20:20, 2 abendua 2018ko berrikusketa aldatu Amaiajaime (eztabaida \| ekarpenak) 22 edits No edit summary Etiketa: Ikusizko edizioa ← Aurreko ezberdintasuna		20:22, 2 abendua 2018ko berrikusketa aldatu desegin Amaiajaime (eztabaida \| ekarpenak) 22 edits No edit summary Etiketa: Ikusizko edizioa Hurrengo ezberdintasuna →
77. lerroa: Azkenik, Galapagoetako sumendi gehienak, Fernandina uhartean bereziki, hondoratze-galdarak dira eta kasu gehienetan, lurpeko alboko isurketengatik gertatu zen, horregatik galdara barneko labaren maila jaitsi zen, aurretik aipatutako uhartean ikusi daitekeenez. == Galdara estralurtarrak == <br /> 1960ko hamarkada hasieran, bolkanismoa beste planeta batzuetan zein [[Eguzki-sistema\|Eguzki-Sistemako]] ilargietan ere gertatzen zirela jakin zen. Kontrolatutako eta kontrolatu gabeko espazio-ontzien erabilerari esker, [[Artizarra\|Artizarrean]], [[Marte\|Marten]], [[Ilargia\|Ilargian]] eta [[Io\|Ion]] ([[Jupiter\|Jupiterreko]] satelitea) esate baterako bolkanismoa aurkitu zen. [[Plaken tektonika\|Plaka tektoniko]] gabeko planetak dira, eta hauek Lurreko jarduera bolkanikoaren %60aren eragileak dira (beste % 40 [[Puntu bero\|puntu beroak]] dira).<ref name=":0">Parfitt, L.; Wilson, L. (Feb 19, 2008). "Volcanism on Other Planets". ''[https://books.google.es/books?id=ptpCiNkwLj8C&printsec=frontcover&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false Fundamentals of Physical Volcanology]''. Malden, MA: [[:en:Wiley-Blackwell#Blackwell_Publishing_history\|Blackwell Publishing]]. pp. 190–212. [[International Standard Book Number\|ISBN]] [[:en:Special:BookSources/978-0-632-05443-5\|978-0-632-05443-5]]. [[Online Computer Library Center\|OCLC]] [https://www.worldcat.org/title/fundamentals-of-physical-volcanology/oclc/173243845 173243845].</ref> Galdara egitura gorputz planetario hauen antzekoa da, nahiz eta tamainak nabarmenki aldatu. Venuseko bataz besteko galdara diametroa 68 km-koa da. Io-koa aldiz 40 km-etatik hurbil dago; baina Tvashtar Paterae sateliteko galdara luzeena da 290 km-ko diametroarekin. Artizarreko bataz besteko galdara diametroa 48 km-koa da, Venus baino txikiagoa. Lurreko galdarak guztietatik txikienak dira eta 1,6 km-tatik 80 km-tara aldatzen dira.<ref>Gudmundsson, A. (2008) ''Magma chamber geometry, fluid transport, local stresses and rock behaviour during collapse caldera formation'' in Gottsmann, J. and Marti, J. (editors) (2008) ''Caldera Volcanism: Analysis, Modelling and Response'', Amsterdam, Elsevier. p. 319, citing Lipman, P. (2000).</ref> === Ilargia === [[Ilargia\|Ilargiak]] dentsitate baxuko arroka kristalinozko kanpo oskola dauka, ehun kilometroko lodiera duena, izandako sorrera azkarraren ondorio modura. Bertako kraterrak ondo mantendu dira denboran zehar, nahiz eta hasieran muturreko jarduera bolkanikoaren emaitza zela pentsatu, izatez meteoritoek sortuak dira; Ilargia sortu zenetik lehenengo ehun milioi urteetara. 500 milioi urte beranduago, Ilargiaren kanpo geruza, elementu erradioaktiboen gainbeherarengatik urtzeko gai izan zen. Orokorki erupzio basaltiko masiboak, inpaktu gehien zuten kraterren oinarrian gertatu ziren. Erupzioak, geruzaren oinarrian dauden magma gordailuen eraginez sortutakoak ere izan daitezke. Honek domo bat sortzen du, sumendi ezkutu baten morfologia berarekin, galdarak normalean sortzen diren lekuan.<ref name=":0">Parfitt, L.; Wilson, L. (Feb 19, 2008). "Volcanism on Other Planets". ''[https://books.google.es/books?id=ptpCiNkwLj8C&printsec=frontcover&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false Fundamentals of Physical Volcanology]''. Malden, MA: [[:en:Wiley-Blackwell#Blackwell_Publishing_history\|Blackwell Publishing]]. pp. 190–212. [[International Standard Book Number\|ISBN]] [[:en:Special:BookSources/978-0-632-05443-5\|978-0-632-05443-5]]. [[Online Computer Library Center\|OCLC]] [https://www.worldcat.org/title/fundamentals-of-physical-volcanology/oclc/173243845 173243845].</ref> Nahiz eta galdara egiturak Ilargian arraroak izan, presente daude. [[Ilargiaren alde ezkutua\|Ilargiaren alde ezkutuan]] dagoen Compton-Belkovich-en irregulartasuna galdara bat dela pentsatzen da, beharbada [[hodei piroklastiko]] galdara bat.<ref>Chauhan, M.; Bhattacharya, S.; Saran, S.; Chauhan, P.; Dagar, A. (2015). "Compton–Belkovich Volcanic Complex (CBVC): An ash flow caldera on the Moon". ''Icarus''. '''253''': 115–29. [[Bibcode]]:[[bibcode:2015Icar..253..115C\|2015Icar..253..115C]]. [[Digital object identifier\|doi]]:[https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0019103515000767?via%3Dihub 10.1016/j.icarus.2015.02.024]</ref> === Marte ===

Sumendi-galdara: berrikuspenen arteko aldeak