11:33, 24 azaroa 2018ko berrikusketa aldatu Jr.etxebarria (eztabaida \| ekarpenak) 1.165 edits t Erreferentzia bat Etiketa: Ikusizko edizioa ← Aurreko ezberdintasuna		11:45, 24 azaroa 2018ko berrikusketa aldatu desegin Jr.etxebarria (eztabaida \| ekarpenak) 1.165 edits t Antolaera txukundu Etiketa: Ikusizko edizioa Hurrengo ezberdintasuna →
5. lerroa: == Higidura zuzena deskribatzeko erabiltzen diren kontzeptuak eta magnitudeak == Partikula baten higidura zuzena era matematikoan aztertzeko, zenbat magnitude eta kontzeptu berezi erabili ohi dira. Higidura norabide bakarrean gertatzen denez, magnitude guztiak eskalartzat hartuko ditugu.[[Fitxategi:Higidura zuzena.png\|thumb\|Higidura zuzena deskribatzeko kontzeptuen azalpen grafikoa.\|alt=\|330x330px]] === '''Ibilbidearen adierazpen grafikoa''' === [[Fitxategi:Higidura zuzena.png\|thumb\|Higidura zuzena deskribatzeko kontzeptuen azalpen grafikoa.\|alt=\|330x330px]]'''Ibilbidearen adierazpen grafikoa.''' Partikula puntual baten ''ibilbidea'' da esaten zaio partikularen higidura bere osotasunean kontsideratzean erabiltzen den lehenengo kontzeptua. Kontzeptu geometriko bat da. Definizioz, ''ibilbidea'' da partikulak bere higiduran pasatzen dituen puntu guztien leku geometrikoa. Higidura zuzenaren kasuan, beraen ibilbidea ''lerro zuzen'' ''bat''ez irudikatuko dugu modu grafikoan: lerroko puntu bakoitza da, izatez, partikulak aldiune jakin batean izan duen toki zehatza tokia. Ohitura dago erreferentziako jatorri-puntu bat hartzeko ibilbidean, eta, ohituraz, jatorri-puntu hori higidura aztertzen hasten garen aldiunean (<math>t=0</math> aldiunean) partikulak duen posizioa hartzen da (<math>O</math> puntua). Beraz, ibilbidea lerro zuzen batez adieraziko dugu grafikoki, eta bertan <math>t=0</math> aldiunean partikularen posizioa lerroko <math>O</math> puntuan markatuko dugu; beste edozein <math>t</math> aldiunetan duen posizioa <math>P</math> puntu generikoa izango da, edo zehatzago idatzirik, <math>P(t).</math> === '''Desplazamendua''' === '''Desplazamendua.''' Jatorri-puntutik edozein aldiunetan partikula dagoen <math>P</math> punturainoko distantziari ''desplazamendua'' deritzo. Normalean, desplazamendua ''s''<math>s</math> sinboloaz adierazi ohi da. Agerikoa denez, denboraren funtzioa da: <math>s(t)</math>. * '''Abiadura.''' Desplazamenduak denbora-unitatean duen aldakuntza adierazten du abiadurak; alegia, desplazamenduaren eboluzio denborala nolakoa den. Oro har, abiadura aldatuz doa higiduran zehar, eta horregatik denboraren funtzio modura adierazten da era matematikoan: <math>v(t)</math>. Praktikan bi abiadura definitu ohi dira: ''batez besteko abiadura'' eta ''aldiuneko abiadura''.▼ === '''Abiadura''' === ▲* '''Abiadura.''' Desplazamenduak denbora-unitatean duen aldakuntza adierazten du abiadurak; alegia, desplazamenduaren eboluzio denborala nolakoa den. Oro har, abiadura aldatuz doa higiduran zehar, eta horregatik denboraren funtzio modura adierazten da era matematikoan: <math>v(t)</math>. Praktikan bi abiadura definitu ohi dira: ''batez besteko abiadura'' eta ''aldiuneko abiadura''. ==== Batez besteko abiadura ==== ''Batez besteko abiadura'', <math>v_\text{m}</math>, bi aldiuneren artean, <math>t_1</math> eta <math>t_2</math>, izandako desplazamenduari dagokio. Definizioz honelaxe adierazten da matematikoki: <math display="block">v_\text{m}= \frac {s(t_2)-s(t_1)}{t_2-t_1}=\frac {\Delta s} {\Delta t}.</math> ==== Aldiuneko abiadura ==== ''Aldiuneko abiadura'', <math>v</math>, batez besteko abiaduraren limite modura definitzen da, hain zuzen ere <math>\Delta t</math> denbora-tartea zerorantz jotzean: <math display="block">v=\lim_{\Delta t \to 0} v_\text{m}= \lim_{\Delta t \to 0} 21 ⟶ 29 lerroa: Hortaz, aldiuneko abiadura desplazamenduaren denborarekiko deribatua da. *=== '''Azelerazioa.''' === Matematikoki definituz, aldiuneko azelerazio, <math>a</math>, aldiuneko abiaduraren denborarekiko deribatua da:<math display="block">a=\frac {\text{d}v} {\text{d}t}.</math> ~~<math display="block">a=\frac {\text{d}v} {\text{d}t}.</math>~~ == Mota desberdinetako higidura zuzenak ==

Higidura zuzen: berrikuspenen arteko aldeak