Lurrazal ozeaniko: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
No edit summary |
||
24. lerroa:
=== Bizitzaren zikloa ===
Lurrazal ozeanikoa etengabe berriztatzen ari da dortsal ozeanikoetan. Dortsal hauetan plakak bezala, magma ere igotzen da mantoaren goi zatira eta lurrazalera. Dortsaldetik urrutiratzen den heinean, litosfera hozten eta dentsatzen doa, bere gainean sedimentuak eratzen diren heinean. Litosfera ozeaniko gazteena, dortsal ozeanikoetan aurkitzen da eta hauetatik konstantekin lurrazal zaharra hauetatik urrutiratzen doa.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Understanding plate motions [This Dynamic Earth, USGS]|url=https://pubs.usgs.gov/gip/dynamic/understanding.html|aldizkaria=pubs.usgs.gov|sartze-data=2018-11-29}}</ref>
Mantua igotzen den bitarteank, hozten eta urtzen doa, presioa jaisten eta solidoak gurutzatzen dituen bitartean. Urtze kantitatea, igotzen den heinean mantuan dagoen tenperaturaren araberakoa da. Hortaz, lurrazal ozeaniko gehienaren sakontasuna edo zabalera, berdina da (1-7 km inguru). Motel zabaltzen diren dortsalak, lurrazal finagoa eratzen du, mantuaren hozte prozesua, bidean hozten delako, beraz, solido gutxiago gurutzatzen ditu eta materia gutxiago urtzen da. Honen adibide gisa, Ozeano Artikoan dagoen Gakkel dortsala daukagu eta hau, besteak baino finagoa da. Besteak baino lodigoak diren dortsalak lumen edo puntu beroen gainean daude. Bertan, mantua beroago dago eta honen ondorioz, solido gehiago gurutzatu eta sakontasun handiagoan urtzen da, sakonera handiagoko lurrazala sortuz. Batik bat, Islandia, 20 km-ko lurrazala duena.
[[Fitxategi:Wilson-stages hg-de.png|thumb|Wilson zikloaren faseak.|235x235px]]
Lurrazal ozeanikoaren adina, litosferaren sakontasuna suposatzeko erabil daiteke, non lurrazal ozeaniko gazteak ez duen bere azpiko mantua hozteko denbora nahikoa izan. Bitartean, lurrazal zaharrak, mantu litosfera zabalagoa du bere azpian<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Thermal structure of oceanic and continental lithosphere|orrialdeak=337–349|hizkuntza=en|data=2005-05-15|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0012821X05001068|aldizkaria=Earth and Planetary Science Letters|alea=3-4|zenbakia=233|issn=0012-821X|doi=10.1016/j.epsl.2005.02.005|sartze-data=2018-11-29}}</ref>. Litosfera ozeanikoa [[Muga konbergente|muga konbergenteetan]] subduzitzen da. Muga hauek, desberdinak izan daitezke:
* Litosfera ozeaniko eta kontinentalaren arteko konbergentzia.
38. lerroa:
Anomalia magnetiko<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Oceanic crust {{!}} geology|hizkuntza=en|url=https://www.britannica.com/science/oceanic-crust|aldizkaria=Encyclopedia Britannica|sartze-data=2018-11-20}}</ref> ozeanikoak, lehen aldiz 1950ean aurkituak izan ziren, EEUUko mendebaldeko kostaldean. Hau, ehun kilometro luzeetan zehar antzeman ziteken, Kaliforniaren hegoaldetik Washington iparralderarte. [[:en:Victor_Vacquier|Victor Vacquier]] geofisikoak, anomalia hau haustura guneetan amaitzen zela ikusi zuen eta horretaz gain, forma bereziak zituztela ere antzeman zuen.
[[Fitxategi:Magnetic Poles Movement.gif|thumb|Polo magnetikoeen aldaketa urteetan zehar.|alt=|227x227px]]
Lurrazal ozeanikoak lerro magnetikoen eredu bat erakusten du, dortsal ozeanikoek paraleloa dena. Lerro magnetikoen eredu simetriko positivo eta negatiboa, dortsal ozeanikotik sortzen<ref>{{Erreferentzia|izena=W. C.|abizena=Pitman|izenburua=Magnetic anomalies in the Pacific and sea floor spreading|orrialdeak=2069–2085|hizkuntza=en|abizena2=Herron|abizena3=Heirtzler|izena2=E. M.|izena3=J. R.|data=1968-03-15|url=https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1029/JB073i006p02069|aldizkaria=Journal of Geophysical Research|alea=6|zenbakia=73|issn=0148-0227|doi=10.1029/jb073i006p02069|sartze-data=2018-11-29}}</ref> edo ateratzen da. Arroka berriak magma bidez sortzen dira dortsal ozeanikoetan eta lurrazal ozeanikoa puntu honetatik zabaltzen da. Arrokak sortzeko magma hozten denan,honen polaritate magnetikoa Lurraren polo magnetikoekin lerratzen da. Ondoren, magma berriak hozturiko magma zaharra dortsaletik kanpo joatea eragiten du. Prozesu hau, lurrazal ozeanikoko sekzio paraleloetan gertatzen da alternantzia magnetikoaren arabera.
== Ikerketak ==
| |||