Destruktore: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin
Irakasleak ikasleari egindako zuzenketak I
6. lerroa:
Bigarren Mundu Gerraren aurretik, destruktoreak ontzi arinak ziren, itsasoko operazioetarako gaitasun gutxirekin; normala zen suntsitzaile-taldeak eta ama-ontzi batek elkarrekin lan egitea. Gerraren ostean, batez ere, handiagoak eta potentzia gehiagorekin egin zituzten, bakarrik funtzionatu ahal izateko.
 
XXI. mendearen hasieran, destruktoreak azaleko borrokarako ontzi handienak izan ziren, bi naziok soilik erabiltzen zituzten gurutzaontziak (Estatu Batuak eta Errusia) eta [[korazatu]] {{refn|group=|Nahiz eta gaur egun korazaturik zerbitzuan ez egon, Estatu Batuetako Armadak ''[[Iowa]]'' klaseko bi korazatu mantentzen ditu, behar izango balira berraktibatzeko.}} edo benetako [[gerrarako gudaontzi]] bat ere ez.{{refn|group=|Nahiz eta [[Kirov klasekoak]], beraien desplazamenduarengatik, batzuetan gurutzaontziak bezala sailkatuak egon, gehienetan misil-jaurtitzaile gurutzaontzi handiak bezala sailkatuak daude.}} Destruktore modernoak, Bigarren Mundu Gerraren gurutzaontziarekin partekatuz, pisu berekoak dira eta misil nuklearrak garraiatzeko gai dira.
 
== Hasierako historia ==
[[1860ko hamarkada|1860ko hamarkadan]], [[Lehen Mundu Gerra]] baino lehen, agertutako [[torpedo]] autopropultsatuarekin erlazionatuta dago destruktorearen agerpena eta garapena. Momentu horretan [[Itsas armada|armada]] bat, torpedoak jaurtitzen zituzten lurrunontziak erabiliz, flota handiago bat erabat suntsitzeko gai zen. Itsasontzi azkarren serie bat torpedoekin armatu zen eta klase honetakohorretako ontzieiontziak [[Torpedo-ontzi|torpedo-ontziak]] izendatu zituzten. 1880ko hamarkadan, 50 - 100 [[Tonelada|t]]tona arteko itsasontzi azkar eta txikiagoetantxikiago bilakatu ziren, estaietsaien artilleria ekiditeko.
 
Hasieran, arriskutsuakarriskutsutzat kontsideratzenjotzen ziren flota batentzako, baldin eta flota ainguratuta baitzegoen,bazegoen. bainaBaina abiadura eta torpedoen helmena garatu zirenean, arrisku -ingurua handitu egin zen. Horregatik, itsasontzi azkarrak garatzen hasi ziren, torpedo-ontziak harrapatzeko eta suntsitzeko. Abiadura handian nabigatzeaz gain, autonomia handia eta nabigazio ozeanikoa egiteko kapazitatea eduki behar zuten, babesten zituzten [[Gurutzaontzi (gerraontzia)|gurutzaontziekin]] eta [[Korazatu|korazatuekin]] bidai luzeak egin behar baitzituzten.
 
Destruktoreak ainguralekuen babesleakbabesle bilakatu zirenean, ikusi zen torpedo-ontzien buruzagiak izan zitekeelazitezkeela. Hortik aurrera, [[Lehen Mundu Gerra]] arte, beraien funtsezko zeregina torpedo-ontzien flotak babestea eta etsai korazatuen aurka torpedoak jaurtitzea zen.
 
[[1884]]<nowiki/>an aurrerapen handi bat ailegatu zen [[HMS Swift|HMS ''Swift'']]{{refn|group=|Battleships-Cruisers.co.uk (ed.).}} itsasontziarekin. Torpedo-ontzi handi bat zen, 47 mm-ko tiro azkar sei kanoiekin, eta torpedoak jaurtitzeko hiru hodiekin hornituta. Nahiz eta torpedo-ontziak harrapatzeko azkarregiak ez izan, beraien aurka borrokatzeko armamentu nahikoa zeukaten. Urte hartan, [[Manuel de la Pezuela y Lobo]] almiranteordeak [[Fernando Villaamil]] ontzi-tenienteari, ekintza-eremu handiagoa zeukan itsasontzi bat diseinatzea eskatu zion, espainiar armadarentzako {{refn|group=|Villaamil-en biografia}}. [[1885]]<nowiki/>ean [[Clydebank]]-eko James and George Thompson ontziolari enkargatu zitzaion proiektua, ''[[Destructor]]'' izenarekin. Kontratorpedo-ontzi bezala katalogatu zen.
 
