1905eko Errusiako Iraultza: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
No edit summary |
||
26. lerroa:
}}
'''1905eko Errusiako Iraultza''' [[matxinada]] jendetsua izan zen, [[Errusiar Inperioa]]an hedatu zen. Batzuetan gobernuaren aurkako erasoak egin zituzten baina beste batzuetan ez zuten helburu finkorik: [[terrorismo]], langileen [[greba]]k, nekazarien matxinadak eta altxatze militarrak izan ziren. Iraultzaren ondorioz, Inperioan [[monarkia konstituzional]] bat ezarri zen, Inperioko Dumak kontrolatuta.
< <small>''San Petersburgoko langileek Nikolas II.a Tsarrari egindako eskakizuna''</ <small>≪Jauna! Gu [[San Petersburgo]]ko langileak, gure emazteak, gure seme-alabak eta [[baliabide]]rik gabeko gure adinekoak zugana gatoz, [[Tsar]], justizia eta ulerkorra izan zaitezen eskatzeko. (...).</small> <small>O, Tsar!, 300.000 gizaki baino gehiago gara, baina hori itxura besterik ez da, ez baitaukagu inolako giza eskubiderik. (...): Errusia oso zabala da, eta behar handiak ditu; hori dela-eta, ezin daiteke burokratez soilik osatutako [[gobernu]] baten bidez zuzendu. Guztiz beharrezkoa da herriak gobernuan parte hartzea, hark baitaki zer-nolako beharrak dituen.</small>
35 ⟶ 42 lerroa:
== Jatorria ==
XX. mendearen hasieran, Errusian indarrean zegoen sistema politikoa [[Monarkia absolutu|monarkia
Ekonomia nekazaritzan oinarritua zegoen, biztanleriaren %80a nekazaria zen. Erabiltzen zituzten tresnak oinarrizkoak ziren eta landa-eremuak aberatsen eskuetan zeuden. Horren ondorioz, nekazariak miserian bizi ziren.
XIX. mendearen hasieran, industrializazio ahul bat izan zen eta horrek [[Proletario|proletalgoa]] sortzea eragin zuen.
XIX. mendeko azken urteetan hainbat indar politiko klandestino sortu ziren:
Alderdi sozialista iraultzailea, nahiko moderatua eta [[Aleksandr Kerenski|Kerensky]] buru zuena.
Alderdi demokrata konstituzionalista, monarkia parlamentarioa ezarri nahi zuena.
[[Mentxebike|Mentxebikeak]], sistema politiko liberal sozialista bat nahi zuten.
[[Boltxebike|Boltxebikeak]], Lenin buru zutela, proletalgoaren diktadura ezarri nahi zuten.
1905.urtean, Japoniaren aurkako gerra galdu egin zuten eta horren eta krisi ekonomikoaren ondorioz, matxinada ugari eragin zituen.
== Iraultza ==
Egoera horren aurrean, jendea atsekabeturik, kalera atera zen. Tsarraren egoitza zen [[San
== Ondorioak ==
Protesta baketsuen aurrean erregimenak erabilitako bortizkeriak jendea oraindik gehiago haserrarazi zuen. Egoera berri honen aurrean tsarra zenbait kontzesio egitera behartuta aurkitu zen, tsarraren "esku zabaltasun" hau Manifestu Inperiala deritzan dokumentuan bildu zen.
{{commonskat}}
{{Historia zirriborroa|Errusia}}
| |||