Lotura metaliko: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Lana osatu |
|||
1. lerroa:
{{Lanean|Joseba Maiztegui EHU}}{{Lanean|Jon Arrizabalaga EHU}}{{Lanean|Julen Aduriz EHU}}
'''Lotura metalikoa''' [[lotura kimiko]] mota bat da positiboki kargatutako [[ioi]]en eta konduzkio elektroien (zeinak [[deslekututako elektroi]]en [[elektroi hodei]] bat sortzen duten) [[erakarpen elektrostatiko]]etatik sortzen dena. Deskripzio posible bat izango litzateke elektroi libreen partekatzea ematen dela positiboki kargaturiko [[ioi]]en ([[katioi]] metalikoen) [[3D|egitura hirudimentsional]] batean. Lotura metalikoaren ondorioz sortutako propietate fisikoak, besteak beste [[Deformazio|deformagarri]]tasuna, [[Eroale elektriko|eroale elektrikoa]]
Hala ere, [[metal]] batek sor ditzakeen [[lotura kimiko]]ak, lotura metalikoaz gain, ugariak dira ([[Lotura ioniko|lotura ionikoa]] zein [[Lotura kobalente|kobalentea]]), metala egoera puruan azaldu arren. Adibidez, [[galio]]ak ([[Galio|Ga]]) [[lotura kobalente]]ak sortzen ditu bi [[atomo]]ren artean
== Historia ==
Kimika zientzia bezala lantzen hasi zen momentutik, argi geratu zen taula periodikoko elementu gehienak metalak direla, horrela, azidoekin erreakzionatuta sortzen diren gatzen ikerketan ere aurrerapauso garrantzitsua eman zen. Elektrokimika garatzen hasi zen ahala, metalak disoluzioetan katioi eran
[[Fitxategi:Elektroi itsasoa.jpg|thumb|Metalak ioi positibo bezala (katioi) eta elektroiek sortutako elektroi hodeia.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Metals get their electrons off|hizkuntza=en-AU|data=2010-04-14|url=http://www.abc.net.au/science/articles/2010/04/14/2872429.htm|aldizkaria=www.abc.net.au|sartze-data=2018-11-08}}</ref>]]
[[Fitxategi:Metalak taula periodikoan..png|thumb|Taula periodikoa. Urdinez adierazita, bertan dauden metalak.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Metals Nonmetals and Metalloids - Periodic Table|url=https://www.thoughtco.com/metals-nonmetals-and-metalloids-periodic-table-608867|aldizkaria=ThoughtCo|sartze-data=2018-11-08}}</ref>]]
20. lerroa:
== Erradio metalikoa ==
Erradio metalikoa lotura metalikoa osatzen duten bi ioi metalikoren artean dagoen distantziaren erdia da. Erradioa zenbait faktoreren menpe dago, hala nola, atomoaren izaera edo ingurunea (bereziki koordinazio zenbakia da faktorerik garrantzitsuenetakoa, tenperaturaren eta aplikatutako presioaren eraginpean dagoena).
Erradioa orokorrean, salbuespenak salbuespen, periodoetan ezkerraldera joan ahala handitzen da karga nuklear eraginkorra txikitzearen eraginez, eta taldeetan behera handitzen da zenbaki kuantiko nagusia handiagotzearen ondorioz.
== Loturaren sendotasuna ==
Metalen kasuan, orokorrean, atomoen arteko erakarpen indarra sendoa da, eta beraz, lotura hori apurtzeko energia handia beharko dugu. Horren ondorioz, metalek normalean irakite-
Galioa adibidez, fusio-puntu baxua duen metala da (giro tenperaturan urtzen da) baina bere irakite-tenperatura orokorrean altua da (galio likidoa ez da batere lurrunkorra). Irakite-tenperatura altu hori lotura metaliko sendoarengatik da.
== Disolbagarritasuna eta konposatuen formazioa ==
Metalak disolbaezinak dira uretan nahiz disolbatzaile organikoetan, errakzio bat jasan ezean. Orokorrean, erreakzioa hauek oxidazio erreakzioak izaten dira, non lotura metalikoak hausten diren.
Metalak, orokorrean, euren artean disolbatzen dira eta euren metal izaera mantentzen dute. Esaterako, urrea oso erraz disolbatzen da merkurioaren eraginpean; giro tenperaturan ere. Metalak solidoak direnean, disolbagarritasuna ezberdina izan daiteke kasu askotan. Metalen egiturak berdinak badira, disolbatu egingo dira [[aleazio]]ak osatuz (hau metalurgiaren oinarririk garrantzitsuena da).
== Propietate optikoak ==
|