Agustin Hiponakoa: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary
Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin
59. lerroa:
(gnostikoen aurka) eta '''ez dela irrazional''' (Tertulianoren aurka).
 
Agustinen ustetan, “'''Egia ez da nirea, zurea, ezta honena edo harena ere; bat bera da guztiontzat'''”. Bestalde, “'''Bi bide daude ezagutzara iristeko: aginpidea eta arrazoia'''”. '''Filosofia'''k''' eta erlijioa'''k lortu behar duten''' egia Jainkoaren egia '''da''': '''“'''Bizitza zoriontsua egiaz
bat bera da guztiontzat'''”. Bestalde, “'''Bi bide daude ezagutzara iristeko:
aginpidea eta arrazoia'''”. '''Filosofia'''k''' eta erlijioa'''k lortu behar
duten''' egia Jainkoaren egia '''da''': '''“'''Bizitza zoriontsua egiaz
gozatzea da, zutaz gozatzea da, Jainkoa, zu baitzara egia'''”.
 
Zer eginkizun dute arrazoiak eta fedeak Jainkoaren bilaketan? “'''''Intellige ut credas, crede ut intelligas”'': ulertu sinesteko, sinetsi ulertzeko'''. '''Arrazoiak
eta fedeak''' harremana dute, baina ez da aurkaritzarik sortzen, '''elkarren beharra baitute Jainkoaren bilaketan'''.
ut credas, crede ut intelligas”'': ulertu sinesteko, sinetsi ulertzeko'''. '''Arrazoiak
eta fedeak''' harremana dute, baina ez da aurkaritzarik sortzen, '''elkarren
beharra baitute Jainkoaren bilaketan'''.
 
'''Arrazoiak nahitaez fedearen onarpenaren aurretik joan behar du''', fedea zentzugabea ez dela argitzeko. Ondoren, '''fedea ahal den heinean
ulertarazten saiatuko da arrazoia'''. Hala ere, Agustinen iritziz, egiaren bilaketaren hasieran fedea dago. '''Agerkundeak bere indar argitzailea ematen
dio ezagutzaren ahalmenari. Arrazoia ez da nahikoa jakinduria lortzeko, ez da egiaz jabetzeko gauza, Jainkoaren eta aginpidearen laguntza behar du'''. Tomas Akinokoak, aldiz, '''fedea
bilaketaren hasieran fedea dago. '''Agerkundeak bere indar argitzailea ematen
dio ezagutzaren ahalmenari. Arrazoia ez da nahikoa jakinduria lortzeko, ez da
egiaz jabetzeko gauza, Jainkoaren eta aginpidearen laguntza behar du'''. Tomas Akinokoak, aldiz, '''fedea
eta arrazoiaren artean erabateko bereizketa''' egin zuen.
 
80 ⟶ 73 lerroa:
'''Zoriona''' izan zen San Agustinen '''helburu''' '''nagusia''',
erlijioa eta filosofiaren bidetik, eta bilaketa honek bere '''bizitza''' '''bideratu'''
zuen. '''Gaztetan''', bere bizitzan bertan aurkitu zuen zoriona; '''plazerrean'''. Gero, '''''Hortensius''''' liburuaren irakurketak '''erabateko''' '''haustura'''
Gero, '''''Hortensius''''' liburuaren irakurketak '''erabateko''' '''haustura'''
ekarri zuen.
 
'''[[Manikeismo|Manikeismora]]''' hurbildu zen 10 urteetan, '''bi kezka nagusi'''
sortu zitzaizkion: '''Jainkoa''' '''eta''' '''gaizkia'''. '''Aristoteles irakurtzean''', Agustinek sinesmen manikeoak '''zalantzan''' jarri eta '''Akademia '''Berriaren eszeptizismoari atxiki''' zitzaion: “'''Inork zalantzan jartzen
irakurtzean''', Agustinek sinesmen manikeoak '''zalantzan''' jarri eta '''Akademia'''
'''Berriaren eszeptizismoari atxiki''' zitzaion: “'''Inork zalantzan jartzen
al du bizi denik, gogoratzen, ezagutzen, maitatzen, pentsatzen ala epaitzen
duenik? Bada, zalantzarik badu, bizi da”'''.
96 ⟶ 86 lerroa:
zela ulertarazi zion, '''ez gaizkiaren printzipio batek sortutakoa'''.
 
