Wikipedia

Ermua: berrikuspenen arteko aldeak

Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
t 85.85.7.72 wikilariaren aldaketak ezabatuz, Jon Sarriugarte wikilariaren azken bertsiora itzularazi da.
Etiketa: lehengoratzea
tNo edit summary
20. lerroa:
| euskaldunen ehunekoa = 24,03
| sorrera =
| herritarra = ermuar<ref name=145araua />
| alkatea = Juan Carlos Abascal ([[PSE-EE|PSE-EE/PSOE]])
| webgunea = http://www.ermua.es
| oharrak =
}}
'''Ermua'''<ref name=145araua>{{EuskaltzArauErref|arau-zk=145|arau-izenb=Bizkaiko herri izendegia}}</ref> [[Bizkaia|Bizkaiko]] ekialdeko [[udalerri]] bat da. Administratiboki [[Durangaldea]] eskualdean sartuta dago, nahiz eta geografikoki [[Debabarrena|Debabarrenekoa]] den. Ondo-ondoan du [[Eibar]] ([[Gipuzkoa]]), ia bat eginda daude. {{Bizkaiko udalerrien biztanleria|urtea}}. urtean {{formatnum:{{Bizkaiko udalerrien biztanleria|Ermua}}}} biztanle zituen.
 
== Geografia ==
Ermua haran estu batean kokatzen dadago, [[Ego|Ego ibaiaren]] ondoan. Haranaren estutasunak eta erliebearen zailtasunak etxebizitza gehienak haranaren behealdean eraiki beharra ekarri zuen [[XX. mendea|XX. mendeko]] etorkinak erruz herriratu zirenean. Ermua [[Oiz (argipena)|Oiz]] eta [[Urko]] mendien artean kokatzendago; dahurrenez hurren, 1.026 eta 730 metro dituzte mendi horiek. Horrez gain, [[Bizkaia]]n dentsitate handieneko udalerria da, [[1960ko hamarkada]] eta [[1970eko hamarkada|1970eko hamarkadetan]] eraiki ziren etxebizitza berri gehienak 9 solairuko blokeak dira.▼
=== Inguru naturala eta klima ===
▲Ermua haran estu batean kokatzen da, [[Ego|Ego ibaiaren]] ondoan. Haranaren estutasunak eta erliebearen zailtasunak etxebizitza gehienak haranaren behealdean eraiki beharra ekarri zuen [[XX. mendea|XX. mendeko]] etorkinak erruz herriratu zirenean. Ermua [[Oiz (argipena)|Oiz]] eta [[Urko]] mendien artean kokatzen da, 1.026 eta 730 metro dituzte mendi horiek. Horrez gain, [[Bizkaia]]n dentsitate handieneko udalerria da, [[1960ko hamarkada]] eta [[1970eko hamarkada|1970eko hamarkadetan]] eraiki ziren etxebizitza berri gehienak 9 solairuko blokeak dira.
 
[[Bizkaia]]n dentsitate handieneko udalerria da. 1960ko eta 1970eko hamarkadetan eraiki ziren etxebizitza berri gehienak 9 solairuko blokeak dira.
 
=== Udalerri mugakideak ===
Iparraldean, [[Mallabia]] udalerriarekin egiten du muga; hegoaldean, [[Zaldibar]]rekin; eta, ekialdean, [[Eibar]]rekin. Ermua [[Durangaldea|Durangaldeko]] eskualdean dago.
 
== Historia ==
[[Fitxategi:Palacio Lobiano 1.JPG|thumb|250px|left|Ermuko [[Lobiano jauregia]].]]
Ermua [[1140]] eta [[1383]] urteen artean sortu zuten, garai hartako udalerri bizkaitar askorekin gertatu bezala, sortzearen urte zehatza ez dakigu, ordea. [[Gaztela]]ko hainbat erregek uriarenhiribilduaren foruak berretsi zituzten behin baino gehiagotan. Hasierako herri txiki hartako ekonomia nekazaritza eta burdinola bakan batzuetan oinarritzen zen. Ermua [[Zaldibar]]ko jaunekjaunen menperatzenmenpe zutenzegoen.
 
[[1514]]. urtean Ermuak 320 biztanle zituen eta hiru kale. [[Gernika-Lumo|Gernikako]] batzar nagusietako 12. jesarlekua betetzen zuen. Mendeetan zehar egondakoizandako izurriteek eta [[Frantzia]]ren inbasioakinbasioek ([[XVIII. mendea|XVIII. mende]]ren amaierako Konbentzio[[Konbentzioaren gerrateagerra]], esaterako), biztanleriaren hazkundea moteldu egin zuten; eta, horrelahala, [[1843]]an, 400 biztanle inguru bizi ziren Ermuan.
 
