Soinu: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t robota Erantsia {{HezkuntzaPrograma}} |
No edit summary |
||
3. lerroa:
Soinuaren transmisioa fluido batetik hedatzean, konpresiodun uhin bat sortuko da. Horrek, bere aldameneko partikulak elkarrekin konprimatzea eragingo du. Antzeko fenomenoa gertatzen da uhin akustikoekin. Horiek, giza entzumen aparatuak uhin mekaniko bihurtzen ditu. Prozesua amaitzeko, gure garunak uhin mekaniko (edo presio oszilazio) hauek soinu bihurtzen ditu
== Soinuaren parametro fisikoak ==▼
* '''[[Uhin-luzera|Uhin luzera]]''': [[Uhin]] baten tamaina zehazten du. Uhin [[sinusoide|sinusoidaletan]] piko baten eta hurrengoaren arteko distantzia da, uhinak bidaiatzen duen norabidean neurtuta.▼
* '''Periodoa''': errepikatze diren fenomenoetan ziklo osoa gertatzeko behar izaten den denbora.▼
==
Gizakia 20 Hz - 20 kHz tarteko frekuentziako soinuak entzuteko gai da.▼
Soinua
Fluidoen zein solidoen hainbat ezaugarriren menpe dago soinuaren hedapena. Ezaugarrietako bat konprimagarritasuna da. Zenbat eta konprimagarriagoa izan dugun bitarteko elastikoa, orduan eta hedapen geldoagoa izango du soinuak. Beste ezaugarrietako bat dentsitatea dugu. Zenbat eta dentsitate altuagoa izan gure bitarteko elastikoak, orduan eta soinuaren hedapen azkarragoa izango dugu. Erlazio hauek formula baten bidez adierazten dira:
<math>v \varpropto \sqrt{\frac{K}{\rho}}</math>
Beraz azkarrago hedatuko da solido eta fluido batetik gas batetik baino.
▲== Soinuaren parametro fisikoak: ==
Edozein ondulazio mugimendu bezala, soinua Fourier-en transformatuaren bidez adieraz daiteke.
=== •Uhin luzera (λ): ===
▲
=== •Frekuentzia (f): ===
▲Ziklo kopurua denbora batean hertziotan (Hz, ziklo/segundo) neurtzen da. Gizakia 20 Hz - 20 kHz tarteko frekuentziako soinuak entzuteko gai da.
=== •Periodoa (T): ===
▲
=== •Anplitudea: ===
Soinu batek daraman energia kantitatea. Potentzia akustikoaren eta bolumenaren araberakoa da.
=== •Fasea ===
=== •Potentzia ===
Soinu baten karakterizazioa egiteko, ondorengo fenomenoak aztertu behar dira:
-Potentzia akustikoa: Potentzia akustikoaren mailak, iturri batetik uhin forman igorritako energia kantitatea neurtzen du denbora unitateko.
-Maiztasun-espektroa: Energiaren banaketa hainbat uhin osagaietan egiteari deritzo.
== Soinuaren abiadura: ==
Soinuak airean duen abiadura 331,5 m/s-koa da baldintza jakin batzuetan. Baldintzak hurrengoak izanik:
- Airearen tenperatura: 0 ºC
- Airearen presioa: 1 atm
- Hezetasun erlatiboa: %0 (aire lehorra)
Soinuaren abiadura, bitarteko materialaren menpe dago. Soinua solido (burdinetik 5000 m/s) batetik hedatzean, abiadura azkarragoa izango du likido (uretatik 1500 m/s) batetik hedatzean baino. Eta likido batetik hedatzean, abiadura azkarragoa izango du gas batetik hedatzean baino. Fenomeno hau, solidoetan partikulak elkarrengandik hurbilago daudelako gertatzen da.
