|
=== Ingurumena ===
[[Gizaki|Gizakiaren]] oinarrizko beharrak, [[airea]]<nowiki/>ren kalitatea eta eskuragarritasuna, [[Ur|ura]], [[Janari|janaria]] eta aterpea, garapen-iraunkorraren oinarri [[Ekologia|ekologikoak]] dira. Giza garapena beraz, gizakia eta hurbileko [[Ingurumen|ingurune-natural]], sozial eta eraikitako- ingurunearen<ref>{{Erreferentzia|izena=Andy|abizena=Scerri|izenburua=Accounting for sustainability: combining qualitative and quantitative research in developing ‘indicators’ of sustainability|orrialdeak=41–53|hizkuntza=en|abizena2=James|izena2=Paul|data=2010-02|url=https://www.tandfonline.com/action/captchaChallenge?redirectUri=%2Fdoi%2Fabs%2F10.1080%2F13645570902864145|aldizkaria=International Journal of Social Research Methodology|alea=1|zenbakia=13|issn=1364-5579|doi=10.1080/13645570902864145|sartze-data=2018-09-28}}</ref> arteko harremanaren parte da.
'''Garapen-iraunkorra''', ingurune-natural, aberats eta [[Ugaritasunaren adar|oparoa]] bermatzeaz arduratzen da. Ingurunetik eskuratzen diren [[Baliabideen agortze|baliabideen urritasuna]] kezkagarria den momentutik, [[Gizarte|gizarteak]] [[baliabide-iturriak]] zainduta, baliabide horiek eskuratzeko plan [[Jasangarritasun|jasangarri]] bat prestatu behar du. Hori lortzeko, badaude modu ezberdinak, hala nola, [[Energia berriztagarri|energia-berriztagarrien]] erabilera eta uraren kontsumo kontrolatua.
Arazoa [[ondasun naturalaren|ondasun-naturalarennatural]]aren ustiapena hornikuntza-naturala baino azkarragoa denean dator. Hau da, [[Eskaintza eta eskaria|eskaria]] asetzeko, baliabide-naturalak, horiek modu naturalean berriz agertzeko behar duten denbora baino azkarragoan hartzea. Egoera horren ondorioa, gizartearen [[heriotza-tasa]] handitzea litzateke. [[Biztanleria|Biztanleriak]] behera egingo luke, ingurumen [[Degradatu|degradatua]] egoera egonkor eta [[Jasangarritasun|jasangarri]] batera iritsi arte. Egoera horrek aurrera jarraituko balu, [[Gizaki|giza arrazaren]] desagertzea eragingo luke.
{| class="wikitable"
|+
|Jasangarria
|}
'''Garapen-iraunkorra''' sustatzeko zenbait proiektu jarri dira martxan, adibidetzat, [[Europa|Europako]] ingurumen- ikerketa eta berrikuntza- politika dago. Horren helburua, [[ekonomia]] eta [[gizarte]]-[[Ekologia|ekologiko]] baten definizioa eta inplementazioa da. [[Horizon 2020]] programak bultzatua, [[mundu]] osora dago zabalik<ref>{{Erreferentzia|izenburua=European Commission - PRESS RELEASES - Press release - Horizon 2020 – the EU's new research and innovation programme|hizkuntza=en|url=http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-13-1085_en.htm|aldizkaria=europa.eu|sartze-data=2018-09-28}}</ref>, sistema malgu eta [[itzulgarri]] bat lortu nahian.
