Konposatu inorganikoen nomenklatura: berrikuspenen arteko aldeak

[[Kimika ez-organiko|Kimika inorganikoaren]] [[Elementu kimiko|elementu]] eta [[Konposatu inorganiko|konposatuen]] konposizioa, egitura eta formakuntzak aztertzen dituen kimikaren arloa da. Kimika Puru eta Aplikatuaren Elkarte Internazional (IUPAC ingeleraz)IUPACek zenbait arau aholkatzen ditu kimika inorganikoaren konposatuaren izendaketari buruz; zeinekIUPAKen liburuari, ''liburu gorria'' bezalaere ezagutzendeitzen dirazaio. Idealki, edozein konposatuk izen bat izan beharko luke, zeinetik nahastketarik gabe formula kimiko bat atera daiteke.

Konposatu inorganikoak, gehienbat, metalez osatuta egon ohi dira (M + EzM) non M-n metal baten katioia izango genuke, eta EzM-ean, ez-metalikoa den atomo baten anioia. Hala eta guztiz ere, ez-metalez soilik osatutako konposatu ez-organikoak daude ([[Silizio dioxido|SiO₂]] adibidez). Horren arrazoia kimika organikoa karbono-karbono loturetanloturan oinarritzea da. Horregatik, ez-metalak ditugunean beste konposatu batzuk osatzen, kimika inorganikoaren barnean kokatzen ditugu.

Urteetan zehar, [[Konposatu inorganiko|konposatu inorganikoak]] izendatzeko hainbat modu egon dira. Gaur egun [[IUPAC]] izeneko erakundeak aukeratzen du zein modutan idatzi behar den, edo zein hobesten duen. Nahiz eta modu asko egon [[Konposatu inorganiko|konposatu inorganikoa]]<nowiki/>k izendatzeko, garrantzItsuenak 3 zirendira.

Nomenklatura tradizionala edo klasikoa ez da [[IUPAC|IUPACek]] hobestekhobesten duena, gaur egun ditugun konposatu guztiak ezin baititu izendatu. Nomenklatura mota hau erabiltzeko, gure konposatuaren balentzia zenbakia jakin behar da, honen arabera izen ezberdina hartzen baitu.

-Bi balentzia ezberdin eduki ditzaketenak, -iko edo -oso atzizkiak erabilierabil ditzazketeditzake.

-Hiru balentzia ezberdin eduki ditzaketenak, hipo--oso, -oso, -iko erabilierabil ditzazketeditzake.

-Lau balentzia ezberdin eduki ditzaketenak, hipo--oso, -oso, -iko, per--iko erabilierabil ditzazketeditzake.

Oxidoak konposatu inorganikoak dira, noneta oxigeno eta beste konposatuez osatuak dauden. Oxigenoaren oxidazio-zenbakia kasu hauetan -2 da. Metal batekin lotuta baldin badago, oxido basikoakbasikoa dirada. Berriz, ez-metal batekin baldin badago, oxido azidoa da.

Lehen azaldutako nomenklaturez gain, zeinek oxidoei aplikatzen zaie, oxido mistoen nomenklatura daukagu, non metal bat baino gehiago dugu oxigenoari lotuta:

Oxido bikoitzak bi katioi edo gehiago nahasita dituen oxidoak dira. Kasu honetan, katioiak berdinak izan daitezke, baina balentzia-zenbaki ezberdinaezberdinez osatuta izanikdago (Pb₃O₃ = PbO + PbO₂) edo bi katioi ezberdinez osatuta egondago (KNaO)

Oxido azido bati ur molekulak gehitzerakoan sortzen diren konposatuak, zeinek azidoak izaten dira.

Konposatuak non oxigenoa -2 oxidazio-zenbakia izan ordez, -1 zenbakia dubadu peroxido bat da. Hori oxigenoarenOxigenoaren ohizko oxidazio-maila ez denez (-2 dana), oxigenoaperoxidoak egonkortzensortzen dudira, peroxidoakhauek konposatu ezegonkorrak bihurtuzdira.

Hidruro ez-metalikoak, hidrazido izenez ere ezagunak, hidrogenoz eta elementu ez-metalikoezmetalikoz osatuakosatuta daude, elementu ez-metalikoak kalkogenuro eta halogenuro taldekoak izanik.

Talde horietako elementu batzukelementuek osa ditzakete hidruro ez-metalikoak: [[Sufre|S]], [[Selenio|Se]], [[Telurio|Te]], [[Fluor|F]], [[Kloro|Cl]], [[Iodo|I]] eta [[Bromo|Br]]. Hidogenoa kalkogenuroekin bateratzean, kalkogenuroaren balentzia -2 da, berriz, halogenuroarekin bateratzean, -1. Konposatu horiek izendatzeko, bi era daude, alde batetik estatu puruan daudenak, eta bestetik disoluzio akuosoetan daudenak.

Estatu puruan daudenak, gas egoeran egon ohi dira, eta hidruro ez-metalikoak direla esaten da. Beste aldetik, disoluzio akuosoan daudenak, hidrazidoak dira, eta horiek, hidruro ez-metalikoak uretan disolbatzean sortzen dira.