|
[[Fitxategi:Ethane conformation.gif|thumb|[[Etano]]aren forma ezberdinak, isomeria konformaziolaren adibide bat|alt=|erdian|266.997x266.997px]]
==== Isomeria konfigurazionala ====
Isomero konfigurazionalak [[Molekulamolekula]] ezberdinak dira, hau da, konposizio eta konstituzio berdina dute baina [[Atomo|atomoen]] kokapen espaziala ezberdina da. [[Isomero]] batetik bestea lortzeko [[Lotura kimiko|lotura]] bat apurtu behar da ([[energia]] handia behar delarik), [[Isomero|isomeroak]] fisikoki banagarriak dira. Bi azpitalde dituzte: [[Isomeria geometriko|isomeria geometrikoa]] eta [[Isomeria optiko|isomeria optikoa]].
===== Isomeria geometrikoa =====
[[Molekula|Molekulan]] [[Lotura kimiko|lotura]] bikoitz bat edo eraztun bat dagoenean ematenagertzen da, [[Karbono|karbonoari]] lotuta dauden [[atomo|atomoen]] errotazio askea eragozten duelako. Horregatik, kokapen espazial desberdina eman daiteke, [[molekula]] ezberdinak sortuz. [[Karbono]] batek bi [[Funtzio talde|talde funtzional]] berdin baditu lotuta, isomeria hauhori ez da agertzen.[[Fitxategi:Cis-trans-2-Buten Fi.svg|thumb|326.997x326.997px|[[Buteno|Butenoaren]] cis eta trans '''isomeroak.''']]
====== Cis-trans<ref>{{Erreferentzia|izena=Wade, L. G,|abizena=1947-|izenburua=Química orgánica|argitaletxea=Pearson Prentice-Hall|data=2004|url=https://www.worldcat.org/oclc/61493237|edizioa=5a ed|isbn=8420541028|pmc=61493237|sartze-data=2018-12-04}}</ref>======
[[Alkeno|Alkenoetan]]: [[Lotura kimiko|Lotura]] bikoitz [[estereogeniko]] bat dagoenean ematenagertzen da. Erreferentzia plano batekiko ([[Lotura kimiko|lotura]] bikoitzaren bi [[Karbono|karbonoak]] hartzen dituena) erreferentziako bi ordezkatzaileak alde berean, badaude '''cis''' edoisomeroa kontrakoizango da. Kontrako aldeetan badaude, ordea, '''trans''' daudelaisomeroa adieraztenizango duteda. Gehienetan, erreferentzia-ordezkatzaileak berdinak dira, [[Hidrogeno|hidrogeno atomoak]] adibidez.
Eraztunetan: Bi zentro [[estereogeniko]] dituen [[Molekula|konposatuetan]] ematenagertzen da. Kasu honetanhorretan, erreferentzia planoa eraztuna izango da eta erreferentziazko bi ordezkatzaileak alde berean, badaude '''cis''' edoisomeroa kontrakoizango da. Kontrako aldeetan badaude, ordea, '''trans''' daudelaisomeroa adieraztenizango duteda.
====== E/Z ======
[[Fitxategi:Cis-trans2.png|thumb|E isomeroa Z isomeroa|291.997x291.997px]]Izendapen hori, [[Alkeno|Alkenoarenalkenoaren]] [[Lotura kimiko|lotura]] bikoitzean hiru edo lau ordezkatzaile ezberdin agertzen direnean erabiltzen da izendapen hau. [[Karbono]] bakoitzaren ordezkatzaileen lehentasuna kalkulatzen da [[CIP|Cahn-Ingold-Prelog]]-en arauak jarraituz. '''E/Z''' hizkiak alemanetik datoz, Z ''zusammen'' (elkarrekin) hitzetik dator eta E ''entgegen'' (kontrako) hitzetik.
Lehentasun handieneko bi [[Funtzio talde|ordezkatzaileak]] alde berean badaude, '''Z''' izango da. Lehentasun handieneko bi [[Funtzio talde|ordezkatzaileak]] kontrako aldean badaude, ordea, '''E''' izango da.
===== Isomeria optikoa =====
===== Diasteroisomeria =====
Diastereoisomeria, [[Zentrozentro estereogeniko]] anitzeko [[molekula]] [[Kiralitate (fisika)|kiraletan]] agertzen da. [[Molekula]] horietan [[enantiomeroak]] daude; ispilu irudi gainezartezinak ([[estereozentro]] guztien konfigurazioa kontrakoa), baina baita estereozentro guztien konfigurazioa aldatutakontrakoa ez dutenak, [[Diastereoisomero|diastereoisomeroak]], alegia.
”n” estereozentro (normalean, “n” [[karbono asimetriko]]) dituen egitura molekular bati 2n [[estereoisomero]] konfigurazional desberdin dagozkio eta 2n-1pare enantiomeriko. Horietatik “meso” formak kendu behar dira.
[[Epimero|Epimeroak]]: Zentro bakar baten konfigurazioa aldatutakontrakoa duten [[Diastereoisomero|diastereoisomeroak]] dira.
Adibidez, [[3-bromo-2-butanola]] bi [[zentro estereogeniko]] ditu, beraz, 4 forma posible ditu. [[3-bromo-2-butanola|(2S,3S) 3-bromo-2-butanol]] eta [[3-bromo-2-butanola|(2R,3R) 3-bromo-2-butanol]] [[Molekula|molekuletan]], bi [[Zentro estereogeniko|zentroen]] konfigurazioa kontrakoa da; [[Enantiomero|enantiomeroak]] dira. [[3-bromo-2-butanola|(2S,3S) 3-bromo-2-butanol]] eta [[3-bromo-2-butanola|(2R,3S) 3-bromo-2-butanol]] molekulak begiratzen baditugu, ikusiko dugu bakarrik zentru baten konfigurazioa kontrakoa dutela. Beraz, bi molekulak haien artean [[Diastereoisomero|diastereoisomeroak]] dira, [[Epimero|epimeroak]] hain zuzen ere.[[Fitxategi:Weinsäure-meso-Form.png|thumb|Simetria pano bat dago molekulan, beraz, bere ispilu irudia berdina da|299.948x299.948px]]
===== Nahaste errazemikoa eta meso formak =====
Nahaste baterrazemikoa: da,Dextro aktibitateeta optikoaLebo duten (berainen artean [[Enantiomero|enantiomeroak]] direnak) bi [[Molekula|konposatu]] proportzio berdinean aurkitzen direnean nahastea optikoki inaktiboa da. Bi [[Molekula|konposatuen]]molekulen aktibitate optikoaren balioa berdina da, baina zeinuz kontrakoa, horregatik nahasteaanulatu optikokiegiten inaktiboada dabalio totala.
Meso forma: [[Karbono asimetriko|Karbono asimetrikoak]] egon arren, [[Molekula|konposatua]] akirala da, [[Molekula|molekulan]] [[simetria plano]] bat dagoelako. Beraz, optikoki inaktiboa da.
== Isomeria kimika inorganikoan<ref>{{Erreferentzia|izena=Wells, A.|abizena=F.|izenburua=Química inorgánica estructural|argitaletxea=Reverté|data=1978|url=https://www.worldcat.org/oclc/991673792|isbn=8429175245|pmc=991673792|sartze-data=2018-11-23}}</ref>==
| 