<nowiki/><nowiki/>[[Fitxategi:Kotaka.jpg|thumb|243x243px|[[Japoniar Itsas Armada Inperiala|Japoniar Itsas Armada Inperialaren]] ''[[Kotaka]]'' itsasontzia (1887)|alt=|ezkerrera]]<nowiki/><nowiki/>
''Destructor'' itsasontzia itsasora bota zen [[1886]]<nowiki/>ean eta [[1887]]<nowiki/>an zerbitzuan hasi zen. Ontziaren desplazamendua 380 t-koa zen eta 90 mm-ko [[González-Hontoria]] kanoi batekin, 57 mm-ko Nordenfelt lau kanoiekin, 37 mm-ko Hotchkiss 2 kanoiekin eta Schwarzkopf torpedoak jaurtitzeko hiru hodiekin ekipatuta zegoen. Bere tripulazioa 60 gizon osatzen zuten. Ontziaren diseinu espezifikazioek, armamentu terminoen arabera, torpedo-ontziak harrapatzea eta nabigazio ozeanikoa ahalbidetzen zituzten, abiadura (22,5 korapilo) eta dimentsioak kontuan izanda. ''Destructor'' itsasontzia torpedo-ontziak suntsitzeko lehenengo ontzia izan zela kontsideratzen da eta geroago [[Royal Navy]]-ak egin zituen destruktoreen kontzeptuan eta diseinuan influentzia handia izan zuen.{{refn|group=|Lion, 18. horrialdea: 1892ko TBDko J&G Thomson diseinuak, ez da arraroa ''"Constructor"'' ontziaren diseinua gogoratzea.}} {{refn|group=|Lion, 66. horrialdea: J&G Thomson ontziolak jadanik transatlantikoak eta gurutzaontziak eraikitzen zegoen, Royal Navy-rako TPDak eraikitzeko eskatu ziotenean eta ''"Destructor"'' izeneko torpedo-ontzi on bat eraikita zeukan. Bere lehenengo disenua (Royal Navyrentzako) ''"Destructor"'' ontziaren antzeko zen.}}{{refn|group=|Greyhounds estatubatuarren buruzko artikulu batetik: Torpedo-ontziak mehatxu handi bat bezala kontsideratzen zuten eta munduko armada guztiek beraien aurka defenditu behar izan ziren. 1884an Fernando Villaamil kapitainari torpedo-ontzien aurka joateko gerraontzi espezializatu bat diseinatzea eskatu zioten. Diseinua egin zuenenan, J&G Thomson ontziola aukeratu zuen itsasontzia egiteko. 1887ko urtarrilaren 19an ''Destructor'' ontzia uretaratu zen eta 24 ordu geroago Espainiar kostaldera ailegatu zen, 18 korapiloko abiaduraz eta ekaitz baten erdian. Bere diseinu berria zela eta, batzuek pentsatzen zuten ez zuela iraungo ezta egun bat ere ez itsasoan, baina handik gutxira duda guztiak ekiditu zituen, bere diseinatzaileari arrazoia ematen.}}{{refn|group=|"Fernando Villamil-en (1845–1898) influentziarekin, Espainia, 1886an torpedo-ontzien lehenengo suntzitzailea eraiki zuen." Kern, Robert & Dodge, Meredith: Historical dictionary of modern Spain, 1700–1988. Greenwood Press, 1990, página 361. ISBN 0-313-25971-2}}
 
[[1884]]<nowiki/>an aurrerapen handi bat ailegatu zen [[HMS Swift|HMS ''Swift'']]{{refn|group=|Battleships-Cruisers.co.uk (ed.).}} itsasontziarekin. Torpedo-ontzi handi bat zen, 47 mm-ko tiro azkarazkarreko sei kanoiekin, eta torpedoak jaurtitzeko hiru hodiekinhodiz hornituta. Nahiz eta torpedo-ontziak harrapatzeko azkarregiak ez izan, beraien aurka borrokatzeko armamentu nahikoa zeukaten. Urte hartan, [[Manuel de la Pezuela y Lobo]] almiranteordeak [[Fernando Villaamil]] ontzi-tenienteari, ekintza-eremu handiagoa zeukan itsasontzi bat diseinatzea eskatu zion, espainiar armadarentzako {{refn|group=|Villaamil-en biografia}}. [[1885]]<nowiki/>ean [[Clydebank]]-eko James and George Thompson ontziolari enkargatu zitzaion proiektua, ''[[Destructor]]'' izenarekin. Kontratorpedo-ontzi bezala katalogatu zen.
 