Soinuaren abiadura tenperaturarekiko hurrengo formularen bitartez kalkulatu daiteke:
<math>V_s = V_{0} + \beta T\,</math>
Non:
Vo=331,3 m/s ;
β= 0,606 m/(s*Celsius) ;
T= Tenperatura (Celsius)
== Erresonantzia: ==
Bi gorputz ezberdinek bibrazio frekuentzia bera dutenean gertatzen den fenomenoa da erresonantzia. Gorputzetako batek besteari soinu-uhinak igortzen dizkio, uhinen hartzailea bibrazioan sartzen delarik.
Fenomeno hau modu errazean ulertzeko, demagun hodi bat daukagula. Hodiaren alboan diapasoi bat daukagu (hodia eta diapasoia ez daude ukitzen). Hodia urez apur-bat beteko dugu eta diapasoia metal batekin kolpekatuko da. Kolpekatzean, soinu bat sortuko da. Gero, hodia urez gehiago beteko dugu eta berriz kolpekatuko da diapasoia. Sortuko den soinua lehen izan duguna baino altuagoa izango da. Soinuaren handitzea erresonantziarengatik da. Urez beteriko hodia diapasoiaren frekuentzi berdinarekin bibratzen hasiko da. Horrela, bi frekuentziak indartu egingo dira soinuaren intentsitatea handituz.
Beste adibide bat, gitarra afinatzean gertatzen da. Gitarra afinatzean, frekuentzia guztiak berdintzen zabiltza. Hau da, erresonantzian jartzen gitarraren soka ezberdinen soinuak.
== Giza-ahotsa: ==
Giza-ahotsa, ahots-kordek sortzen duten bibrazioen bidez sortzen da. Ahots-kordek, soinu-uhina sortzen dute, non, hainbat frekuentzia ezberdinetako armonien konbinazioak ematen diren bertan. Ahozkatzen dugun soinu bakoitza, frekuentzia-espektro jakin batzuekin dago karakterizatua. Giza-entzumena, soinu horren barnean ezberdinak diren osagaiak identifikatzeko gai da. Horregatik, bi bokalen soinuak ezberdindu ditzakegu.
Gizonezkoen ahotsa gutxi gorabehera 100 - 200 Hz dauzka, emakumeenak berriz 150- 300 Hz aldera izaten ditu. Haurren ahotsak gainerakoenak baino frekuentzia altuagokoak izaten dira. Aho-nasal atalak iragazten dituen erresonantziak ez balira ezeztatuko, ahoskatzerako orduan sortzen ditugun emisio-soinuak ez lirateke hain argiak izango.
== Propietateak: ==
Lau funtsezko ezaugarri desberdintzen dira soinuaren barnean: Altuera, iraupena, intentsitatea eta tinbrea.
- Altuera: Uhinaren frekuentziarekin dauka zerikusia. Zorrotza, bitartekoa edo astuna izan daiteke.
- Iraupena: Bibrazio denborari deritzo. Luzea edo laburra izan daiteke.
- Intentsitatea: Uhinaren anplitudeari dagokio. Sendoa, ahula edo leuna izan daiteke.
- Tinbrea: Uhinaren formari deritzo. Soinuaren igorlearen ezaugarrien araberakoa da.
▲Soinua, gorputz baten bibrazio-higiduragatik sortu eta ingurune fisiko batean [[uhin elastiko]] gisa hedatzen da. Gizakiarentzat entzungarria den soinua, bere [[entzumen-organo|entzumen-organoek]] aireko presioaren [[oszilazio|oszilazioak]] aditu eta ondoren garunak hautematen dituen [[soinu-uhin|soinu-uhinak]] sortzean datza. [[Soinuaren hedapena]]k, fluidoetan, presioaren gorabeheren forma hartzen du. Gorputz solidoetan, soinuaren hedapenak ingurunearen [[tentsio-egoera|tentsio-egoeran]] aldaketak dakartza. Soinuaren hedapenak materia-garraio gabeko energia-garraioa dakar, materia solido, likido edo gaseosoan zehar hedatzen diren [[uhin mekaniko]] gisa. Bibrazioak soinuaren hedapenaren norabide berean gertatzen direnez, jatorri-puntutik lerro zuzenean transmititzen den [[luzetarako uhin|luzetarako uhina]] da.
== Ikus, gainera ==
| |||