1766ko matxinada: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
172. lerroa:
 
=== Epaiketak ===
Arriolak berak egin zituen epaiketak, horretarako baimena eskatuta<ref name=":4">{{erreferentzia|izenburua=La economía moral de la oligarquía. San Sebastían y su gobierno municipal de la machinada de 1766 a la revolución de 1917|abizena=Rilova Jericó|izena=Carlos|argitaletxea=Kutxa|aldizkaria =Boletín de Estudios Históricos sobre San Sebastían|zenbakia=36}}</ref>. Matxinatuek [[ekonomia moral]]aren defentsa egin zuten, eta gariaren liberalizazioaren eta prezioen igoeraren aurka hitz egin zuten<ref name=":4" />. ArgudioErregimen hauZaharreko ohikoaekonomiaren zengainbeheraren ondorioz gertatutako elikagaien matxinaden epaiketetan, Erregimenohikoa Zaharrarenzen ekonomiarenargudio gainbeheraren ondoriozhori, baina liberalismoak ez zuelakozuen moral hori onartzen<ref>{{Erreferentzia|izena=Thompson, E. P.|abizena=1924-1993.|izenburua=Tradición, revuelta y consciencia de clase : estudios sobre la crisis de la sociedad preindustrial|argitaletxea=Crítica|data=imp. 1979|url=https://www.worldcat.org/oclc/434563418|isbn=8474230934|pmc=434563418|sartze-data=2018-11-05}}</ref>. Matxinatuen alde hitz egin zuten, gainera, Azpeitiko eta Azkoitiko hainbat aberatsek<ref name=":4"/>. Euren defentsa indartzeko asmoz, gipuzkoarrak izanda [[aitoren seme]] zirela adierazi zuten matxinatuek; hala ere, ez epaileak, ez akusatzaileak, ez Arriolak berak, ez zuten ordurako sinisten [[kaparetasun unibertsal]]aren ideian, eta ez zuten onartzen goi eta behe klasekoek ez zituztela eskubide berberak pentsatzen zutenizatea<ref name=":4" />.
 
Eibarren atxilotutakoak Azpeitian epaitu zituzten. Matxinadaren arduradunen artean herriko izen nabarmen batzuk zeuden, tartean aurretik kargu publikoak izandakoak ere<ref name="Debarroa" />. Gainera, 175 matxinaturi isun kolektiboa jarri zitzaien, bakoitzak 4 dukat ordaindu behar zituen, baina norbaitek dirurik ez balu, guztien artean ordaindu behar zen; matxinada kolektiboa izan zen seinale<ref name="Debarroa" />. Eibarrek ere bere gain hartu behar izan zuen militarren egonaldiak eragindako gastua<ref name=":5" />.
 
Sententziak gogorrak izan ziren guztientzat, nahiz eta ez zen egon [[heriotza zigor]]rik. Jauntxoek heriotza zigorrak eskatzen zituzten, eta Barreda korrejidoreak horretarako baimena eskatu zuen [[Valladolid]]en<ref>{{Erreferentzia|izenburua=JAUNTXOAK HERIOTZA-ZIGOR ESKE|hizkuntza=eu-ES|data=2015-03-18|url=https://apirila1766.wordpress.com/2015/03/18/jauntxoak-heriotza-zigor-eske/|aldizkaria=apirila|sartze-data=2018-11-05}}</ref>. Zazpi matxino urkatu nahi zituzten, eta dena prestatu zuten horretarako<ref>{{Erreferentzia|izenburua=DENA PREST MATXINOEI HERIOTZA EMATEKO|hizkuntza=eu-ES|data=2015-03-19|url=https://apirila1766.wordpress.com/2015/03/19/dena-gertu-matxinoei-heriotza-emateko/|aldizkaria=apirila|sartze-data=2018-11-05}}</ref>. Deserriratzeak Gipuzkoatik deserriratzeakkanpora, 200 [[dukat]] arteko isunak, [[Afrika]]ko iparraldean zerbitzuarmadan militarrazerbitzatu eginbeharra beharrak edoeta kartzelatzeak izanezarri zirenzitzaizkien kondenatuei, epaileen hitzetan, "Gipuzkoa garbitzeko"<ref name=":4" />. Zigorretako batzuk fisikoak ere izan ziren; honelaadibidez, zigortuak zaldiek lurretik herrestan eramatea zigortua eta makilakadak jasotzea, edo urka batenurkabearen azpitik pasatzea, agertzen dira sententziatansententzietan<ref>{{Erreferentzia|izenburua=ZIGOR ZENTZAGARRI BAT|hizkuntza=eu-ES|data=2015-05-19|url=https://apirila1766.wordpress.com/2015/05/19/zigor-zentzagarri-bat/|aldizkaria=apirila|sartze-data=2018-11-05}}</ref> Bartolome Olanoren aurkako sententzian heriotza zigorra ere proposatu zuten, eta bera izan zenez lehenengolehenengoa ezkila jotzen, bere buru moztua kanpaian jartzea nahi zuen Barredak<ref>{{Erreferentzia|izenburua=BARREDA KORREGIDOREAREN SENTENTZIA PROPOSAMEN BAT|hizkuntza=eu-ES|data=2015-05-20|url=https://apirila1766.wordpress.com/2015/05/20/barreda-korregidorearen-sententzia-proposamen-bat/|aldizkaria=apirila|sartze-data=2018-11-05}}</ref><ref group="oh">Mateo Garate eta Antonio Irigoieni buruz honakoa dio sententziak: {{esaera2|condenados a que sean sacados por las calles públicas de esta villa por caballeros en bestia menor de alabarda, atados de pies y manos con soga de esparto a la garganta, publicando su delito a voz de pregonero, y les sean dados doscientos azotes por el oficial verdugo en la forma ordinaria, y llevados de esta suerte a la plaza pública se les pase por debajo de una horca formada y puesta para el efecto en ella, y ejecutado lo susodicho a que sirvan a S[u] M[ajestad] por espacio de diez años en uno de los presidios cerrados de África, y cumplidos no salgan sin expresa licencia del Real y Supremo Consejo de Castilla pena de muerte; [Manuel de Irigoyen y Francisco de Oronoz] condenados a que igualmente sean sacados por las calles de esta villa a pública vergüenza por caballeros en bestia menor de alabarda, atados de pies y manos con soga de esparto a la garganta y traídos con voz de pregonero que publique su delito, y así ejecutado en otros diez años de presido cerrado de África, y que cumplidos no salgan sin precedente expresa licencia de dicho Supremo Consejo pena de muerte|Archívo Histórico  Nacional, Consejos, lg. 570/8}}
 
Bartolomé Olanoren sententzia proposamenak honakoa zekarren: