10:38, 8 ekaina 2017ko berrikusketa aldatu TheklanBot (eztabaida \| ekarpenak) Bot-ak, Administratzaileak 2.164.308 edits t Robota: Testu aldaketa automatikoa (-thumb\|right +thumb) ← Aurreko ezberdintasuna		16:19, 13 abendua 2018ko berrikusketa aldatu desegin Alain Sanz de vicuña (eztabaida \| ekarpenak) 18 edits No edit summary Hurrengo ezberdintasuna →
1. lerroa: [[Fitxategi:Anatomyofafishhook.jpg\|thumb\|Aum baten zatiak (ingelesez)]] [[Fitxategi:Amua.png\|thumb]] ~~'''Amu''' [[metal]]ezko pieza txikia da, [[kako]] edo aingura itxurakoa, [[beita]]z horniturik [[arrantza]]n erabiltzen dena.{{lur erref}}~~ Amu bat [[arrain]] harrapaketarako erabiltzen den gailu bat da. Aspalditik erabiltzen dute arrantzaleek uretan zein lehorretik arrainak harrapatzeko. 2012an [[Okinawa uhartea\|Okinawa]] uharteko haitzulo batean mundu osoan topaturiko amurrik zaharrena aurkitu zuten, duela 23.000 urtekoa dena. 2005ean, ''[[Forbes]]'' aldizkariak giza historian erabilgarrienak diren hogei tresnen artean aipatu zuen. <br /> Aspalditik erabiltzen dute arrantzaleek uretan zein lehorretik arrainak harrapatzeko. Izan ere, 2012an [[Okinawa]] uharteko haitzulo batean mundu osoan topaturiko amurrik zaharrena aurkitu zuten, duela 23.000 urtekoa dena.<ref>{{erreferentzia\|egunkaria=[[Berria]]\|data=2016-09-20\|izenburua=Duela 23.000 urte ere amuak erabiltzen zituzten\|url=http://www.berria.eus/albisteak/126903/duela_23000_urte_ere_amuak_erabiltzen_zituzten.htm}}</ref> 2005ean, ''[[Forbes]]'' aldizkariak giza historian erabilgarrienak diren hogei tresnen artean aipatu zuen.<ref>{{erreferentzia\|url= http://www.forbes.com/personaltech/2005/08/05/technology-food-fishhook_cx_de_0805fishhook.html \|izenburua= Forbes Ranks Fish Hook 19th In History of Civilization\|aldizkaria=Forbes\|data=2005-08-05}}</ref> == ~~Erreferentziak~~Historia == Beharbada, amua edo antzerako gailu bat milaka urtetan gizakirengatik erabilia izan da. Haren adibide dira, Palestinan aurkitu diren k.a 7000 urteko amuak. Gizakiak mota guztietako amuak egin ditu egurrarekin, animalien hezurrekin, adarrekin, maskorrekin, harriekin,brontzearekin eta gaur egun burdinarekin egin ohi dira. Kasu batzuetan, kakoak material desberdinen indarra eta ezaugarri positiboak aprobetxatzen ditu. ~~{{erreferentzia zerrenda}}~~ Norvegiarrek, oraindik 1950ko hamarkadan [[ipuru]] zurezko amuak egiten zituzten. Altzairuzko lehen amuak, 1600. urtean hasi ziren Europan agertzen eta haien fabrikazioa profesionalen lana bihurtu zen. [[Fitxategi:Amu historia1.png\|thumb\|195x195px\|[[Harri Aroa\|Harri aroan]] eginiko hezurrezko amua]] == Anatomia eta eraikuntza == Amuak osatzen dituzten atalak hauek dira: arrainaren ahoan sartzen den zatia punta da; hariari lotuta dagoen zatia begia da; punta eta begia lortzen dituena kurba eta sama dira; sama eta puntaren arteko distantziari arrail esaten zaio. Kasu askotan, kakoak amuaren zati desberdinen bitartez deskribatzen dira. Gaur egungo amuak egiteko [[karbono]] altuko altzairuak, [[Banadio\|banadioa]]<nowiki/>rekin aleatutako [[Altzairu\|altzairua]]<nowiki/>k edo altzairu herdoilgaitzak erabiltzen dira. Kalitateko gehiengo amuak korrosioaren kontrako estaldura bat izaten dute, haien erabilgarritasuna luzatzeko. <nowiki/><nowiki/><br /> == Amu motak == Askotariko amuak daude eta, oro har hiru kategoriatan banatzen dira amuak: apeu amuak, euli amuak eta beita amuak. Hauen barnean barietateak aplikazio desberdinetarako diseinaturik daude , materialagatik eta bakoitzaren forma, begi mota, punta eta arantzagatik desberdindu daitezke. Bakarkako amu mota bati buruz ari garenean ezaugarri espezifikoak izango ditu honen osagaiak optimizatuz emango zaion erabileraren arabera. Adibidez, euli lehor amu delikatu bat burdin hari mehez eta begi estuz eginda egongo da, pisua baita faktore garrantzitsuena. Bestalde, Carlisle edo Aberdeen izeneko beitadun amu arinak burdin arina erabiltzen dute bizidun beitari ahalik eta min txikiena egiteko, baina kasu honetan pisua garrantzitsua ez denez begiak ez dira estuak izan behar. Faktore asko hartzen dira kontuan amua diseinatzerako orduan, adibidez: korrosioari egiten dion erresistentzia, pisua, jasan behar duen indarra,puntaren zorroztasuna eta amuaren tamaina. === Formak eta izenak === Amuek forma eta izen asko dituzte, kasu batzuetan izenak tradizionalak izaten dira adibidez: Aberdeen, Limerick edo O’Shaughnessy. Beste kasu batzuetan amuen izenak beraien erabilpenek ematen diete edota beraien ezaugarri fisikoek. Fabrikatzaile batzuek beraien amuei modeloaren zenbakiak jartzen dizkie eta beraien ezaugarriak eta erabilpenak deskribatzen dituzte. Adibidez: · ''Eagle Claw'': 139 Snelled Baitholder bat da, konpentsatua, behe Begia, bi atal, burdin hari ertaina. · ''Lazer Sharp'': L2004EL Circle Sea bat da , hutsune zabala, ez dago konpentsatua, eraztundutako begia, burdin hari arina · ''Mustad Model'': 92155 Beak Baitholder amua da · ''Mustad Model'': 91715D is an O'Shaughnessy Jig amua, 90 graduko angelua · ''TMC Model 300'': Streamer D/E, 6XL, burdin hari pisutsua, forjatutako Brontzea · ''TMC Model 200R'': Nymph & Dry Fly Straight eye, 3XL, burdin hari estandarra , erdi jaitsitako punta, forjatutako brontzea Amuaren formak asko bariatu ahal dute: zuzenak edo kurbadunak izan daitezke. Amuen forma desberdinak hauek arrainean barneratzea laguntzen dute, eulien imitazio edo beita mantentzeko gaitasuna hobetuz. Harrapatzen diren arrainen bizitza mantentzen saiatzen diren amuetan edo berna zatitua duten [[beita]] artifizialek arantza bereziak dituzte beitaren mantentzea lortzeko. Jig amuen bernak moldatutako [[berun]] batez estalita izaten dira, hauek ondoratu beharra baitute. Amuen deskribapenaren barnean bernaren luzera zein den agertu behar da (adb. estandarra, estra luzea, 2XL motza etab.) eta burdin hariaren neurriak (adb. fina, estra astuna, 2X astuna etab.). [[Fitxategi:Beita artifiziala.png\|thumb\|[[Beita]] artifizialei loturiko amu hirukoitzak]] ==== Bakuna, bikoitza eta amu hirukoitza ==== Amuak dituzten punta eta berna kopuruaren arabera sailkatu daitezke. Amu bakunek begi bakarra, berna bakarra eta punta bakarra izango du, amu bikoitzek begi bakarra izango dute baina kasu honetan bi berna zein punta izango ditu eta hauek pieza bakar bati forma emanez fabrikatzen dira amu bakuna izango balitz bezala eta amu hirukoitza, non begi gabeko amu bakun bat amu bikotz bati soldatzean lortzen den amua da eta ondorioz begi bat eta hiru punta zein berna izango ditu. Amu bikoitzak beita artifizial batzuetan, Atlantikoko Izokinak harrapatzeko erabiltzen diren euli amu tradizionaletan erabiltzen dira, baina ez dira oso ohikoak. Amu hirukoitzak barietate askotako beita artifizial zein naturaletarako erabiltzen dira. === Neurria === Ez dago internazionalki erabiltzen diren neurri estandarrik, fabrikatzaile bakoitzak bereak dituelako. Baina ahala ere fabrikatzaile bakoitzaren neurriek koherentzia bat jarraitzen dute. Amuen neurriak normalean 1 neurria neurri eremuaren erdia bezala hartzen dute. Amu txikiak zenbaki osoz adierazten dira eta tamaina zenbaki handienetatik txikienera doa(adb. 1 handiagoa izango da 2 baino). Amu handietan neurriak zenbaki osoekin,zati zero adierazten dira (adb. 1/0, 2/0, 3/0… ) eta tamaina zenbakien zentzu normalean handiagotzen da (adb. 1/0 2/0 baino txikiagoa izango da. Amuetan aurkitu genezaken tamainarik txikiena 32 izango da eta handiena 20/0. == Bibligrafia == 1. '''Jump up'''^ ''"No. 19: The Fish Hook". Retrieved 23 April 2017'' 2. ^ Jump up to:''<sup>a</sup>'' ''<sup>b</sup>'' ''"World's oldest fish hook found on Okinawa". Retrieved 6 August 2017'' 3. '''Jump up'''^ ''"World's oldest fish hooks found in Japanese island cave". Retrieved 18 September 2016'' 4. '''Jump up'''^ ''"Pelagic Fishing at 42,000 Years Before the Present and the Maritime Skills of Modern Humans"doi10.1126/science.1207703ISSN0036-8075'' 5. '''Jump up'''^ C.Michael Hogan (2008) ''Morro Creek'', The Megalithic Portal, ed. by A. Burnham 6. '''Jump up'''^ ''"Mustad - Defining fishing hooks since 1877". Retrieved 23 April 2017'' 7. '''Jump up'''^ ''"Mustad - Defining fishing hooks since 1877". Retrieved 23 April 2017'' · ''ISBN1-55821-183-7'' · ''ISBN0-936240-12-1'' · · ''ISBN978-0-9815102-3-1'' ~~{{Ontzi atal, bela eta gailuak}}~~ [[Kategoria:Arrantza-ekipamendua]]

Amu: berrikuspenen arteko aldeak