Fitxategi:Fubuki.jpg|ezkerrera|thumb|253x253px|[[Fubuki klasea|Fubuki klaseko]] destruktorea. ''Fubuki.'']]
Hitlerren berrarmatze prozesua delazela eta, Alemania destruktoreak eraikitzen hasi zen, 1930ko hamarkadan. Alemaniarrek destruktore handiak nahiago zituzten, baina hasieran, nahiz eta ontzi handiak eraiki, ontzi txikien kanoiekin ekipatzen zituzten. Honen adibidea [[Tipo 1934|''Tipo 1934'']] klaseko ontziak dira,; izan ere, 3000 tonako destruktoreak ziren, baina 137mm-ko kanoiekin ekipatuta. Hau aldatu zen hurrengo klasea diseinatu zenean, ''[[Tipo 1936]]'' klasea. Alemaniar destruktoreek presio altuko lurrun makineria erabiltzen zuten, bere eraginkortasuna hobetzeko, baina honek arazo mekanikoak zekarren ere bazekartzan.
 
Alemaniarrek eta Japoniarrek berrarmatze -prozesua amaitu zutenean, Britainiarrekbritainiarrak eta Estatubatuarrekestatubatuarrak destruktore arinak eraikitzen hasi ziren. Britainiarrek, 1400 tonetako desplazamenduarekin, torpedoak jaurtitzeko 8 hodiekin eta 120 mm-ko lau kanoiez ekipatutako itsasontziak eraiki zituzten ([[A klasea|A klasetik]], [[I klasea|I klasera]]). Estatu Batuen ''[[Benson]]'' klaseko destruktoreek, desplazamendu antzekoarekin, 127 mm-ko bost kanoiekin eta torpedoak jaurtitzeko hamar hodiekin ekipatuta zeuden. 1936an, Britaniarrek,britaniarrak ''[[Tribal]]'' klasea produzitzen hasi ziren. Geroago ''[[J klasea]]'' eta ''[[L klasea]]'' eraiki zituzten.
 
Itsaspekoen aurkako sentsoreen artean [[Sonar|sonarra]] zegoen. Itsaspekoen aurkako armak gutxi aldatu zutenziren garai hartan.
 
=== Gerrarte periodoaren operazioak ===
1920ko eta 1930eko hamarkadetan, destruktoreak, eginkizun diplomatikoetan edo hondamendi humanitarioak agertzen zirenean erabiltzen ziren. Britainiar edo Estatubatuarestatubatuar destruktoreak, kostatik gertu eta Txinako ibaietan ikustea erreza zen, bere interes kolonialak bermatzen.
 
== Bigarren Mundu Gerra ==
[[Fitxategi:USS SLATER DE-766 during WWII.jpg|thumb|[[USS Slater|USS ''Slater'']] (1944)]]
[[Bigarren Mundu Gerra]] asteanhastean, mehatxuak berriro garatzen asihasi ziren. Itsaspekoak eraginkorragoak ziren eta hegazkinek ontzien aurkako armamentu gehiago zeramaten. Berriz ere, destruktoreek,destruktoreak beraien etsaien aurka borrokatzeko txarto ekipatuakekipatuta zeuden, eta beraz, hegazkinen aurkako armamentua gehitzen hasi ziren,. adibidezAdibidez, [[Radar|radarra]] eta [[ASW armamentua]]. Destruktoreen bajak zirela eta, itsaspekoen aurkako borrokan espezializatuak zeuden ontzi mota berriak agertu ziren, esate baterako, [[Korbeta|korbetak]], [[Bailandra|bailandrak]], [[Fragata (ontzia)|fragatak]] eta [[Eskolta-destruktorea|eskolta-destruktoreak]]. Japonian, antzeko programa bat hasi zen, lehenengo destruktoreen desplazamendua zeukaten destruktoreak eginez (ikusi [[Matsu klasea]]).
 
== Gerraostea ==
[[Fitxategi:Gdynia, ORP Błyskawica (destroyer) - panoramio.jpg|ezkerrera|thumb|232x232px|[[ORP Blyskawica|ORP ''Blyskawica'']] Poloniako Armadaren itsasontzia. Museo itsasontzi bezala bilakatuta. ]]1940ko hamarkadaren amaieran eta [[1950]]<nowiki/>eko hamarkadan, hainbat destruktore egin ziren Bigarren Mundu Gerrako esperientziak kontuan hartuta. Ontzi hauek hasierako destruktoreak baino handiagoak ziren eta guztiz automatizatutako kanoiekin, [[Radar|radarrekin]], [[Sonar|sonarrekin]] eta itsaspekoen aurkako [[Squid morteroa|Squid mortero]] berriarekin ekipatuak. Hauen artean, 1949ko [[Daring]] britaniar klasea, [[Forrest Sherman]] estatubatuarra eta [[Kotlin]] sobietar klasea.
 
Bigarren Mundu Gerrako hainbat ontziakontzi modernizatu ziren, itsaspekoen aurkako borrokarako, oso garestiak ziren itsasontzi berriak eraikitzea ekiditeko.
 
 
Lurra-aire eta lurra-lurra misilen agerpena, [[1960]]<nowiki/>ko hamarkada hasieran, itsas gerra aldatu zuen. Gidatutako misil-jaurtigaluak zeukaten destruktoreak eraiki ziren, itsas armaden flotak, itsaspekoen, beste ontzien eta hegazkinen aurrean babesteko. Besteak beste, sobietar [[Kashin-class]] klasea, britaniar [[County]] klasea eta estatubatuar [[Charles F. Adams]] klasea, 4000 eta 6000 tona arteko desplazamenduekin.▼
 
▲LurraLurretik-aireairerako eta lurralurretik-lurralurrerako misilen agerpenaagerpenak, [[1960]]<nowiki/>ko hamarkada hasieran, itsas gerra aldatu zuen. Gidatutako misil-jaurtigaluakjaurtigailuak zeukatenzeuzkaten destruktoreak eraiki ziren, itsas armaden flotak, itsaspekoen, beste ontzien eta hegazkinen aurrean babesteko. Besteak beste, sobietar [[Kashin-class]] klasea, britaniar [[County]] klasea eta estatubatuar [[Charles F. Adams]] klasea, 4000 eta 6000 tona arteko desplazamenduekin.
 
<br />
 
<nowiki/><br />
== Destruktore modernoak ==
Estatu Batuetako Armadan, suntsitzaileek, hegazkin eramaileak, gainazaleko ekintza taldeak, talde anfibioak eta horniketa-taldeak babesten dituzte. AEBko armadak gaur egun erabiltzen dituen suntsitzaileak [[Arleigh Burke klasea|Arleigh Burke klasekoak]] dira.
"https://eu.wikipedia.org/wiki/Destruktore"(e)tik eskuratuta