'''Jainkoa''' gizakiaren '''barnean''' baino ez dugu aurkituko: “'''Ez bilatu kanpoan, itzuli zeure barnera. Barneko gizakian bizi da egia. Eta, zeure izaera aldakorra bada, bila ezazu zeure buruaz haraindi ere'''”.  Zoriona gauza iraunkorrek emango digute, eta
“'''Ez bilatu kanpoan, itzuli zeure barnera. Barneko gizakian bizi da egia.
Eta, zeure izaera aldakorra bada, bila ezazu zeure buruaz haraindi ere'''”.  Zoriona gauza iraunkorrek emango digute, eta
Jainkoa iraunkorra eta betierekoa denez, '''zoriona Jainkoarengan '''egongo
da: “'''Jaungoikoa duena zoriontsu da beraz'''”. Beraz, '''erabateko zoriona
104 ⟶ 92 lerroa:
 
=== Jainkoaren existentzia eta ideia eredugarriak ===
Jainkoaren existentziaren '''hainbat froga''' aurki daitezke San Agustinen obretan, hala nola '''akordio unibertsalaren ideian''' edota '''komentario ugaritan''': “'''ororen ordena, eraketa, edertasuna, mugimendu eta aldaketak, Jainkoak bakarrik sortuak izan daitezkeela''' esaten dute isilean”.
obretan, hala nola '''akordio unibertsalaren ideian''' edota '''komentario
ugaritan''': “'''ororen ordena, eraketa, edertasuna, mugimendu eta aldaketak,
Jainkoak bakarrik sortuak izan daitezkeela''' esaten dute isilean”.
 
'''San Agustinen frogarik gustokoena pentsamendua abiapuntu hartzen duena da'''. Ideia eredugarriak hartzen ditu abiapuntu. '''Arimak ezagutu ditzake egia
113 ⟶ 98 lerroa:
matematikoak eta axiomak); orduan lortzen da '''zentzu hertsian ezagutza'''
deitzen duguna. Haien ezagutza '''ez datorkigu sentipenetatik''', '''baina
arimatik ere ez dator, ez baita betierekoa, aldaezina edo ezinbestekoa'''. Gizakiak egia eredugarri mugagabe eta beharrezko hauetan aurkitzen duena, '''egia''' bat da, eta '''ez da erlatiboa'''. '''Egia hau gure adimena baino nagusiagoa''' da, '''inposatu egiten zaio''', zeren '''adimenak denen aurrean makurtu egin
Gizakiak egia eredugarri mugagabe eta beharrezko hauetan aurkitzen duena, '''egia'''
bat da, eta '''ez da erlatiboa'''. '''Egia hau gure adimena baino nagusiagoa'''
da, '''inposatu egiten zaio''', zeren '''adimenak denen aurrean makurtu egin
behar''' baitu.
 
122 ⟶ 104 lerroa:
du. '''Betiereko egia eredugarrien oinarrian''', beraien funts moduan egia
aldagaitzak egon behar du, hau da, '''Jainkoak'''. '''Nola ezagutu ditzake gizakiak?
Jainkoakainkoak esku hartu eta gizakiaren adimena argitzen duenean''' (argialdia).
 
Jainkoaren existentziaren froga mota honek '''jarraitzaile ugari''' izan
zituen: '''San Antselmo Kanterburikoa'''ren '''''argudio ontologikoa'''''
(XI.mendea) eta '''Descartes''', adibidez. '''Santo Tomas Akinokoak''', berriz,'<nowiki/>'' baliogabetzat''' zuen prozedura hau. Berak''' errealitatea '''hartu''''' zuen''' abiapuntu'''.
berriz,''' baliogabetzat''' zuen prozedura hau. Berak''' errealitatea '''hartu''''''zuen''' abiapuntu'''.
 