<nowiki/><nowiki/>[[Fitxategi:Kotaka.jpg|thumb|243x243px260x260px|[[Japoniar Itsas Armada Inperiala|Japoniar Itsas Armada Inperialaren]] ''[[Kotaka]]'' itsasontzia (1887)|alt=|ezkerrera]]<nowiki/><nowiki/>
1885ean [[Kotaka]] izeneko destruktorea diseinatzen hasi zen [[Yarrow shipyards]] ontzioletan, Londresen.{{refn|group=|Evans and Peattie, David C. and Mark R. (1997). Kaigun: Strategy, Tactics, and Technology in the Imperial Japanese Navy, 1887–1941. Annapolis, Maryland: Naval Institute Press. ISBN 0870211927.}} 1887an Japoniara garraiatu eta han uretara bota zen. Itsasontzia 37 mm-ko lau kanoi azkarrekin eta torpedoak jaurtitzeko sei hodiekin ekipatuta zegoen. Bere nabigazio-abiadura 19 korapilokoa zen (35 km/h) eta bere desplazamendua 203 t-koa. Yarrow shipyards ontziolek diote Japoniarrak asmatu zutela destruktorea, eta itsasontzi mota honen garapenen kontzeptuak beraien merituak direla.{{refn|group=|Howe, Christopher (1996). The Origins of Japanese Trade Supremacy: Development and Technology in Asia from 1540 to the Pacific War. Chicago, Illinois: University of Chicago Press. ISBN 0226354857.}}
''Destructor'' itsasontzia itsasora bota zen [[1886]]<nowiki/>ean eta [[1887]]<nowiki/>an zerbitzuan hasi zen. Ontziaren desplazamendua 380 t-koa zen eta 90 mm-ko [[González-Hontoria]] kanoi batekin, 57 mm-ko Nordenfelt lau kanoiekin, 37 mm-ko Hotchkiss 2 kanoiekin eta Schwarzkopf torpedoak jaurtitzeko hiru hodiekinhodirekin ekipatuta zegoen. Bere tripulazioa 60 gizongizonek osatzen zuten. Ontziaren diseinu espezifikazioek, armamentu terminoen arabera, torpedo-ontziak harrapatzea eta nabigazio ozeanikoa ahalbidetzen zituzten, abiadura (22,5 korapilo) eta dimentsioak kontuan izanda. ''Destructor'' itsasontzia torpedo-ontziak suntsitzeko lehenengo ontziaontzitzat izan zela kontsideratzenhartzen da eta geroago [[Royal Navy]]-ak egin zituen destruktoreen kontzeptuan eta diseinuan influentziaeragin handia izan zuen.{{refn|group=|Lion, 18. horrialdea: 1892ko TBDko J&G Thomson diseinuak, ez da arraroa ''"Constructor"'' ontziaren diseinua gogoratzea.}} {{refn|group=|Lion, 66. horrialdea: J&G Thomson ontziolak jadanik transatlantikoak eta gurutzaontziak eraikitzen zegoen, Royal Navy-rako TPDak eraikitzeko eskatu ziotenean eta ''"Destructor"'' izeneko torpedo-ontzi on bat eraikita zeukan. Bere lehenengo disenua (Royal Navyrentzako) ''"Destructor"'' ontziaren antzeko zen.}}{{refn|group=|Greyhounds estatubatuarren buruzko artikulu batetik: Torpedo-ontziak mehatxu handi bat bezala kontsideratzen zuten eta munduko armada guztiek beraien aurka defenditu behar izan ziren. 1884an Fernando Villaamil kapitainari torpedo-ontzien aurka joateko gerraontzi espezializatu bat diseinatzea eskatu zioten. Diseinua egin zuenenan, J&G Thomson ontziola aukeratu zuen itsasontzia egiteko. 1887ko urtarrilaren 19an ''Destructor'' ontzia uretaratu zen eta 24 ordu geroago Espainiar kostaldera ailegatu zen, 18 korapiloko abiaduraz eta ekaitz baten erdian. Bere diseinu berria zela eta, batzuek pentsatzen zuten ez zuela iraungo ezta egun bat ere ez itsasoan, baina handik gutxira duda guztiak ekiditu zituen, bere diseinatzaileari arrazoia ematen.}}{{refn|group=|"Fernando Villamil-en (1845–1898) influentziarekin, Espainia, 1886an torpedo-ontzien lehenengo suntzitzailea eraiki zuen." Kern, Robert & Dodge, Meredith: Historical dictionary of modern Spain, 1700–1988. Greenwood Press, 1990, página 361. ISBN 0-313-25971-2}}
<nowiki/><nowiki/>[[Fitxategi:Spanish destroyer at Sao Vicente in April 1898.jpg|thumb|Espainiako destruktorea Sao Vicente irlan. (1898ko apirilan)]]Destruktoreen lehenengo klasea Britainia Handian eraikitzen hasi zen. Klase hau 17 torpedo-ontzi ehiztariak osatzen zuten eta seriean eraiki ziren lehenengo destruktoreen aitzindariak bilakatu ziren.
 
