Juan Rulfo: berrikuspenen arteko aldeak

'''Juan Rulfo''' edo Juan Nepomuceno Carlos Pérez-Rulfo Vizcaíno ([[Sayula (udalerria)|Sayula]], [[Jalisco]], [[Mexiko]], [[1917]]ko [[maiatzaren 16]]a – [[Mexiko Hiria]], Mexiko, [[1986]]ko [[urtarrilaren 7]]a) gaztelaniazko idazlea eta argazkilaria izan zen. [[Errealismo magiko]]aren aitzindaria izan zen; ''[[Pedro Páramo]]'' eleberria da harenbere lanik ezagunena. Rulfo, bere obraren laburtasuna gorabehera, [[Latinoamerika]]ko XX. mendeko idazle onenetakotzat hartzen da.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ibinagabeitia Proiektua / Susa-27 / Amerika (1991-maiatza)|url=https://andima.armiarma.eus/susa/susa2409.htm|aldizkaria=andima.armiarma.eus|sartze-data=2018-06-15}}</ref>

Zortzi urte zituela aita galdu zuen, eta sei urte geroago, ama. Beraz, eskolan eta [[umezurztegi]]etan igaro zuen haurtzaroa. Kontularitza eta lege ikasketak egin zituen. Literatura pixkazertxobait bat ere ikasi zuen, baina bere kasa landu zuen gehienbat. Ikasketak amaituta, lanean hasi zen: administrazioan, batetik, eta zinemarako eta telebistarako gidoiak idazten, bestetik. 1962an lanpostua lortu zuen Mexikoko Institutu Indigenistan. 1973an Mexikoko Letretako sari nazionala irabazi zuen eta Miguel de Cervantes saria gero. Rulfo,1983an bere[[Asturiasko obrarenPrintzesa laburtasunaSariak|Asturiasko gorabehera,Printzesa [[Latinoamerikasaria]]ko XX.irabazi mendeko idazle onenetakotzat hartzen dazuen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ibinagabeitia Proiektua / Susa-27 / Amerika (1991-maiatza)|url=https://andima.armiarma.eus/susa/susa2409.htm|aldizkaria=andima.armiarma.eus|sartze-data=2018-06-15}}</ref>

Ezaugarri horiek guztiak agertzen dira, baita ere, haren eleberri laburrean, ''Pedro Paramo'' (1955), Latinoamerikako errealismo magikoaren obra aintzindari eta interesgarrienetako bat.

Rulforen obrak aldaketa handia eragin zuen [[eleberri]]gintza errealistan, nekazari girokoa eta asmo sozialekoa. Haren gaiak [[errealismo]]arenak berak dira neurri handi batean, baina gai horiek tratatzeko modua guztiz berria da: Rulfo desagertu egiten da kontakizunetik, baina gauzak sakontasun handiagoz erakusteko, bere biluzi errukigabean, edo pertsonaien beraien bidez, irakurlearengan arrasto ezabaezina utziz irakurlearengan. Bestalde, gai unibertsalak eta gizaki guztiak ukitzen dituztenak erabiltzen ditu: oinazea, itxaropen hautsiak, bakardadea eta heriotza. Heriotzak, bizitza barren-huts bateko ifrentzua bezala, haren literatur lan guztia zeharkatzen du bere presentzia tematiaz. Rulfok, gainera, teknika narratibo berriak erabili zituen: kontakizunaren kronologiaren bilakaera hausten du, barne bakarrizketak erabiltzen ditu, eta elkarrizketak tartekatzen bat-batean, ikuspegia aldatzen du ustekabean, eta abar. Haren idazkera laburzalea, ia lehorra, herri hizkuntzan eta hizkeran oinarritua baina oso landua, [[William Faulkner|Faulknerren]] eragin nabarmenekoa da.