1766ko matxinada: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
+txantiloi |
t Zuz |
||
18. lerroa:
| oharra =
}}
{{Nabarmendutako artikulu izateko hautagaia}}'''1766ko matxinada'''
Matxinadak hildakorik eragin ez zuen arren, hainbat herritar zigortu zituzten, deserriratuz edo kartzelara bidaliz. [[Jesusen Lagundia|Jesuitek]] zituzten ondasunak kentzeko baliatu zuen
== Aurrekariak eta testuingurua ==
=== Testuinguru ekonomikoa ===
[[Fitxategi:Magdeburg 1631.jpg|thumb|[[Magdeburg]]eko arpilaketa, 1631. [[Alemania]]ko hiri hau, XVII. mendeko krisiaren muturreko kasu bat da. 30.000 biztanle izatetik, 5.000 baino gutxiago izatera pasa zen arpilaketa honen ondorioz. Hogeita Hamar Urteko Gerraren amaieran, ia bostehun biztanlera ere ez zen iristen.]]
[[XVII. mendeko krisia]]ren eraginez, politika ekonomikoa zeharo aldatu zen Europan. Espainiak pisua galdu zuen [[Europa]]ko politikan, eta asko kostatu zitzaion krisialdi horretatik ateratzea<ref>{{Erreferentzia|izena=Ediciones El|abizena=País|izenburua=Tribuna {{!}} El largo siglo XVII|hizkuntza=es|data=2012-01-15|url=https://elpais.com/diario/2012/01/15/negocio/1326635545_850215.html|aldizkaria=El País|issn=1134-6582|sartze-data=2018-08-31}}</ref>. [[Erdi Aro]]ko [[feudalismo]]tik [[burgesia]]k kontrolatutako ekonomia batera
Bi eredu ekonomiko ezberdin zeuden lehian Antzinako Erregimenaren amaiera fase horretan. Alde batetik [[ekonomia moral]]a deitu izan dena zegoen<ref>{{Erreferentzia|izena=Thompson, E. P. (Edward Palmer),|abizena=1924-1993.|izenburua=Customs in common|argitaletxea=New Press|data=1993|url=https://www.worldcat.org/oclc/30559109|isbn=1565840747|pmc=30559109|sartze-data=2018-08-31}}</ref>. Ekonomia moralaren oinarria da [[moral]]a eta [[ekonomia]] loturik daudela, eta ez dela bidezkoa soberakinak dituen ekoizle batek berauek kanpoan saltzea garestiago sal dezakeelako, bere inguruan norbaitek beharra badu oraindik<ref>{{Erreferentzia|izena=Norbert|abizena=Götz|izenburua=‘Moral economy’: its conceptual history and analytical prospects|orrialdeak=147–162|hizkuntza=en|data=2015-05-04|url=https://www.tandfonline.com/action/captchaChallenge?redirectUri=%2Fdoi%2Ffull%2F10.1080%2F17449626.2015.1054556|aldizkaria=Journal of Global Ethics|alea=2|zenbakia=11|issn=1744-9626|doi=10.1080/17449626.2015.1054556|sartze-data=2018-08-31}}</ref>. [[Prezio justu]]aren nozioa hartzen dute, eta nekazariek pentsatzen zuten beharrezko elikagaien prezio justu hori garrantzitsuagoa zela [[merkatu]] librearen nozioa baino. Bestetik [[fisiokrazia]] garatzen ari zen kontzeptua zen Frantzian, garauaren liberalizazioa (besteak beste) bultzatzeko asmoz. [[Indibidualismo]]a eta ''[[Laissez faire]]'' ideiak bultzatzen zituzten, [[Txina]]ko ereduetan oinarrituta<ref>{{Erreferentzia|izena=Baghdiantz McCabe,|abizena=Ina.|izenburua=Orientalism in early modern France : Eurasian trade, exoticism, and the Ancien Régime|argitaletxea=Berg|data=2008|url=https://www.worldcat.org/oclc/423067636|isbn=9781847884633|pmc=423067636|sartze-data=2018-08-31}}</ref>. Fisiokratek ondasun guztia lurretik zetorrela pentsatzen zuten, eta horregatik hori zela liberalizatu behar zen gune nagusia<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Fisiocracia y liberalismo económico en el siglo XVIII|hizkuntza=es-ES|data=2017-08-01|url=http://www.andalan.es/?p=13774|aldizkaria=Andalán.es|sartze-data=2018-08-31}}</ref>. [[Esku ikustezina]]ren ideia defendatzen zuten, [[eskaintza eta eskaria]] naturalki erregulatzen zela proposatuz. Beranduago [[Desamortizazioa Espainian|Espainian desamortizazioa]] ekarriko zuen pentsamendu honek, baina lehen pausoak gariaren liberalizazioa izan zen. Proto-liberal hauek gobernuetara iritsi ziren potentzia handi ziren Espainia eta Frantzian, [[despotismo ilustratu]] izena hartu duen sistema politikoan.
|