Gurasotasun: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
informazioa gehitu |
Zegoen informazioa hobetu eta gehiago jarri |
||
24. lerroa:
'''Elkarrekintzarako gaitasunak''' kontuan hartzen baldin baditugu, komunikazioaren garratzia eta bere estiloak ezagutzea komenigarria da, besteak beste: asertibitatea,oldarkortasuna pasibotasuna, entzute aktiboa eta enpatia.
'''''Entzute aktiboa, enpatia eta asertibotasuna''':'' Gurasotasuna garatu ahala, seme-alabak hezteko modua ere aldatu egin da. Batik bat diziplina ereduak indarkeria fisikotik, eite afektiboa duten ereduetara mugitu dira. Familia testuingutruan gurasoak jokabide eredu bihurtzen dira, umeek atxikimendu-irudiek eginikoa errepikatzeko joera dutelako. Hortaz haurrek ikontzienteki barneratzen dituzte, helduek sorturiko portera-patroiak. Honen aburuz, garrantzitsua da eite positibodun jokaerak egitea haurren aurrean, horiek errepikatzeko aukera gehiago baitago. Horrez gain portaera bakoitzak bere ondorioak ditu, hemen bi adibide:
'''Gurasoen eraginkortasuna''' gai nahiko gatazkatsua da, guraso bakoitzak gaitasun desberdinak dituztelako eta hauek eragin zuzena izango ditzaketelako seme alabengan. Nahiz eta gaitasun ezberdinak eduki aldagai honen helburu nagusia, modu hoberenean seme-alabak heztea, hobetzea, zaintzea eta sustatzea da.▼
* Entzute aktiboa: Gurasoak haurraren beharrak asetu behar ditu eta hizkuntza ezinbestekoa da behar horiek identifikatzeko. Entzute aktiboaren bidez behar horiek identifikatzeaz gain, hizkuntza hasunarketarako eta kontzientzia hartzeko tresna bilakatzen da. Hori dela eta, garrantzitsua da gurasoak egunero une bat bilatzea haurrarekin hitz egiteko.
* Enpatia: Ikerketen arabera, haurrekiko enpatia maila altua eta atxikiemdu ziurra korrelazionatuta daude.
▲'''Gurasoen eraginkortasuna'''
'''Garapen psikologikoaren faseak ezagutu''' behar dira umeen garapen normatiboa ezagutu ahal izateko. Hau ondo ezagututa haurraren fase bakoitzaren inguruan zer espero dezaketen jakingo dute eta umearen behrraz ezgutuko dituzte. Kontuan hartu behar da fase ezberdinen informazio edukitzea gurasoen espektatibak aldatzea ekartzen du, baina beti jakinez geheigizko edo gutxiegizko estimulazioa ez direla onak (Vargas-Rubilar y Arán-Filippetti, 2014). Gainera haurraren faseak kontrolatzen badituzte fase bakoitzeko estimulazio zehatza eman dezakete, haurrari noraino eskatu daiteke kontuan hartuz (Sallés y Ger, 2012).
39 ⟶ 44 lerroa:
banakoaren garapena; 4 analisi maila desberdinen errepikapen moduan azaltzen du: genetiko, aktibitate neurala, jokabidea bera eta ingurumen faktoreak. Honakoa kontsideratzen da teoriarik osatuen ikaskuntza eta hezkuntzaren aurrean.
'''Haurren errutinak''' modu ziur batean haurrak ingurunetik aritzean datza. Harreman egonkorrak mantentzen baldin badira,ingurune guztietara aplikatzeko posibilitatea egongo litzateke. Orokorrean errutinak haurrari egonkortasuna ematen dio, aurresangarritasuna, bizitza antolatu bat eramten eta honen ondorioz haurrak lasaitasunez esploratzea baimenduko dio ingurune honek. errritualak baita garrantzitsuak dira, errutinari esanguratsutasuna ematen diolako (Spagnola y Fiese, 2007)... Errutina batek, erritualen laguntzarekin familia identitatea zaintzeaz gain, partaidetza-sentimendua sortzen du taldeko partaideen artean.
'''Gurasoen hezkuntza-koherentzia''', hezkuntzaren prozesu osoan zehar emango da eta beti koherentzia bat mantenduz. Gurasoek irizpide eta arau antzekoak jarraitzeko gaitasuna da, eta ekintzak denboran zehar egonkorrak mantentzeko. Egiten dutenaren eta esaten dutenaren artean, koherentziarik ez badagom zalantzak eta zailtasunak sortzen arituko lirateke beraien haurrengan. Koherentzia izango litzateke, haurren hezkuntzan, leialtasuna, zintzotasuna eta hauekin loturik doazen beste balore batzuei, zentzua ematen diona.
