Lurrazal ozeaniko: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
Anomalia magnetikoak |
||
1. lerroa:
{{HezkuntzaPrograma}}
'''Gainazal ozeanikoak''' ozeanoak eratzen dituen lur gainazalaren zatia da. [[Lurra]]ren masa osoaren %0,099a da eta honen azaleraren 75%-a betetzen duen arren,
Honek lurrazala osatzen du, lurrazal kontinentalarekin batera eta biak batuz, Lurraren bolumen osoaren 1%-a besterik ez dute betetzen. Lurrazal ozeanikoa, kontinentala baino meheagoa delarik.
Gainazal ozeanikoak, mantua eta gainazalaren masa bateratuaren %0,147a du. Lur gainazal gehiena, sumendien aktibitatearen ondorioz eratu zen. [[Ozeano dortsal|Dortsal ozeanikoen]] sistemak, 40.000 kilometroko luzera duen sumendi sarea, urtean, 17 km³ gainazal ozeaniko berri eratzen du, ozeano hondoa [[basalto]]z estaliz. [[Hawaii]] eta [[Islandia]], basalto pilaketen bi adibide dira.▼
▲Gainazal ozeanikoak, mantua eta gainazalaren masa bateratuaren %0,147a du. Lur gainazal gehiena, sumendien aktibitatearen ondorioz eratu zen. [[Ozeano dortsal|Dortsal ozeanikoen]] sistemak, 40.000 kilometroko luzera duen sumendi sarea, urtean, 17 km³ gainazal ozeaniko berri eratzen du, ozeano hondoa [[basalto]]z estaliz, hau izanik hondo ozeanikoan arrokarik ugariena. [[Hawaii]] eta [[Islandia]], basalto pilaketen bi adibide dira.
== Lurrazalaren aldaketa historian zehar ==
Munduko lurrazal ozeanikorik zaharrena Mediterraneoan dago, Zipre, Kreta eta Egipto artean, eta 340 milioi urte inguru izan ditzake, ''Nature Geoscience'' aldizkarian argitaratu berri duten lan baten arabera.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Pangearen garaiko lurrazal ozeanikoa Mediterraneoan - Zientzia.eus|url=https://zientzia.eus/artikuluak/pangearen-garaiko-lurrazal-ozeanikoa-mediterraneoa/|aldizkaria=zientzia.eus|sartze-data=2018-11-20}}</ref>
Lurrazal ozeanikoa etengabe berritzen da, dortsaletan sortuz eta subdukzio-eremuetan desagertuz. Hala, gehienez 200 milioi urte izatera iristen da, orohar. Salbuespena Mediterraneoko Herodotus Arroan aurkitu dute. Hango lurrazalaren adina kalkulatzeko, datu geomagnetikoak aztertu dituzte. Dortsal ozeanikoetan lurrazal berria sortuko duen magma atera eta hozten denean, mineralak Lurraren eremu magnetikoaren arabera orientatzen dira. Eta denboran zehar eremu magnetikoaren norantza aldatu egiten denez, denboraren mapa bat gelditzen da ozeanoen hondoan. Mapa hori irakurrita kalkulatu dute 315-365 urte izan ditzakeela Herodotus Arroko azalak. Ikertzaileek iradoki dute Pangea superkontinentearen garaiko Tetis itsasoaren parte izan zitekeela lurrazal zati hori.
== Lurrazal berriztatze prozesua ==
▲== Gainazal ozeanikoaren banaketa ==
Gainazal ozeanikoa, hiru geruzetan banaturik dago:
10 ⟶ 20 lerroa:
# Geruza:
# Geruza:
=== Geokimika ===
=== Bizitzaren zikloa ===
=== Dortsal ozeanikoak ===
22 ⟶ 36 lerroa:
=== Fosa abisalak ===
Sedimentu mordoa biltzen den pitzadura estu eta sakonak dira. Plaka ertzetan daude, kontinente edo uharte batetatik gertu. Lurrikaren gertaerekin lotuta daude.
== Anomalia magnetikoak ==
Anomalia magnetiko ozeanikoak, lehen aldiz 1950ean aurkituak izan ziren, EEUUko mendebaldeko kostaldean. Hau, ehun kilometro luzeetan zehar antzeman ziteken, Kaliforniaren hegoaldetik Washington iparralderarte. Victor Vacquier geofisikoak, anomalia hau haustura guneetan amaitzen zela ikusi zuen eta horretaz gain, forma bereziak zituztela ere antzeman zuen.
== Kanpo loturak ==
| |||