14:40, 4 abendua 2018ko berrikusketa aldatu Mariaetx EHU (eztabaida \| ekarpenak) 52 edits Akatsen zuzenketa Etiketa: Ikusizko edizioa ← Aurreko ezberdintasuna		20:19, 4 abendua 2018ko berrikusketa aldatu desegin Mariaetx EHU (eztabaida \| ekarpenak) 52 edits Akatsen zuzenketa Etiketa: Ikusizko edizioa Hurrengo ezberdintasuna →
3. lerroa: '''Isomeroak''' [[formula kimiko]] berdina izanda (molekulan [[atomo]] mota bereko kopuru bera izanda) egitura kimiko ezberdina duten [[konposatu kimiko]]ak dira. Eta ezberdintasun horrengatik, hau da, isomeriagatik, molekula horiek ezaugarri [[Fisika\|fisiko]]-[[Kimika\|kimiko]] ezberdinak izan ditzakete, nahiz eta formula bera izan. [[Kimika organiko]]an isomeria oso ohikoa da, baina gerta daiteke [[kimika ez-organiko\|kimika inorganikoan]] ere, adibidez, [[trantsizio-metal\|trantsiziozko metaletatik]] sortzen diren [[Konplexu (kimika)\|konplexuen]] artean. [[Molekula]] baten ezaugarriak eta [[Propietate fisiko\|propietateak]] interpretatu ahal izateko, ez da nahikoa [[Formula kimiko\|formula]] enpirikoa jakitea,; [[molekula]] barnean [[Atomo\|atomoek]] hartzen duten kokapena ere ezagutu behar da. [[Atomo]] mota eta kopuruak ez ezik, horien ordenazioak, kokapenak eta [[Lotura kimiko\|loturek]] ere eragiten baitute [[gai kimiko\|subtantzia]] baten izaeran. Adibide bat jartzearren [[etanol\|alkohol etilikoa]] eta [[eter dimetiliko]]a isomeroak dira, euren formula C<sub>2</sub>H<sub>6</sub>O delako, baina [[Atomo\|atomoen]] kokapenaren eta [[Lotura kimiko\|loturen]] ezberdintasunak [[Propietate fisiko\|propietate]] ezberdinak ematen dizkie. 14. lerroa: === Isomeria konstituzionala edo egiturazkoa === [[Fitxategi:Pentane isomers.PNG\|thumb\|240x240px\|[[Pentano\|Pentanoaren]] bi [[Kate-isomero\|kate-isomeroren]] alderaketa.]] [[Egiturazko isomeria]] deritzo 2 molekuletan [[atomo]] mota eta kopuru ([[Formula kimiko\|formula enpiriko]]) bera izanda, hauen arteko [[Lotura kimiko\|loturen]] kokapena eta distribuzioa ~~aldatzen~~desberdina denean. ==== Kate-isomeria ==== Isomeria hau [[Karbono\|karbono -atomoen]] disposizioaren araberakoa da, hau da, [[Molekula\|molekularen]] egitura kate modukoa edo adarkatua izan daiteke. [[Karbono]] eta [[hidrogeno]] [[atomo]] kopuru bera izanik, [[Karbono\|karbonoak]] lerrokatuta koka daitezke edo [[karbono]] bati (edo gehiagori) [[karbono]] ~~baino~~ bat baino gehiago lotu. [[Lotura kimiko\|Lotura]] horien konbinazio ezberdinek sortzen dituzte [[Kate isomeria\|kate-isomero]] ezberdinak. Isomeria mota honen adibide dira [[Pentano\|pentanoaren]] '''isomeroak''', ondokoak izanik ezagunenak: 58. lerroa: [[Fitxategi:Cis-trans2.png\|thumb\|E isomeroa Z isomeroa\|291.997x291.997px]][[Alkeno\|Alkenoaren]] [[Lotura kimiko\|lotura]] bikoitzean hiru edo lau ordezkatzaile ezberdin agertzen direnean erabiltzen da izendapen hau. [[Karbono]] bakoitzaren ordezkatzaileen lehentasuna kalkulatzen da [[CIP\|Cahn-Ingold-Prelog]]-en arauak jarraituz. '''E/Z''' hizkiak alemanetik datoz, Z ''zusammen'' (elkarrekin) hitzetik dator eta E ''entgegen'' (kontrako) hitzetik. Lehentasun handieneko bi [[Funtzio talde\|ordezkatzaileak]] alde berean badaude, '''Z''' izango da. ~~Ordea, lehentasun~~Lehentasun handieneko bi [[Funtzio talde\|ordezkatzaileak]] kontrako aldean badaude, ordea, '''E''' izango da. ===== Isomeria optikoa ===== 72. lerroa: ===== Diasteroisomeria ===== [[Zentro estereogeniko]] anitzeko [[molekula]] [[Kiralitate (fisika)\|kiraletan]] agertzen da. [[Molekula]] horietan [[enantiomeroak]] daude,; ispilu irudi gainezartezinak ([[estereozentro]] guztien konfigurazioa ~~aldatua~~kontrakoa), baina baita estereozentro guztien konfigurazioa aldatuta ez dutenak, [[Diastereoisomero\|diastereoisomeroak]], alegia. ”n” estereozentro (normalean, “n” [[karbono asimetriko]]) dituen egitura molekular bati 2n [[estereoisomero]] konfigurazional desberdin dagozkio eta 2n-1pare enantiomeriko. Horietatik “meso” formak kendu behar dira. 78. lerroa: [[Epimero\|Epimeroak]]: Zentro bakar baten konfigurazioa aldatuta duten [[Diastereoisomero\|diastereoisomeroak]] dira Adibidez, [[3-bromo-2-butanola]] bi [[zentro estereogeniko]] ditu, beraz, 4 forma posible ~~dauzka~~ditu. [[3-bromo-2-butanola\|(2S,3S) 3-bromo-2-butanol]] eta [[3-bromo-2-butanola\|(2R,3R) 3-bromo-2-butanol]] [[Molekula\|molekuletan]], bi [[Zentro estereogeniko\|zentroen]] konfigurazioa kontrakoa da,; [[Enantiomero\|enantiomeroak]] dira. ~~Ordea,~~ [[3-bromo-2-butanola\|(2S,3S) 3-bromo-2-butanol]] eta [[3-bromo-2-butanola\|(2R,3S) 3-bromo-2-butanol]] molekulak begiratzen baditugu ikusiko dugu bakarrik zentru baten konfigurazioa kontrakoa dutela. ~~aldatuta, beraz~~Beraz, bi ~~hauek~~molekulak haien artean [[Diastereoisomero\|diastereoisomeroak]] dira, [[Epimero\|epimeroak]] hain zuzen ere.[[Fitxategi:Weinsäure-meso-Form.png\|thumb\|Simetria pano bat dago molekulan, beraz, bere ispilu irudia berdina da\|299.948x299.948px]] ===== Nahaste errazemikoa eta meso formak ===== Nahaste bat da, aktibitate optikoa duten (~~berain~~berainen artean [[Enantiomero\|enantiomeroak]] direnak) bi [[Molekula\|konposatu]] proportzio berdinean aurkitzen direnean. Bi [[Molekula\|konposatuen]] aktibitate optikoaren balioa berdina da, baina zeinuz kontrakoa, horregatik nahastea optikoki inaktiboa da. Meso forma: [[Karbono asimetriko\|Karbono asimetrikoak]] egon arren, [[Molekula\|konposatua]] akirala da, [[Molekula\|molekulan]] [[simetria plano]] bat dagoelako. Beraz, optikoki inaktiboa da.

Isomero: berrikuspenen arteko aldeak