1766ko matxinada: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
145. lerroa:
| bgcolor = bisque
|quote=Oh jaunak, nire arimaren anai jaunak, Esquilache deserriratuz ez dira gure min guztiak amaitzen, hemen Donostian bakarrik Esquilache batzuk baimentzen dira, eta hauek ez badira konpontzen, eurak kondenatuko dira eta gu biziko gara mortifikaturik: zer etsai handiagorik, zer Deabrurik, Hiri honetako Kapitularrak berauek baino, ogia bost laurdenetan saldu beharrean hamarretan ematen digutenak, eta hau konpontzen dutenak ile-ordeetarako hautsak eta galoiak ekarrita, edo Jazintaren tertuliara joanez. Oh Espainiaren pobrezia, noraino jaitsi dituzten zuren interesak eta ohoreak...|source=''Anonimoa''<ref group="oh">O señores hermanos de mi alma, con desterrar a Esquilache no se acavan todos los males, solo aquí en San Sebastian se permiten varios Esquilaches y si a estos no se remedian ya, se condenarán ellos y viviremos nosotros mortificados: Pues que maiores enemigos o Demonios que los mismos Capitulares de esta Ciudad que en lugar de prober en cinco cuartos el pan nos proben en diez y esto se remedia con traer muchos polvos en las pelucas y galones, y con acudir a la tertulia de Jacinta. O pobreza de Espania, adonde se an arrastrado tus intereses y onores…</ref><ref name="Debarroa">{{Erreferentzia|izena=Gotzon Iparragirre|abizena=Burgoa|izenburua=Debarroko Oasi Liberala. Aitzindarien bila. Eibar, 1766-1876|hizkuntza=eu|data=2008-10-30|url=http://www.buruxkak.eus/liburua/debarroko-oasi-liberala-aitzindarien-bila-eibar-1766-1876/468|sartze-data=2018-11-29}}</ref>}}
Matxinada ez zen Donostiaraino heldu, baina agintarien kezka handitzenhandituz joan zen albisteak jaso ahala. Donostian atxilotutako bat [[Antonio Zubillaga]] izan zen, behinola aguazil izandakoa<ref name="Alberdi" />. Epaiketan adierazi zutenez, berak Donostia inguruan ibili zen esanez matxinoen alde zegoela eta, Donostian matxinada lehertuz gero, bera ez zela azkena izango batzen. Beste batzuetan bezala, Donostian Esquilache asko zeudela Donostian ere esan zuen. Agintariek, asaldatuta, horrelakoak esatea ere zigortuko zuten epaiketatan<ref name="Alberdi" />. Apirilaren 15 eta 16 artean, jada baziren Donostian matxinadaren berri zutenak, eta emakume bat atxilotu zuten ere azokan bereharen alde hitz egiteagatik<ref name="Alberdi" />. Matxinada pizteko saiakeran, Donostiako kaian kobratzen ziren prezioei buruz hitz egin zuen Zubillagak, beste lekuko baten arabera<ref name="Alberdi" />. Matxinadarekin bat etortzeko susmopean, Zubillaga lau urte espetxeratu zuten Iruñean, eta beste hamar urtez deserriratu zuten<ref name="Alberdi" />.
 
Apirilaren 20an, [[Hernani]] eta [[Oiartzun]]go alkateen arteko mezu-trukea egon zen. Urduri zeuden, matxinada etorriko ote zen, eta armak eskuetan euren interesak defendatzeko prest zeudela adierazi zioten elkarri. Egun horretanhartan bertan, [[Urnieta]]ra iritsi ziren matxinatuak, [[Usurbil]]etik. Bertan, [[Miguel Antonio Iriarte]] alkateari aginte-makila hautsi, eta bereharen eskribaua mahai batera igoarazi, eta bertan Azpeitiko kapitulazioak irakurtzera derrigortubehartu zuten. Herriko jauntxoek gaizki ikusi zuten egoera, eta hurrengo egunean bolbora kintal bat, bi mila bala eta laurehun "txispadun harri" erosi zituzten, eta defentsa bateratua egitea adostu zuten [[Andoain]] eta Hernanirekin defentsa bateratua adostu zuten<ref>{{Erreferentzia|izenburua=HERNANI (HISTORIA) - Auñamendi Eusko Entziklopedia|hizkuntza=eu|url=http://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/hernani-historia/ar-53827-77324/|aldizkaria=aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus|sartze-data=2018-11-30}}</ref>.
 
Apirilaren 21ean Hernanira iritsi ziren matxinatuak, inguruko baserri eta basoetan ezkutuan gaua pasa eta gero. Hala ere, ez zuten lortu herrian sartzea, eta laster parte hartupairatu zuten matxinadaren errepresioanerrepresioa.
 
=== Tolosaldea eta Goierri ===