'''Amarengandik edoskitzea''', nahiz eta azken urte hauetan mota ezberdineko eztabaidak sortu dituen gai bait izan, abaintalak nabariak dira. Amaren esnea, elikatzeko funtzioa bete apartez; bien arteko elkarrekintzarentzako oso garrantzitsua da.Prozesu honetan familia -sistenak lagundutako edoskitzea-plangintza antolatzeko gaitasuna oso garrantzitsua da. Aipatu beharra dago edoskitzea ez egin ez dituela gabeziak eragiten.
49 ⟶ 52 lerroa:
'''Neurotoxikoen aurreko esposizioa''' alterazioak eragin ditzazke haurraren neurogarapenaren prozesuetan, eta baita nahasteak ere, ondorioak ekarriz, eta baita, aldaketa sakon eta iraunkorrak ere. Hauek, arreta berezi bat eskatzen dute, kalteak sortu ditzazketen kausak direlako, baina hauek ekiditea posible delako. Ikaskuntza-nahasteak, jokabide eta garapen nahasteak haurrengan, inguruneko faktore (fisiko, kimiko, biologiko, psikologiko eta sozialen) eta faktore genetikoen arteko interakzio konplexuen emaitzak dira, garapen-prozesuaren garai ahulenetan emango liratekeenak.
=== Familia eta
'''Garapen kognitiboaren estimulazioa''''', ''funtzio exekutiboena bezala, jaio aurretik heldutasun goiztiarrera arte ezartzen eta garatzen dira. Bizitzako lehenengo urtean esanguratsuenak izaten dira, plastizidade neuronalaren maila altua dela eta. Hala ere, badaude eragin sendoa duten aldagaiak, adibidez: atxikimendu ziurrak funtzio exekutiboen garapenean eragiten du. Honek badu azalpena, azken finean lehenengo urteetan familia da garrantzi gehien duen testuingurua. Hortaz, kalitatezko testuinguru bat izateak, funtzio horien garapenean zuzenean eragingo du.
'''Ikaskuntzako materialak''' bezala ulertzen dira, irakaskuntza-ikaskuntza prozesuan eragin eta prozesua errazten duten material multzoa. Material hauek oso garrantzitsuak eta lagungarriak dira. Kontuan eduki behar dugu adin bakoitzean haurrak helburu batzuk edukiko dituztela, hori dela eta materialaren helburuak ezberdinak izango dira. Material ezberdinak aurkitu ditzakegu: manipulatiboak, inprimaturikoak, audiobisualak....▼
▲'''Ikaskuntzako estimulatzeko materialak''' bezala ulertzen dira, irakaskuntza-ikaskuntza prozesuan eragin eta prozesua errazten duten material multzoa. Material hauek oso garrantzitsuak eta lagungarriak dira. Kontuan eduki behar dugu adin bakoitzean haurrak helburu batzuk edukiko dituztela, hori dela eta materialaren helburuak ezberdinak izango dira. Material ezberdinak aurkitu ditzakegu: manipulatiboak, inprimaturikoak, audiobisualak etab ... Baita garrantzitsua da kontuan hartzea etxean dagoen jolasteko eta ikasteko materiala, eta horien eskuragarritasuna. Garapen kognitiboa sustatzen duten materiala minimoa eskaintzea garrantzitsua da eta baita hauen egokitasuna, hau da, haurraren etapara egokitua, bere beharrark kontuan hartuz.
'''Imitazioa''' jaioberrien imitazioarako aurrre jarrereaz eta horrek garapena estimulatzeko gaitasuna da. J. Piageten ustez, sinboloak erabiltzeko gaitasunak, pentsamendu sentsoriomotorraren etapari bukaera eta pentsamendu aurreoperazionalari hasiera ematen dio. Vigotskyren aburuz aldiz, goi mailako funtzio psikikoen maila eskuratzen dute, eta horrek eragingo du funtzio sinbolikoaren garapena, zeinak interakzio sozialerengandik baldintzatua egongo dena.▼
▲'''Imitazioa''' jaioberrien imitazioarako aurrre jarrereaz eta horrek garapena estimulatzeko gaitasuna da. J. Piageten ustez, sinboloak erabiltzeko gaitasunak, pentsamendu sentsoriomotorraren etapari bukaera eta pentsamendu aurreoperazionalari hasiera ematen dio. Vigotskyren aburuz aldiz, goi mailako funtzio psikikoen maila eskuratzen dute, eta horrek eragingo du funtzio sinbolikoaren garapena, zeinak interakzio sozialerengandik baldintzatua egongo dena. Imitazioa haurraren garapen osoan oso garrantzitsua da eta horretarako eredu osasuntsu eta zuzen bat izan behar du. Gainera imitazioaren bides ikazkuntza errezten duten eredu berriak sustatzeko baliagarria izango da.