=== Ekonomia ===
70. hamarkadan, jasangarritasun kontzeptua, funtsezko [[ekologia]]-sistemarekiko ekonomiaren oreka deskribatzeko erabiltzen<ref>{{Erreferentzia|izena=Paul D.|abizena=Simmons|izenburua=Book Review: III. Historical Theological Studies: The Sustainable Society: Ethics and Economic GrowthThe Sustainable Society: Ethics and Economic Growth, by StiversRobert L.. Philadelphia: Westminster Press, 1976. 225 pp. $5.25.|orrialdeak=128–128|data=1980-02|url=http://dx.doi.org/10.1177/003463738007700131|aldizkaria=Review & Expositor|alea=1|zenbakia=77|issn=0034-6373|doi=10.1177/003463738007700131|sartze-data=2018-09-28}}</ref> zen. Arlo askotako zientzialariek ''The Limits to Growth''<ref>{{Erreferentzia|izenburua=The Limits to growth; a report for the Club of Rome's project on the predicament of mankind|argitaletxea=Universe Books|data=[1972]|url=https://www.worldcat.org/oclc/307838|isbn=0876631650|pmc=307838|sartze-data=2018-09-28}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Meadows, Donella|abizena=H.|izenburua=The limits to growth : the 30-year update|argitaletxea=Chelsea Green Publishing Company|data=2004|url=https://www.worldcat.org/oclc/54035081|isbn=1931498512|pmc=54035081|sartze-data=2018-09-28}}</ref> azpimarratu dute, eta ekonomialariek alternatibak aurkeztu dituzte; adibidez, '[[egoera- egonkorreko ekonomia|egoera-egonkorreko-ekonomia]]',<ref>{{Erreferentzia|izena=Tony|abizena=Prato|izenburua=Steady State Economics|orrialdeak=503|abizena2=Daly|izena2=Herman E.|data=1992-05|url=http://dx.doi.org/10.2307/1242508|aldizkaria=American Journal of Agricultural Economics|alea=2|zenbakia=74|issn=0002-9092|doi=10.2307/1242508|sartze-data=2018-09-28}}</ref>, planetan zehar gizarteak duen hedapenaren kezkari izena emateko. 1978. urtean, [[Edward Barbier]] ekonomialariak "''The Concept of Sustainable Economic Development"''<ref>{{Erreferentzia|izena=Edward B.|abizena=Barbier|izenburua=The Concept of Sustainable Economic Development|orrialdeak=101|data=1987-06|url=http://dx.doi.org/10.1017/s0376892900011449|aldizkaria=Environmental Conservation|alea=02|zenbakia=14|issn=0376-8929|doi=10.1017/s0376892900011449|sartze-data=2018-09-28}}</ref> ikerketa argitaratu zuen, lan horretan, ingurumenaren kontserbazioaren eta ekonomiaren garapenaren abantailak antzeman eta kontzeptuak elkar indartu zitezkeela adierazi zuen.
Ikerketa ugarik, energia-berriztagarri eta kutsadurarekiko-politika eraginkorrek gizartearen ongizatean eragin zuzena eta positiboa dutela adierazi dute.<ref>{{Erreferentzia|izena=Alain D.|abizena=Ayong Le Kama|izenburua=Sustainable growth, renewable resources and pollution|orrialdeak=1911–1918|data=2001-12|url=http://dx.doi.org/10.1016/s0165-1889(00)00007-5|aldizkaria=Journal of Economic Dynamics and Control|alea=12|zenbakia=25|issn=0165-1889|doi=10.1016/s0165-1889(00)00007-5|sartze-data=2018-09-28}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Graciela|abizena=Chichilnisky|izenburua=The Green Golden Rule|orrialdeak=175–179|abizena2=Heal|abizena3=Beltratti|izena2=Geoffrey|izena3=Andrea|data=1995-08|url=http://dx.doi.org/10.1016/0165-1765(95)00662-y|aldizkaria=Economics Letters|alea=2|zenbakia=49|issn=0165-1765|doi=10.1016/0165-1765(95)00662-y|sartze-data=2018-09-28}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=LEE H.|abizena=ENDRESS|izenburua=Golden Rules for Sustainable Resource Management|orrialdeak=267–277|abizena2=ROUMASSET|izena2=JAMES A.|data=1994-09|url=http://dx.doi.org/10.1111/j.1475-4932.1994.tb01847.x|aldizkaria=Economic Record|alea=210|zenbakia=70|issn=0013-0249|doi=10.1111/j.1475-4932.1994.tb01847.x|sartze-data=2018-09-28}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Lee H.|abizena=Endress|izenburua=Sustainable growth with environmental spillovers|orrialdeak=527–547|abizena2=Roumasset|abizena3=Zhou|izena2=James A.|izena3=Ting|data=2005-12|url=http://dx.doi.org/10.1016/j.jebo.2004.09.003|aldizkaria=Journal of Economic Behavior & Organization|alea=4|zenbakia=58|issn=0167-2681|doi=10.1016/j.jebo.2004.09.003|sartze-data=2018-09-28}}</ref>
