Sumendi-galdara: berrikuspenen arteko aldeak

[[Magma]] [[Silizio dioxido|silizean]] aberatsa bada, galdara maiz [[Igninbrita|igninbritaz]], [[Toba|tobaz]], [[Erriolita|erriolitaz]], eta beste [[arroka igneo]] batzuez asetuta dago. Silizean aberatsa den magmak [[biskositate]] handia du, beraz ez da erraz isuritzenisurtzen [[Basalto|basaltoa]] bezala. Ondorioz, gasek magma barruan presio handitan harrapatuta egoteko joera izaten dute. Magma Lurraren azalera hurbiltzen denean, material gainjarriaren deskargek harrapatuta geratu diren gasak deskonpresio azkarraren menpe egoteak eragiten du, honela magmaren suntsiketa eztandagarria sortuz eta [[Sumendi-errauts|errauts bolkanikoa]]  eremu zabal gainean zabalduz. Urrutiko [[laba]]-jarioa ere leher daiteke.

Jarduera bolkanikoak jarraitzen badu, galdararen zentruazentroa jaso daiteke domo berri bat sortuz magma ondoko intrusioaren ondorioz; honen adibide ditugu Cerro Galán, [[Toba (aintzira)|Toba Aintzira]], [[Yellowstoneko galdara|Yellowstone]], etab. Silize edo [[Erriolita|erriolitadun]] galdara bat lehertzen den bakoitzean ehunka edo milaka kilometro karratutan zehar materiala zabaldu dezake. [[Krakatoa|Krakatoan]] (1883an) edo [[Pinatubo|Pinatubo Mendian]] (1991an) gertatutako erupzio txikiek adibidez, suntsiketa garrantzitsu lokalak zein munduko tenperaturaren jaitsiera nabarmena eragin ditzakete. Galdara handiagoak direnak ondorio handiago eta bortitzakoakbortitzekoak ekar ditzakete.

Orain dela gutxi gorabehera 74.000 urte, sumendi indonesiar honek 2.800 kilometro kubiko (670 cuku-mila) kanporatu zituen (DRE-a). [[Kuaternario|Neozoikotik]] (azken 2,6 milioi urteak) bizi izandako ezagutzen den erupzio handiena da eta azken 25 milioi urteetako erupzio ezagun eztandagarriena. 1990eko hamarkada bukaeran, Stanley Ambrose [[Antropologia|antropologoak]]<ref>[https://anthro.illinois.edu/directory/profile/ambrose "Stanley Ambrose page"]. University of Illinois at Urbana-Champaign. Retrieved 20 March 2014.</ref> hurrengoa proposatu zuen: erupzio honek eragindako negu bolkaniko batek giza populazioa gutxi gorabehera 2,000-20,000 gizabanakorengana murriztu zuela, [[Botila-lepo (biologia)|populazio- botila-lepo]] bat eraginez. Berriki, Lynn Jorde-k eta Henry Harpending-ek giza espeziea gutxi gorabehera 5,000-10,000<ref>[http://www.bbc.co.uk/science/horizon/1999/supervolcanoes_script.shtml Supervolcanoes], BBC2, 3 February 2000</ref> pertsonarengana murriztu zutela proposatu zuten. Ez dago inongo frogarik, hala ere, edozein teoria zuzena da, izan ere, ez dago animalia-beherakada hori arrazoitzen duen frogarik, ezta ingurumenarekiko sentikorrak diren espezientzat.<ref>Gathorne-Hardy, F. J.; Harcourt-Smith, W. E. H. (2003). "The super-eruption of Toba, did it cause a human bottleneck?". ''[[:en:Journal_of_Human_Evolution|Journal of Human Evolution]]''. '''45''' (3): 227–30. [[:en:Journal_of_Human_Evolution|doi]]:[https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0047248403001052?via%3Dihub 10.1016/S0047-2484(03)00105-2]. [[:en:PubMed#PubMed_identifier|PMID]] [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14580592 14580592].</ref>

Erupzioaren ostean giza bizilekuak [[India|Indian]] jarraitu zuelarenzuenaren frogak daude.<ref>Petraglia, M.; Korisettar, R.; Boivin, N.; Clarkson, C.; Ditchfield, P.; Jones, S.; Koshy, J.; Lahr, M. M.; Oppenheimer, C.; Pyle, D.; Roberts, R.; Schwenninger, J. L.; Arnold, L.; White, K. (2007). "Middle Paleolithic Assemblages from the Indian Subcontinent Before and After the Toba Super-Eruption". ''Science''. '''317''' (5834): 114–16. [[:en:Bibcode|Bibcode]]:[[bibcode:2007Sci...317..114P|2007Sci...317..114P]]. [[:en:Digital_object_identifier|doi]]:[http://science.sciencemag.org/content/317/5834/114 10.1126/science.1141564]. [[:en:PubMed#PubMed_identifier|PMID]] [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17615356 17615356].</ref>