'''Jolasaren estimulazioa''', aktibitate ludikoekin batera joko sinbolikoa indartzeko gaitasuna edukiko dugu. Aktibitate ludikoak beste zenbait ataletan aipatuta dagoen moduan egokituak izan behar dira haurraren adinarekiko. Anai - arreben arteko jolasak eta jolas familiarrak garrantzi handia edukiko dute jolasaren estimulazioan.▼
▲'''Jolasaren estimulazioa''', aktibitate ludikoekin batera joko sinbolikoa indartzeko gaitasuna edukiko dugu. Aktibitate ludikoak beste zenbait ataletan aipatuta dagoen moduan egokituak izan behar dira haurraren adinarekiko. Anai - arreben arteko jolasak eta jolas familiarrak garrantzi handia edukiko dute jolasaren estimulazioan.
Jolasak garpen fisiko, kognitibo, emnozional eta sozialerako oso garrantzitsua da. Nazio Batuen Giza Eskubideen Batzordeak jolasa haurraren eskubide bat bezala onartzen du. Jolasak forma ezberdinetakoak izan daiteke eta horiek arabera gauza batzuk edo beste batzuk landuko dira:
* Jolas libreak ( ez egituratuak): hauek irudimena eta sormena garatzen laguntzen du.
* Jolas gidatuak: arauak barneratzen laguntzen dute, gainera funtzio exekutiboen hiru garun funtzio moten garapenrako onuragarriak dira.
Baita ama, aita eta aizpa - arreben arteko atxikimendua segurua sustatzeko ere oso garrantzitsua da jolasa, interakzioei esker. Beraz lehen aipatu den bezala jolasa ezinbestekoa da haurraren ongizate osorako (Milteer, 2012).
'''Funtzio sinbolikoaren garapena''', ideiak edo gauzak adierazteko gaitasuna da zenbait modutan besteak beste, eraiketarekin, lengoaiaren, marrazketaren bidez... Garapen kognitibo goiztiarrean garrantzi handia dauka, eta elkarrekintzarekin hobetu ahal da.
67 ⟶ 79 lerroa:
=== Familia eta garapen sozio-emozionala ===
'''Jaiotzeko aurreko lotura,''' sekulako garrantzia dauka, harreman afektiboaren sorrera ahalbidetzen duelako, umearen eta gurasoen artean. Jaio aurreko atxikimendua jaiotza osteko atxikimenduaren aldagai iragarlea izan daitekeela erakusten dute.
'''Atxikimendu ziurra sustatzea,''' umearean eskakizuenei modu eraginkorrean erantzun ahal izateko. Kontzeptu honek, atxikimendu-irudiaren eta haurraren arteko interakzioaren kalitateari egiten dio erreferentzi, zehazki, atxikimendu segurua haurraren behar biologiko eta sozialen eta amaren erantzun eraginkor eta egonkorraren sinkroniaren arteko produktua da. Lau mota deseberdintzen dira: ziurra, antsiatia, desantolatua eta errefusatsailea. Atxikimendu ziurra duten haurrek esplorazioan zehar zaintzailearen presentzia egiaztatzeko errekurtso kognitibo gutxiago erabiltzen dute. Halaber, honek autoerregulatzeko eta akzioak aurrera eramateko aukera gehiago ematen ditu. Gaur egun gizarteak bera moduak ematen ditu atxikimendu ziurra garatu ahal izateko, horiek esku-hartze politikoen bidez ematen dira, batik bat: bateratze neurriak, amatasun eta aitatasun bajak, enpresetako baimen bereziak etab ...
Hauek dira atxikimendu ziurrak haurrari eman ahal dizkion abantailak:
* Doitze psikologiko hobeagoa.
* Gurasoek jarritako arauen barneratze hobeagoa.
* B motako arrazonamendua nerabezaroan zehar.
* Doitze soziala.
* Autoestimu altua.
'''Gurasoen interesa haurraren sozializazioan,''' hau da, harreman sozialen garrantzia ezagutzea, eta hauek sustatzeko interkazio soziala sustatzea.
75 ⟶ 95 lerroa:
'''Frustazio optimoa,''' hau da, gutxieneko frustrazioen abantailak ezagutzea, garapen psikologikoa errazteko.
'''Autonomia estimulatzea,''' seme-alabek haien kabuz gauza espezifikoak egiteko, hau da, gurasoekiko izan ditzaketen gehiegizko dependentziarekin bukatzeko, eta horretarako autonomia funtzionala eta emozionala sustatu behar dute. Aldagai hau, familia-barnean ematen diren harremanen kalitatearen menpekoa da. Nerabezaroan autoestimua, gurasoek islatzen dutenaren araberakoa da. Hori dela eta, garapen osasuntsua lortzeko, garrantzitsua da gurasoek autoestimua sustatzea. Vigotskyren planteamenduaren arabera, norberaren irudia besteen iritziaren araberakoa baita, hau da, autokontzeptua sozialki moldeatu daiteke. Egunero zerbait positiboa esateak garrantzia handia dauka haurraren garapenean.
'''Autoestima estimulatzea,''' norberaren inguruan autokontzeptu positibo bat izateak duen garrantzia ezagutzea, garapen pertsonal egokia izateko.
| |||