1766ko matxinada: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
tNo edit summary |
|||
27. lerroa:
[[XVII. mendeko krisia]]ren eraginez, politika ekonomikoa zeharo aldatu zen Europan. Espainiak pisua galdu zuen [[Europa]]ko politikan, eta asko kostatu zitzaion krisialdi horretatik ateratzea<ref>{{Erreferentzia|izena=Ediciones El|abizena=País|izenburua=Tribuna {{!}} El largo siglo XVII|hizkuntza=es|data=2012-01-15|url=https://elpais.com/diario/2012/01/15/negocio/1326635545_850215.html|aldizkaria=El País|issn=1134-6582|sartze-data=2018-08-31}}</ref>. Elikagaien prezioan eta banaketan ere eragin handia izan zuen [[Erdi Aro]]ko [[feudalismo]]tik [[burgesia]]k kontrolatutako ekonomia batera pasatzeak. [[Antzinako Erregimena]]k [[ogi]]aren beharra zuen, eta [[gari]]a edo [[irin]]a funtsezko elikagaiak ziren biztanleriaren gehiengoarentzat. Familia normal bati gastuaren %60 eta %75 artean joaten zitzaion elikaduran, eta diru sarreren herenaren eta erdiaren artean garia erosteko erabiltzen zen<ref name="Reher">{{Erreferentzia|izena=David S.|abizena=Reher|izenburua=Producción, precios e integración de los mercados regionales de grano en la España preindustrial1|orrialdeak=539–572|hizkuntza=en|data=2001/12|url=https://www.cambridge.org/core/journals/revista-de-historia-economica-journal-of-iberian-and-latin-american-economic-history/article/produccion-precios-e-integracion-de-los-mercados-regionales-de-grano-en-la-espana-preindustrial1/8937D7893AC78BD3CC1CA3D45844C65A|aldizkaria=Revista de Historia Economica - Journal of Iberian and Latin American Economic History|alea=3|zenbakia=19|issn=2041-3335|doi=10.1017/S0212610900009319|sartze-data=2018-08-31}}</ref>. Horregatik, [[monarkia]]k rol garrantzitsua zuen irinaren eta ogiaren prezioaren kontrolaren gainean<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=David|abizena=Andress|izenburua=French Society in Revolution, 1789-1799|argitaletxea=Manchester University Press|hizkuntza=en|data=1999-06-12|url=https://books.google.es/books/about/French_Society_in_Revolution_1789_1799.html?id=F9zq-Q3i6FEC&redir_esc=y|isbn=9780719051913|sartze-data=2018-08-31}}</ref>. Espainia modernoan ohikoa zen gariaren prezioaren gora-beherek eragin larria izatea herritarrengan, goseteak eragitea eta matxinadak sorraraztea<ref name="Reher" />. Gainera, Espainiak ez zuen errepide sistema onik, eta kostaldean garia lortzea posible bazen ere, barnealdeko merkataritza oso mugatua zen<ref>{{Erreferentzia|izena=Anes Alvarez,|abizena=Gonzalo.|izenburua=Economía e "ilustración" en la España del siglo XVIII|argitaletxea=Editorial Ariel|data=1981|url=https://www.worldcat.org/oclc/8369616|edizioa=3. ed., rev|isbn=8434408279|pmc=8369616|sartze-data=2018-08-31}}</ref>. Honela, XVIII. mendearen erdialdean Mediterraneo inguruko hirietan elikadura-krisiak ia desagertu baziren ere, ez zen egoera bera barnealdean edo Gaztelaren gariaren dependentzia zuten herrietan<ref name="Reher"/>. Herri eta hirien hornikuntzaz arduratzen ziren [[obligaziodun]]ek eta herrietan sortutako udal bihitegiek garrantzi handia zuten gariaren banaketan.
Bi eredu ekonomiko ezberdin zeuden lehian Antzinako Erregimenaren amaiera fase horretan. Alde batetik [[ekonomia moral]]a deitutakoa zegoen<ref>{{Erreferentzia|izena=Thompson, E. P. (Edward Palmer),|abizena=1924-1993.|izenburua=Customs in common|argitaletxea=New Press|data=1993|url=https://www.worldcat.org/oclc/30559109|isbn=1565840747|pmc=30559109|sartze-data=2018-08-31}}</ref>. Haren oinarria da [[moral]]a eta [[ekonomia]] loturik daudela, eta ez dela bidezkoa soberakinak dituen ekoizle batek berauek kanpoan saltzea garestiago sal dezakeelako,
=== Gariaren liberalizazioa ===
| |||