1885ean [[Kotaka]] izeneko destruktorea diseinatzen hasi zenziren [[Yarrow shipyards]] ontzioletan, LondresenLondonen.{{refn|group=|Evans and Peattie, David C. and Mark R. (1997). Kaigun: Strategy, Tactics, and Technology in the Imperial Japanese Navy, 1887–1941. Annapolis, Maryland: Naval Institute Press. ISBN 0870211927.}} 1887an Japoniara garraiatu eta han uretara bota zenzuten. Itsasontzia 37 mm-ko lau kanoi azkarrekin eta torpedoak jaurtitzeko sei hodiekinhodirekin ekipatuta zegoen. Bere nabigazio-abiadura 19 korapilokoa zen (35 km/h) eta bere desplazamendua 203 t-koa. Yarrow shipyardsShipyards ontziolek diote JaponiarrakJaponiarrek asmatu zutela destruktorea, eta itsasontzi mota honenhorren garapenen kontzeptuak beraien merituak direla.{{refn|group=|Howe, Christopher (1996). The Origins of Japanese Trade Supremacy: Development and Technology in Asia from 1540 to the Pacific War. Chicago, Illinois: University of Chicago Press. ISBN 0226354857.}}
"Torpedo Boat Destroyer" (TBD) designazioa lortu zuten Royal Navy-ren lehenengo ontziek ''[[Daring]]'' klaseko bi eta ''[[Havock]]'' klaseko beste bi izan ziren. HMS ''Daring'' eta HMS ''Decoy'' 1892ko ekainaren 27an enkargatu ziren, [[John I. Thornycroft & Company]] ontziolari, aldiz, HMS ''Havock'' eta HMS ''Hornet'' bost egun geroago enkargatu ziren, [[Yarrow]] ontziolari. Guztiak uretaratu ziren 1893-94 urteetan zehar. Bakoitzak, 76 mm-ko kanoi batekin, 57 mm-ko hiru kanoiekin eta torpedoak jaurtitzeko 460 mm-ko hiru hodiekin ekipatuta zeuden. Beraien autonomiek eta abiadurek, borroka flota batekin desplazatzea ahalbidetzen zuten.
<nowiki/><nowiki/>[[Fitxategi:Spanish destroyer at Sao Vicente in April 1898.jpg|thumb|Espainiako destruktorea Sao Vicente irlan. (1898ko apirilan)]]Destruktoreen lehenengo klasea BritainiaBretainia Handian eraikitzen hasi zen. Klase hau 17 torpedo-ontzi ehiztariakehiztarik osatzen zuten eta seriean eraiki ziren lehenengo destruktoreen aitzindariakaitzindari bilakatu ziren.
 