==== Energia ====
Ekonomiaren barne atala da energiarena. Energia- jasangarria da denbora luzean erabili daitekeena eta garbia dena. [[Erregai fosil|Energia- iturri- fosilak]] eta [[Bioerregai|bioerregaiak]] munduan gehien erabiliak izan arren, indarra hartzen doazen [[Energia hidrauliko|hidroelektrikak]], [[Eguzki-energia|eguzki- energiak]] eta [[Energia eoliko|eolikak]] gutxiago [[Kutsadura|kutsatzen]] dute.<ref>{{Erreferentzia|izena=Environment Correspondent Alister|abizena=Doyle|izenburua=Biofuels cause pollution, not as green as thought - study|hizkuntza=en-US|url=https://www.reuters.com/article/us-climate-biofuels-idUSBRE90601A20130107|aldizkaria=U.S.|sartze-data=2018-09-28}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Susan S.|abizena=Fainstein|izenburua=New Directions in Planning Theory|orrialdeak=451–478|data=2000-03|url=http://dx.doi.org/10.1177/107808740003500401|aldizkaria=Urban Affairs Review|alea=4|zenbakia=35|issn=1078-0874|doi=10.1177/107808740003500401|sartze-data=2018-09-28}}</ref> [[Energia berriztagarri|Energia- berriztagarriek]] normaltasuna lortzen duten bitartean, iturri- fosilak ordezkatzen ari dira. Aldaketa hori onuragarria da, adibidez ekonomia eta komunitatearen segurtasunaren jasangarritasuna indartzeko.<ref>{{Erreferentzia|izena=Scott|abizena=Campbell|izenburua=Green Cities, Growing Cities, Just Cities?: Urban Planning and the Contradictions of Sustainable Development|orrialdeak=296–312|data=1996-09-30|url=http://dx.doi.org/10.1080/01944369608975696|aldizkaria=Journal of the American Planning Association|alea=3|zenbakia=62|issn=0194-4363|doi=10.1080/01944369608975696|sartze-data=2018-09-28}}</ref>
=== Kultura ===
'''Garapen-iraunkorraren''' hiru oinarrizko kontzeptuen banaketa ez da nahikoa gaur egungo [[gizarte]] konplexua definitzeko. Hori horrela, zenbait [[Erakunde|erakundek]] laugarren zutabe bat bultzatu dute "Culture: Fourth Pillar of Sustainable Development" adierazpenarekin, [[kultura]]. [[Dokumentu]] honek kultura eta '''garapen- jasangarriaren''' arteko erlazioarekiko ikuspuntu ezberdinak aurkezten ditu.<ref>{{Erreferentzia|izena=Committee on Culture of|abizena=United Cities And Local Governments|izenburua=United Cities and Local Governments (UCLG) Policy Statement: 'Culture: Fourth Pillar of Sustainable Development'|orrialdeak=161|data=2011-03-08|url=http://dx.doi.org/10.18192/clg-cgl.v3i1.194|aldizkaria=Culture and Local Governance|alea=1|zenbakia=3|issn=1911-7469|doi=10.18192/clg-cgl.v3i1.194|sartze-data=2018-09-28}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Principles for a Positive Urban Future|hizkuntza=en|url=http://www.uclg.org/en/node/21824|aldizkaria=UCLG - United Cities and Local Governments|sartze-data=2018-09-28}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Paul|abizena=James|izenburua=Assessing Cultural Sustainability: Agenda 21 for Culture|hizkuntza=en|url=https://www.academia.edu/15885475/Assessing_Cultural_Sustainability_Agenda_21_for_Culture|sartze-data=2018-09-28}}</ref>
== Historia ==
|