Industrializazioaren garapenak, ordea, hazkunde demografiko eta ekonomikoa indartu egin zuten, auzoko [[Eibar]]ren gertatu bezala, burdina eta armagintzarekin erlazionaturiko industriak aurretik ezagutu gabeko garapena izan zuten. Horrek lanpostu ugari sortu eta eskulan handiaren beharra ekarri zuen. Horregatik, Ermua immigraziorako jomuga bilakatu zen [[Espainia]]ko hainbat pertsonentzatpertsonarentzat. [[Galizia]]tik eta [[Gaztela eta Leon|Gaztela-Leonetik]]dik etorri ziren, besteak beste.
 
[[1997]]an, [[Miguel Ángel Blanco|Miguel Angel Blanco]] [[PP]]ko zinegotziaren bahiketak eta ondorengo hilketak, famatu egin zuten Ermua [[Espainia]] osoan. Gertaera hark euskal gatazkan eragin esanguratsua izan zuen eta manifestaldi handiak eragin zituen herri eta hiri askotan. Ermuko herri ekimenen omenez, [[Ermuko Foroa]] sortu zen, terrorismoaren biktimen alde jotzea, [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAren]] ekintzak salatzea eta euskal [[eusko nazionalismo]]a kritikatzea helburu izanik.
 
== Demografia ==
Gerrate zibilaren ondorengo urteetako hazkundeak, inolako ordenarik gabe egina, ermuarren bizi-kalitatea baldintzatu zuen urteetan zehar. Zerbitzu eta plangintza ezak ur eskasia ekarri zuen [[1980ko hamarkada]]n. [[1970eko hamarkada]]n hasitako krisialdi industrialak eta bizi-kalitatearen okertzeak, berriz, aurreko hamarkadetako hazkundearekin amaitu zuten. Gaur egun, Ermuak biztanleak galtzen ditu, etengabe.
 
=== Biztanleriaren bilakaera ===
{{Barra bertikalen grafikoa
54 ⟶ 57 lerroa:
 
== Euskara ==
[[Fitxategi:Ermuako Maria Bengoetxea.webm|thumb|ErmuakoErmuko Maria Bengoetxearen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Bengoetxea Isasi-Isasmendi, Maria - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ermua/hizlariak/maria-bengoetxea-isasi-isasmendi-txindurri/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> testigantza. [[Euskal Herriko Ahotsak]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea|hizkuntza=eu|url=http://www.ahotsak.eus|aldizkaria=www.ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Eraztuna euskaraz egiteagatik - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ermua/pasarteak/erm-002-016/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-04}}</ref> proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko. ]]
 
ErmuakoErmuko euskara Debaerdiko euskaran<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Debaerdikoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/mendebalekoa-bizkaiera/sortaldekoa-m/debaerdikoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-07-09}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ermua - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/ermua/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-07-09}}</ref> dago katalogatuta, sortaldeko [[bizkaiera]]<nowiki/>ren barnean. Ermuarekin batera, [[Bergara]], [[Eibar]], [[Elgeta]], [[Mallabia]], [[Soraluze]] eta [[Antzuola]] ere kokatzen dira bertan.
 
== Politika ==
71 ⟶ 75 lerroa:
=== 2015eko udal hauteskundeak ===
{{Udal hauteskunde infotaula
|izena = ErmuErmua
|data = 2015eko maiatzaren 24a
|data_a = 2011ko maiatzaren 22a
127 ⟶ 131 lerroa:
 
== Ermuar ospetsuak ==
* [[Maria Magunazelaia]] ([[1904]]–[[2000]]):, txirrindularia.
* [[Juanita Ibaibarriaga]] ([[1934]]–[[1992]]):, aktibista
* [[Estibalitz González]] ([[1963]]):, [[Idazle]]aidazlea eta ipuin-kontalaria
* [[Miguel Ángel Blanco]] ([[1968]]–[[1997]]):, [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]] hildako [[PP|Alderdi Popularreko]] zinegotzia.
* [[Igor Astarloa]] ([[1976]]–):, txirrindularia.
* [[Matxalen Ziarsolo]] (1982–):, eskubaloi jokalaria.
 
== Ikus, gainera ==
142 ⟶ 146 lerroa:
== Kanpo loturak ==
{{commonskat}}
{{Atari|Euskal WikiatlasaBizkaia|Euskal Herriko WikiatlasaBizkaia}}
* {{eu}} [http://www.ermua.es/pags/index/eu_index.asp Ermuko udalaUdalaren webgunea]
* {{eu}} [http://www.nodo50.org/ermualibertario/?lang=eu Ermua Libertario]
 
{{Durangaldeko udalerri aurkibidea}}
"https://eu.wikipedia.org/wiki/Ermua"(e)tik eskuratuta