Motia: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
54. lerroa:
 
==Historia==
Hiriaren sorrera, agian, K.a. VIII. mendean gertatu zen, hau da, Kartagoren fundazioaren baino mende bat beranduagoondoren. [[Fenizia|Fenizioen]] kolonia bat izan zen, gustuko zutenak antzeko tokietan merkataritzako guneak eraikitzea. eta, denborarenDenboraren poderioz, hirihiria garrantzitsu batgarrantzitsua bilakatu zen. Hasieran, bizitzeko modukoa ez zen irla, feniziarrek haren garaiko hiri aberatsenetako bat bilakatu zuten. UrmaelaUrmael defentsabaten naturalaerdian izateazegotea gainbazen defentsa naturala, baina harresiez inguratuta zegoen ere. Haize-errotak eta putzuakPutzuak erabiltzen zituzten ura lurruntzeko etagero, lortutako gatza gerohaize-errotetan ehotzekoehotzen eta findatzekofindatzen zen. Gaur egun, errotak eta gatz-putzuen (''Ettore Infersa'' izenekoak) jabeek konpondu dituzte bisitagarriak izateko.
Greziarrek, haien ohiturei eutsiz, hiriaren izena kondairazko jatorri bati lotzen zuten: hiriaren izena Motya emakume emakumearengandikbatengandik zetorren, [[Herakles|Heraklesekin]] zerikusia zuena<ref> ESTEFANO BIZANTZIOKOA
</ref>. Aurkitu diren txanpoietan Motia izena, feniziar ''Mtw ''hitzetik dator, ''artilea iruteko gunea'' esan nahi duena.
[[Sizilia|Siziliako]] beste feniziar koloniak bezala, [[Kartago|Kartagoren]] agindupean erori zen, nahiz eta [[Diodoro Sikulo|Diodorok]] esan bazuen ere kartagotar kolonia zela, beharbada ez zen guztiz egia izan<ref>TUZIDIDES: VI, 2. </ref><ref>DIODORO SIKULO: XIV. 47.</ref>.
Siziliako Greziakogreziar koloniak ugaritu eta handiagotu zirenean, feniziarrek utzi zituzten etorri berrien ondoko eremuak eta hiru kolonia nagusien ondoaninguruan ezarri ziren, hau da, [[Solunte]], [[Palermo|Panorno]] eta Motia<ref> TUZIDIDES: l. c.</ref>.
Azken hau, Kartagotik eta Afrikako komunikazioetatik hurbil zegoenez eta, gainera, babestutako toki batean zegoenez, kartagotarren gotorlekurik preziatuena bilakatu zen baita irlako merkataritzarako hiririk onena ere<ref>DIODORO SIKULO: XIV. 47. </ref>. Dirudienez, Lilibeok antzeko garrantzia izan zuen zenbait denbora beranduago.
Hala ere, Motia oso gutxi aipatzen da historian haren setioa pairatu arte. Lehenengo aipamena [[HekatekoHekateo Miletokoa]] da<ref>ESTEFANO BIZANTZIOKOA: s. v.</ref>, geroago, [[Tuzidides|Tuzididesek]] dio [[Atenastarren espedizioa|atenastarren espedizioaren]] garaian (K.a. 415), Motia zela feniziarrenMotiafeniziarren koloniarik handiena (Thuc.zela<ref>TUZIDIDES: vi.VI, 2.)</ref>. Zenbait urte geroago, K.a. 409an, [[Hannibal Magon|Hannibal Magonek]] kartagotar armadaarmadarekin Lilibeon lehorreratu zenean, jeneral horrek itsas-armada Motiako golkoan ainguratu ondoren, lurretik [[Selinonteko gudua (K. a. 409)|Selinontera]] abiatu zen hiria erasotzeko<ref>DIODORO (DIOD.SIKULO: XIII. 54, 61.)</ref>. Hiri horiHiria suntsitu zenzuen, baina kartagotarrek alde egin ondoren, [[Hermokrates Sirakusakoa|Hermokratesek]], Sirakusako erbesteratu batbatek, horretan aurkitu zuen babesa eta handik jarraitzaile askorekin arpilatzen zituen Panornoko eta Motiako eskualdeak (Id.arpilatzen Xiii.zituen<ref>DIODORO SIKULO: XIII, 63.)</ref>. [[Hamilkar Magon|Hamilkarrek]] egindako espedizioan K.a. 407an, hi hiri hauekhoriek etengabean eman zien abegi kartagotar flotari(Id.<ref>DIODORO xiii.SIKULO: XIII, 88.)</ref>.
 
[[File:Antzinako Sizilia.png|thumb|300px|<small><center>Siziliako antzinako hiriak</small>]]