   '''Jainkoa ona''' dena, izan bada, orduan, '''zergatik existitzen da gaizkia'''? '''Gaizkia ezin zaio
bada, orduan, '''zergatik existitzen da gaizkia'''? '''Gaizkia ezin zaio
Jainkoari egotzi'''. Agustinek '''Plotinoren azalpena''' onartu zuen, alegia,
'''gaizkia ez dela ezer''' erreala, '''ongi eza''' baizik, '''gabezia'''.
 
=== Askatasuna eta gaitzaren arazoa ===
   '''Jainkoa ona''' dena, izan
bada, orduan, '''zergatik existitzen da gaizkia'''? '''Gaizkia ezin zaio
Jainkoari egotzi'''. Agustinek '''Plotinoren azalpena''' onartu zuen, alegia,
142 ⟶ 122 lerroa:
Agustinek '''hiru gaizki mota''' bereizi zituen:
 
* '''Gaizki metafisikoa''': Ontologiaren ikuspegitik, '''izaki izateak berez dakar mugatua''' (alegia, ez perfektua) '''izatea'''. '''Ez dago Jainkoari gaizkia egozterik''', gauzak beren inperfekzio eta gabezien menpe daude.
-           
* '''Gaizki morala''': Aukeratzeko askatasuna izatearen ondorioz '''bekatua''' sortu zen. Horrela azaldu zuen Agustinek gaizki morala: '''askatasunetik sortutako bekatu''' horren erantzukizuna gizakiak baino ez du, inola ere ez Jainkoak'''.'''
'''Gaizki metafisikoa''': Ontologiaren ikuspegitik, '''izaki izateak berez dakar mugatua'''
* '''Gaizki fisikoa''': '''Mina'''ren eta heriotzaren esperientzia gizaki izatearekin lotuta dago. Agustinek onartzen du gaizki mota hau '''Jainkoari egotzi ahal zaio'''la gizakiaren ikuspuntutik, izan ere ez dugu Jainkoaren ikuspuntua ezagutzen eta '''ez''' dakigu oinazea behar-beharrezko osagaia dela salbaziorako''' (Jesusen''' heriotzan gertatu zen moduan, kristau teologiaren arabera).
(alegia, ez perfektua) '''izatea'''. '''Ez dago Jainkoari gaizkia egozterik''',
gauzak beren inperfekzio eta gabezien menpe daude.
 
-           
'''Gaizki morala''': Aukeratzeko askatasuna izatearen ondorioz '''bekatua''' sortu zen.
Horrela azaldu zuen Agustinek gaizki morala: '''askatasunetik sortutako bekatu
horren erantzukizuna gizakiak baino ez du, inola ere ez Jainkoak'''.
 
-           
'''Gaizki fisikoa''': '''Mina'''ren eta heriotzaren esperientzia gizaki izatearekin lotuta
dago. Agustinek onartzen du gaizki mota hau '''Jainkoari egotzi ahal zaio'''la
gizakiaren ikuspuntutik, izan ere ez dugu Jainkoaren ikuspuntua ezagutzen eta '''ez
dakigu oinazea behar-beharrezko osagaia dela salbaziorako''' (Jesusen
heriotzan gertatu zen moduan, kristau teologiaren arabera).
 
Gaizkiaren teoria hauek eragin sakona izan zuten mendebaldeko pentsakeran.
165 ⟶ 132 lerroa:
 
'''Dualismo ontologikoa'''ri dagokionez, Agustinek,
Platonen moduan, '''bi errealitate''' bereizten zituen: '''fisikoa''', zentzumenek hautematen dutena, eta ez-materiala, '''ideia eredugarriena''', zentzumenez gain arimak ere hauteman ezin duena. Jainkoak ideia eredugarri horiek izakien adimenean jarri ditu, eta bera dago ideia hauen oinarrian.
zentzumenek hautematen dutena, eta ez-materiala, '''ideia eredugarriena''',
zentzumenez gain arimak ere hauteman ezin duena. Jainkoak ideia eredugarri
horiek izakien adimenean jarri ditu, eta bera dago ideia hauen oinarrian.
Gizakiak hauek ezagutu ditzan, Jainkoak esku hartzen du (argialdia).