"Torpedo Boat Destroyer" (TBD) designazioaizendapena lortu zuten Royal Navy-ren lehenengo ontziek ''[[Daring]]'' klaseko bi eta ''[[Havock]]'' klaseko beste bi izan ziren. HMS ''Daring'' eta HMS ''Decoy'' 1892ko ekainaren 27an enkargatu zirenzizkieten, [[John I. Thornycroft & Company]] ontziolari, aldiz,; HMS ''Havock'' eta HMS ''Hornet'' bost egun geroago enkargatu zirenzizkieten, aldiz, [[Yarrow]] ontziolari. Guztiak uretaratu ziren 1893-94 urteetan zehar. Bakoitzak,Horietako bakoitza 76 mm-ko kanoi batekin, 57 mm-ko hiru kanoiekinkanoirekin eta torpedoak jaurtitzeko 460 mm-ko hiru hodiekinhodirekin ekipatuta zeuden. Beraien autonomiekautonomiak eta abiadurek,abiadurak borroka -flota batekin desplazatzea ahalbidetzen zuten.
Armada frantsesak bere lehen destruktorea [[1898]]<nowiki/>an eraiki zuen.
 
 
 
Armada frantsesak bere lehen destruktorea [[1898]]<nowiki/>an eraiki zuen. [[Ameriketako Estatu Batuak|Ameriketako Estatu Batuek]] bere lehengo destruktorea, [[USS Bainbridge|USS ''Bainbridge'']], [[1902]]<nowiki/>an izendatu zuenzuten eta [[1906]]<nowiki/>an 16 destruktore zeuden [[US Navy]]-ren zerbitzuetara.
 
[[Ameriketako Estatu Batuak]] bere lehengo destruktorea, [[USS Bainbridge|USS ''Bainbridge'']], [[1902]]<nowiki/>an izendatu zuen eta [[1906]]<nowiki/>an 16 destruktore zeuden [[US Navy]] zerbitzuetara.
 
== Lehen Mundu Gerraren aurreko periodoa ==
 
[[Fitxategi:Troll (1910).jpg|thumb|292x292px|[[Draug klasea|Draug klaseko]] destruktorea. ''Troll'' izenekoa (1910).]]
XX. mendean destruktoreen diseinua asko aldatu zen hainbat aspektuetan. Lehenengoa, [[Lurrun-turbina|lurrun-turbinen]] sarrera izan zen. [[1897]]<nowiki/>ko ontzi-aldizkarian ''[[Turbinia]]'' izeneko lurrun-turbinez propultsatutako itsasontzi baten erakustaldi bat argitaratu zen,. ondoriozOndorioz, Royal Navy-ak lurrun-turbinez propultsatutako destruktore bat diseinatzea agindu zuen. [[1899]]<nowiki/>an proiektu honen bidez bi itsasontzi eraiki ziren, ''[[HMS Viper]]'' ontzia eta [[HMS Cobra|''HMS Cobra'']]. Ontzi hauekhoriek lurrun-turbinez ekipatutako lehenengo [[Gerraontzi|gerraontziak]] izan ziren, eta Viper itsasontzia 36 [[Korapilo (abiadura unitatea)|korapiloko]] abiadurara heltzen zen. [[1910]]<nowiki/>ean itsas armada guztiek lurrun-turbinak erabiltzen zituzten beraien itsasontzi azkarrenetan. Bigarren garapena, dortoka-oskola itxura zeukan [[branka]]<nowiki/>ko bizkarra ordezkatzea izan zen, brankako gaztelu garai batez. HonekHorrek, itsasontzia,itsasontziak itsasoan, portaera hobeagoahobea izatea eragiten zuen.
 
 
 
Britainiarrek [[fuel olio]] bidezko propultsioarekin frogatuprobatu zuten [[1905]]<nowiki/>ean, baina geroago ikatz-galdaretara bueltatu zuten denboraldi baterako. Estatu Batuetako armadak ere frogatuegin zuen proba fuel olioarekin.
 
 
Britainiarrek [[fuel olio]] bidezko propultsioarekin frogatu zuten [[1905]]<nowiki/>ean, baina geroago ikatz-galdaretara bueltatu zuten denboraldi baterako. Estatu Batuetako armadak ere frogatu zuen fuel olioarekin.
 
Nahiz eta destruktore mota asko egon, guztiok patroi berbera hartu zuten. [[Krosko|Kroskoa]] luzea eta estua zen, sakonera gutxikoa. [[Branka]], brankako gaztelu baten gainean zegoen, oskola itxura zeukan estalki batekin babestuta, eta horren barruan tripulazioaren ostatuak zeuden. Tripulazio-eremuaren ondoren makina gela zegoen. Kubierta printzipala tiro azkarreko kanoiez eta torpedoak jaurtitzeko hodiekin ekipatzen zen.