Frantzia: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Euskaltzaindiaren webguneko esteka berriak |
|||
207. lerroa:
Gerrak hurbil zirudien berriro, are gehiago Alemanian [[Adolf Hitler|Hitlerrek]] boterea hartu zuenean ([[1933]]). Gerrarako hainbat prestaketa egin arren ([[Maginot Lerroa]]), Lehen Mundu Gerraren sufrimenduen oroimenak bakea ziurtatuko lukeen politikaren alde jotzea gomendatzen zuen ([[Municheko Konferentzia]]). Edonola ere, [[1939]]ko [[irailaren 1]]ean Hitlerrek [[Polonia]] inbaditzean, Frantziak eta Erresuma Batuak gerra deklaratu zioten Alemaniari.
Frantzia eta Alemaniaren arteko buruz buruko borrokak [[1940]]ko maiatzean hasi ziren. Maginot Lerroa aise gainditu zuten alemaniarrek. [[Ekainaren 24]]an, errenditzea Frantziako agintariek erabaki zuten. [[
Gerra amaitutakoan, [[1946]]ko [[urriaren 13]]an indarrean ezarri zen konstituzioak [[Frantziako Laugarren Errepublika|Laugarren Errepublika]] aldarrikatu zuen. Hurrengo 16 urteetan, [[Frantziar Inperio Koloniala|Inperio Koloniala]] guztiz desegin zen. Dien Bien Phu batailaren ondoren, [[Indotxina]] galdu zuen: [[Vietnam]] bi estatutan banandu zen, eta [[Kanbodia]] zein [[Laos]] independente bihurtu ziren. [[1958]]an, [[Aljeria]]ko kolonian sortutako arazoak zirela kausa, Charles de Gaullek gobernu indartsuagoa eratu zuen, [[Frantziako Bosgarren Errepublika|Bosgarren Errepublikari]] hasiera emanda.
213. lerroa:
Bestela, [[1977]]ko [[irailaren 10]]ean [[Hamida Djandoubi]] hiltzailea [[gillotina]]tu zuten, azken zigor-exekuzioa izan zena. [[1981]]ean [[heriotza zigor]]ra ezeztatu zuten herrialde osoan.
[[1981]]ean Frantziak
[[1992]]an, bestalde, poliziak [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAko]] buruzagiak atxilotu zituen [[Bidarte]]n. [[1993]]an ezkerrak berriro galdu zituen legegintzarako hauteskundeak eta Mitterrandek [[Édouard Balladur|Edouard Balladur]] kontserbadorea izendatu zuen Lehen Ministro. [[1994]]an, Balladurren hiru ministrok beren karguaren
[[1995]]eko lehendakaritzarako hauteskundeetan Chiracek irabazi zituen. Hark [[Alain Juppé]] kontserbadorea izendatu zuen Lehen Ministro. Abenduan funtzionario publikoen greba batek ([[1986]]az geroztik handiena) hiru egunez geldiarazi zuen herrialdea. Gizarte egoeran tirabira handiak zeuden oraindik, ez bakarrik langabezia gero eta handiagoa zelako, baita errentaren eta jabetzaren banaketan gorabehera handiak zeudelako biztanleen artean (biztanleen % 20 baino gutxiagok irabazien % 44 baino gehiago hartzen zituen, eta ondasun nazionalaren % 69 frantsesen % 20aren eskuetan zegoen). Juppéren gobernuak bere politika zorrotzari eutsi zion eta aurre egin behar izan zien sindikatuen erasoei. [[1997]]an lege berri bat onartu zen etorkinen sarrera eta egonaldiak murrizteko. Otsailean neurri horren aurkako manifestazio handiak egin ziren. Ustekabean, Chiracek legebiltzarrerako hauteskundeak aurreratu zituen. Sozialistek irabazi zituzten (241 diputatu), komunisten (38 diputatu), berdeen (7 diputatu) eta ezkerreko beste 33 diputaturen laguntzarekin. Eskuineko koalizioak 256 diputatu lortu zituen eta [[Fronte Nazionala]]k bakarra. [[Lionel Jospin]]ek hartu zuen Lehen Ministro kargua, komunistek bi ministerio, eta ekologistek bakarra, lehendakarigai ohi [[Dominique Voynet]]ek hartu zuena. [[1997]]an, langabeziari aurre egin nahirik, Jospinek 35 orduko lan astea ezartzea proposatu zuen. Hurrengo hilabeteetan manifestazio eta agerraldi handiak egin ziren neurri hori berehala ezar zedin eskatzeko.
| |||